بهار نیوز - چین به دنبال ابر قدرتی در خلیج فارس است

گروه سیاسی: وب سایت تحلیلی اویل پرایس در تحلیلی به همکاری بلند مدت ایران و چین پرداخت و با عنوان «چرا اتحاد نفتی ایران و چین از اهمیت بالایی برخوردار است؟» نوشت: به حدی رقابت استراتژیک ایالات متحده با جمهوری خلق چین در مورد تجارت در دریای جنوبی چین بالاگرفت و ابعاد وسیعی راتحت تاثیر قرار داد که به آسانی دیگر فعالیت های چین و تغییر رفتارهای این کشوردر مناطق دیگر به محاق رفته است.

در 6 ژوئیه سال 2020 وزیر امور خارجه ایران، جواد ظریف اعلام کرد که ایران از مدتها قبل در حال مذاکره توافق با چین بوده است که طی آن با برقراری پیوندهای بازرگانی و استراتژیک، این دو کشور شرکای استراتژیک یکدیگر محسوب می شوند.این اتفاق منجر به گسترش رقابت های بین المللی ایالات متحده و چین در بخش های جدید جهان می گردد . شاید از همه مهمتر، این اقدام یک پاسخ اساسی و قابل توجه به هند برای موفقیت و پیشبرد نظامی مقابل چین در کشمیر در ژوئن سال 2020 باشد.
این رسانه در ادامه نوشت: توافقنامه میان ایران و چین به معنای پایان استفاده هند از بندر چابهار و احداث یک خط ریلی از آن شهر بندری به سمت شمال برای ارتباط با یک خط ریلی جدید به افغانستان است. تحرکات هند در کشمیر در سال های 2019-2020 پکن را به طور گسترده تحت تاثیر قرار داد و باعث شد طی حرکتی جدید از طرف هند، مسیر کمربندی میان چین و پاکستان که از طریق کشمیر تحت کنترل پاکستان ازاد قرار داشت قطع گردد و هند را صاحب مسیر زمینی مستقل به اسیای میانه سازد.بنابراین، پس از تقابل نیروهای ارتش هند و ارتش چین در منطقه لاداخ کشمیر در تاریخ 15-16 ژوئن ، 2020 ، پکن تصمیم گرفت با قطع دسترسی هند به آسیای میانه از طریق ایران، به این تقابل نظامی پاسخ دهد.اولین نشانه ها پس از اعلام موافقت نامه میان ایران وچین اشکار شد، بدین صورت که دولت ایران ساخت خط راه آهن چابهار تا زاهدان که قرار بود توسط هند ساخته شود را با استناد به تاخیر عملکرد هند در پروژه 628 کیلومتری، لغو کرد. دولت ایران سپس اعلام کرد که قصد دارد این پروژه را خود به تنهایی با سرمایه گذاری 400 میلیون دلاری صندوق توسعه ملی در راه آهن ایران به سرانجام رساند.
در ماه مه سال 2016 نخست وزیر هند نارندرا مودی برای امضای توافق نامه چابهار به تهران سفر کرد، اما هند از بیم آنکه این پروژه هند را مورد تحریم های امریکا قرار دهد اجرای پروژه را به تاخیر انداخت.توافقنامه میان چین وایران می تواند به توسعه جدی روابط نظامی دو کشور و فروش صنایع دفاعی و نظامی چینی به ایران منجر شود. حدود 400 میلیارد دلار سرمایه گذاری چین در طی 25 سال نقش مهمی در نوسازی راه آهن ، بنادر ، شبکه 5G وغیره در ایران خواهد داشت و در عوض چین به مدت 25سال آینده ازمشتقات نفتی ایران با تخفیف ویژه بهرمند خواهد شد.
بررسی فعالیت های چین طی یک دهه گذشته ،نشان دهنده آنست که مهمترین هدف چین تأمین امنیت واردات انرژی خود از خلیج فارس و نیز رقابت با ایالات متحده و هند است . نگاه چین به روزی است که به عنوان ابر قدرت خلیج فارس و اقیانوس هند شناخته شود، عنوانی که در تلاش بود تا در آسیا و اقیانوس آرام بدست اورد.
