گروه بین الملل: علت انفجارهای عظیمی که بخشی از پایتخت لبنان را ویران کرد سرایت آتش به یک انبار بزرگ نیترات آمونیوم عنوان میشود. این مواد بسیار خطرناک محموله یک کشتی بوده که سال ۲۰۱۳ در بندر بیروت متوقف شده بود.
سلسله انفجارهایی که عصر سهشنبه بخشی بزرگی از بندر بیروت را تخریب کرد و بیش از صد کشته، هزاران مجروح و چند صد هزار آواره برجا گذاشت تا کنون در منطقه سابقه نداشته است.
برخی مقامهای محلی، از جمله حسن دیاب، نخستوزیر لبنان در نخستین اظهارات خود درباره چگونگی این حادثه، علت بزرگترین انفجار را سرایت آتش به انبار شمار ۱۲ بندر بیروت عنوان کردهاند که در آن مقدار زیادی ماده قابل انفجار نیترات آمونیوم نگهداری میشده است. این محموله از سال ۲۰۱۵ در این انبار نه چندان مطمئن نگهداری میشده و به تقاضاها برای انتقال آن اعتنایی نشده است.بنابر این گزارش هنوز علت شروع آتشسوزی و سرایت آن به انبارهای مجاور به طور دقیق مشخص نشده اما در مورد انفجار مهیبی که عامل اصلی تخریب بخشی از بیروت شد و صدای آن تا قبرس نیز به گوش رسید جزئیات بیشتری آشکار شده است.
رئیس اداره گمرک لبنان اعلام کرد "چند تن نیترات" در بندر بیروت منفجر شده در این باره که چرا چنین محموله خطرناکی سالها در نزدیکی مرکز شهر انبار شده توضیح بیشتری نداد. اکتبر ۲۰۱۳ شناوری به نام Rhosus که با پرچم مولداوی، از کشورهای اروپای شرقی واقع بین رومانی و اوکراین، حرکت میکرد با دو هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم از گرجستان به سمت موزامبیک در دریای مدیترانه در حرکت بود.نیترات آمونیوم مادهجامد و کریستال مانندی است که از ترکیب آمونیاک و اسید نیتریک تشکیل شده و هم برای تولید کود شیمیایی کاربرد دارد هم برای تهیه مواد منفجره.
کشتی حامل این مواد ظاهرا در دریای مدیترانه دچار نقص فنی شده و در بندر بیروت پهلو گرفته است. بنابر گزارشها این کشتی مطابق مدارک موجود در نهایت در ژوئیه ۲۰۱۴ در بندر بیروت توقیف شده و چهار سرنشین آن، از جمله یک روس و سه اوکراینی اجازه ترک آن را نداشتهاند.
هیچکس در مورد این "بمب شناور" احساس مسئولیت نمیکرد و مالک روس آن که ساکن قبرس بوده نه تماسی میگرفته و نه حقوق خدمه کشتی را میپرداخته است.
بر پایه این گزارش، مسئولان لبنانی هم هیچ اقدامی برای این که کشتی Rhosus امکان ترک بندر را پیدا کند انجام ندادهاند و تنها خدمه شناور پس از یک دوره طولانی دعوای حقوقی اجازه سفر دریافت کردند.مطابق شواهد دو هزار و ۷۵۰ تن نیترات آمونیوم بار این شناور سرانجام در سال ۲۰۱۵ به انبار شماره ۱۲ بندر بیروت منتقل شد و تا روز سه شنبه که باعث انفجاری بیسابقه در پایتخت لبنان شد، در همین مکان ماند.
مرکز زمینشناسی و لرزهنگاری آلمان شدت این انفجار را تا حد یک زمینلرزه به بزرگی سه و نیم ریشتر اعلام کرده است. خرابیهایی که این انفجار به بار آورده به میزان خسارتی است که ۱۵ سال جنگ داخلی در نیمه دوم قرن بیستم به بیروت وارد کرده است. محققان در دانشگاه شفیلد بریتانیا نیز قدرت تخریب این انفجار را برابر با ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تن تی ان تی، معادل یک دهم قدرت بمب اتمی برآورد میکنند که آمریکا در جریان جنگ جهانی دوم بر شهر هیروشیمای ژاپن انداخت.در فاصله سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ تقاضاهایی برای باز پس فرستادن محموله نیترات آمونیوم به آدرس فرستنده یا فروش آن به یک شرکت لبنانی فعال در زمینه تولید مواد منفجره مطرح شده اما مسئولان دولتی به آنها اعتنایی نکردهاند.
همچنین دولت لبنان دستور داده مسئولان و مقامات بندر بیروت تا پایان تحقیقات و مشخص شدن کامل علت انفجار ، تحت نظر باشند.
درباره خسارتهای مالی انفجار در بندر بیروت نیز برآوردهای مختلفی وجود دارد. مروان عبود، فرماندار پایتخت لبنان احتمال میدهد میزان خسارتهای وارد شده به شهر تا ۵ میلیارد دلار باشد.
بنابرگزارشها در جریان انفجارهای عصر سهشنبه بزرگترین سیلوی گندم لبنان که در بندر بیروت قرار داشت، به کلی نابود شده است. این اتفاق در حالی رخ داد که لبنان از مدتها پیش شاهد تظاهرات گستردهای در اعتراض به فساد و ناکارآمدی، افزایش تورم، سقوط ارزش پول ملی و بیکاری است.لبنان با رکود و بحران اقتصادی عمیقی روبروست که بحران شیوع کرونا و جنگ قدرت میان گروههای سیاسی آن را وخیمتر کرده است.
۳۰۰ هزار بیخانمان
با انفجارهای بیروت ۳۰۰ هزار نفر به آوارگی و بیخانمانی میافتند. امدادگران همچنان در لابه لای آوارها به دنبال یافتن صدها نفری هستند که گفته میشود مفقود شدهاند.شمار زخمیها به حدی بالاست که گفته میشود امکان درمان آنها در بیمارستانهای بیروت وجود ندارد.با این که بیروت از زمان جنگ داخلی انفجارهای فراوان به خود دیده است، اما شهر تاکنون چنین ویرانی عظیمی را به خود ندیده بود.انفجارها چنان شدید بود که تا جزیره قبرس (۱۶۰ کیلومتری لبنان) قابل احساس بود.دولت لبنان همچنین برای دو هفته "وضعیت فاجعه" اعلام کرده و سه روز عزای عمومی.
تأسیسات زیرساختی، از جمله برق، از کار افتادهاند و همین هم کار امداد و هم درمان مجروحان را دشوار میکند.
لبنان چندین سال است در بحرانی عمیق فرو رفته که با اعتراضات گسترده مردم نیز روبرو بوده است. به نظر سازمان بینالمللی World Vision انفجارهای اخیر برای لبنان پیامدهای فاجعهبار دارد.افزون بر این ویروس کرونا نیز در لبنان همچنان پیش میتازد و در هفتههای گذشته بیش از پیش قربانی گرفته است. بیمارستانها به آخرین حد گنجایش خود رسیده و دیگر امکان پذیرفتن بیماران کووید۱۹ را ندارند.