چین پاکستان را نیزبه عنوان شریک اصلی خوددر طرح کمربندی و مسیر جاده ای تبدیل کرده بود .اکنون چین نقش اساسی در توسعه و مدیریت بندر گودار پاکستان، در دریای عرب دارد. چین همچنین 10.7 میلیارد دلار برای تبدیل یک روستای ماهیگیری عمانی به یک منطقه ویژه اقتصادی به نام منطقه اقتصادی دوکم سرمایه گذاری کرد، اما عمان بخش قابل توجهی از تأسیسات دریایی دوکم را برای نیروهای انگلیسی و آمریکایی رزرو کرده بود.
هند شریک اصلی ایالات متحده به منظور مهار چین است. اما سیاست ترامپ در مقابل ایران، موقعیت دهلی نو را در منطقه تضعیف کرده و در عین حال نتوانسته است از تهران امتیازات قابل توجهی به دست آورد. گزارش های مربوط به توافقنامه 25 ساله بین چین و ایران باعث تحریک واشنگتن شده و نشان می دهد که کمپین فشار حداکثری ترامپ برای منزوی کردن تهران با شکست مواجه شده است.اما ایالات متحده تنها کشوری نیست که نگران آینده اتحاد بزرگ چین و ایران است. هند نیز سرمایه گذاری های گوناگونی در ایران انجام داده است که گسترش روابط اقتصادی ایران و چین تهدیدی علیه آنها به شمار می رود.علائم هشدار دهنده در حال حاضر نیز وجود دارند. به طور مثال، طبق گزارش ها، شرکت های هندی از زمانی که قرار شده است چین در ایران سرمایه گذاری داشته باشد، از معاملات حمل و نقل و انرژی ایران کنار گذاشته شده اند. شرایط فعلی، این نگرانی را ایجاد می کند که پکن، هند را از ایران خارج کند.تعجب آور نیست که توافقنامه ایران و چین، زنگ های خطر را در دهلی نو به صدا در آورده است. نه تنها در حال حاضر روابط هند و چین بر اثر تشدید اختلافات مرزی آسیب دیده است، بلکه دهلی نو مدت هاست که از تأثیر فزاینده چین در همسایگی خود نگران است.پکن در چارچوب طرح یک کمربند و یک جاده ی خود، سرمایه گذاری در پروژه های استراتژیک زیرساختی در منطقه اقیانوس هند از جمله بندرهایی که ممکن است در نهایت کاربرد نظامی داشته باشند را طرح ریزی کرده است. یکی از این بنادر استراتژیک، بندر گوادر در پاکستان است.
شواهد نشان می دهد، ترس دهلی نو از اینکه چین در تلاش است تا هند را از ایران بیرون کند، بی مورد نیست. لیکن در حالی که پروژه های هندی واقعاً در تلاشند تا شرایط مناسبی در ایران به دست آورند، با مشکل مواجه هستند. این مشکلات نتیجه تحریم های ایالات متحده است نه تلاش چین برای توسعه نفوذ. در واقع، توافقنامه چین و ایران به مراتب کمتر از آنچه رسانه های خبری نشان می دهند، قابل توجه است.هند برای چندین دهه تلاش کرده است حضور خود را در ایران تقویت کند، اما این تلاش ها با لغو تحریم ها علیه اقتصاد ایران پس از انعقاد توافق هسته ای در سال 2015 جان تازه ای گرفتند.نارندرا مودی، نخست وزیر هند پس از توافق هسته ای ایران به سرعت در راستای نزدیک شدن به ایران گام برداشت. تهران چیزهای زیادی برای عرضه داشت، از جمله منابع انرژی فراوان. همچنین ایران دروازه ای به افغانستان و آسیای میانه برای هند بود که پاکستان را دور می زد و صادرات هند را تسهیل می کرد.
شرکت های هندی توافق قدیمی خود را با تهران در مورد توسعه میدان گازی فرزاد B در منطقه خلیج فارس احیا کردند. همچنین در سال 2016، مودی توافق نامه ای را با همتایان ایرانی و افغان خود امضا کرد تا مسیر تجاری جدید بین هند و افغانستان برقرار شود. برای این منظور، هند موافقت کرد که در بندر چابهار ایران که در جنوب شرقی این کشور قرار دارد، سرمایه گذاری کند و آن را ارتقا دهد و یک خط ریلی از چابهار تا مرز افغانستان بسازد.برای هند، چابهار نه تنها واردات نفت به این کشور را تسهیل می کرد و راه این کشور را به افغانستان و آسیای میانه می گشود، بلکه باعث می شد که وزن کمتری به بندر گوادار پاکستان داده شود.برای ایران نیز چابهار اولین بندر آب اقیانوسی و عمیق است که پس از سالها انزوا و فقر ناشی از تحریم های فلج کننده، ادغام در اقتصاد منطقه را برای تهران تسهیل می کند.با این حال، این پروژه به زودی وارد دوره ی رکود شد. ترامپ در سال 2017 مسئولیت تصدیق قرارداد هسته ای ایران را عهده دار شد. هند برای بهره برداری از چابهار به یک شریک خصوصی احتیاج داشت، اما شرکت ها از تحریم های جدید ایالات متحده بیم داشتند و از همکاری با هند طفره می رفتند.
در سال 2018 ترامپ از توافق هسته ای خارج شد و تحریم ها دوباره در همان سال علیه ایران اعمال شد. اما به دلیل نقش احتمالی توسعه ی چابهار در بازسازی افغانستان، این بندر از تحریم های آمریکا مستثنی شد.حتی با این چشم پوشی، هند نتوانست اپراتور خصوصی برای چابهار پیدا کند. همچنین تهیه ماشین آلات مورد نیاز تجهیزات این بندر نیز غیرممکن بود. تابستان گذشته، گزارش شد که دهلی نو به تعهدات خود در این پروژه از سال 2017 عمل نکرده است.ترافیک کانتینری در این بندر بسیار ناچیز است و چابهار در حال حاضر با زیر 10 درصد از ظرفیت سالانه ی خود فعالیت دارد. حجم صادرات کم به این معناست که کشتی ها بدون بار تردد می کنند و بنابراین افزایش هزینه ها را به دنبال دارند. بنادر هندی سعی کرده اند به ارائه تعرفه های تخفیفی بپردازند و تجارت را بهبود دهند که موفقیت اندکی کسب کرده اند.هند ظاهراً هیچ پیشرفتی در ساختن راه آهن در چابهار نداشته است و ایران مجبور شده که به تنهایی این پروژه را پیش ببرد. همچنین پس از اینکه شرکتهای هندی از پروژه میدان گازی فرزاد B پا پس کشیدند، تهران تصمیم گرفت که به دنبال شریک جدیدی در این عرصه باشد.
البته نمی توان گفت که ترامپ مقصر تمام مشکلات دهلی نو است. در واقع، منطق اقتصادی پشت چابهار همیشه متزلزل بوده است. در حالی که این پروژه هندوستان را قادر می سازد تا پاکستان را دور بزند اما تجارت با افغانستان به عنوان یک کشور درگیر جنگ داخلی و وابسته به کمک های خارجی احتمالاً در آینده ی قابل پیش بینی محدود خواهد بود. همچنین بنادر جنوبی پاکستان از جمله کراچی و بندر قاسم، مسیری سریعتر را برای دسترسی به دریا نسبت به چابهار در اختیار کابل قرار می دهند. به همین دلایل است که گوادر اخیراً با دریافت اولین محموله بار در ماه ژانویه به عنوان یکی دیگر از گزینه های ترانزیت افغانستان ظاهر شده است.درست است که مرزهای افغانستان و پاکستان به دلیل بحران های سیاسی به طور دوره ای بسته شده است، اما روابط دو جانبه در حال بهبود است و برنامه هایی در مورد گسترش کریدور اقتصادی چین و پاکستان به افغانستان نیز وجود دارد.اگر جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 پیروز شود و همانطور که قول داده است، مجدداً به توافق هسته ای ایران بپیوندد، امکان دارد که پروژه ی چابهار جانی دوباره بگیرد. اما تضمینی وجود ندارد که تهران بخواهد با توجه به ظهور تندروهای ضد آمریکایی در داخل ایران، برجام را از سر بگیرد. حتی اگر واشنگتن مجدداً به توافق هسته ای بپیوندد و برجام اجرایی شود، باز هم برخی از تحریم ها همچنان پابرجا هستند و می توانید سرمایه گذاری های خارجی در ایران را محدود کنند.