دکتر مهندس‌های بیکار؛ در انتظار کار سماق می‌مکند

گروه اقتصادی: ما امروز در کشور با چالش اقتصادی و بیکاری جوانان تحصیلکرده مواجه هستیم و  بیسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی به دلیل ضعف در آموزش های مهارتی در دوران تحصیل و ارتباط ضعیف دانشگاه و صنعت بیکار هستند یا در یک رشته نامرتبط کار می کنند.همه اینها در حالی است که رابطه مستقیمی بین توسعه تکنولوژی و تمام ابعاد مختلف جامعه اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیده می‌شود، در واقع کارفرمایان بزرگ «پیشرفت تکنولوژی و توسعه ملی» را مهم‌ترین دلیل اصلی ایجاد علم، دانش، توانایی، قدرت و دانایی کشور می‌دانند.تکنولوژی با ۴ رکن اصلی انسان، ماشین، سازمان و اطلاعات شناخته می‌شود که ارتباط و تعامل روزانه بیشتر آن‌ها با یک دیگر چیزی جز رشد و توسعه اقتصادی را به همراه نخواهد داشت، اما وجود انسان به عنوان نیروی انسانی ماهر و متخصص از میان ۴ رکن اصلی نقش محوری و اساسی دارد؛ چرا که همه ما می‌دانیم برای توسعه اقتصادی کشور تنها وجود ماشین آلات لازم نیست.از آن جایی که دانشگاه مکان آموزش و تربیت نیروی انسانی برجسته است؛ بنابراین در صورتی که نیرو‌های انسانی دانشگاه‌ها بتوانند نقش ارزنده خود را در عرصه تولید و صنعت ایفا کنند، شاهد رشد  اقتصادی جامعه خواهیم بود.

تاثیرگذاری تعامل دانشگاه و صنعت در رشد اقتصادی جامعه
تعامل روز افزون بین صنعت و دانشگاه به عنوان یک رکن مهم و اساسی در رشد و توسعه اقتصادی کشور‌ها تاثیرگذار بوده و دانشگاه‌ها بر حسب وظایف خود لازم است تا موارد زیر را برای شکوفا شدن استعداد دانشجویان و ورود آنها به عنوان یک نیروی انسانی ماهر و متخصص در محیط کار و به خصوص وزارت صنعت جدی بگیرند.
۱_ تربیت، آموزش و ارتقای دانشجویان در زمینه‌های علمی و آماده کردن آنان بعد از فارغ التحصیلی در حوزه اشتغال.
۲_ شناسایی و رفع نیاز‌های تحقیقاتی در حوزه صنعت و به روز رسانی دانشجویان و فارغ التحصیلان.

وظایف بخش صنعت برای تربیت نیروی انسانی ماهر و جذب آنان
۱_ دخالت عملیات تولید محصول در بخش‌های فناوری.
۲_ جذب دانشجویان فارغ التحصیل به بازار کار و فراهم کردن محیط مناسب و مفید برای آنها.
در حال حاضر وزارت علوم و روسای دانشگاه‌ها بر انتقال دانش و انتقال دانشجویان به عنوان نیروی انسانی ماهر و متخصص در بازار کار نقش جدی و اساسی دارند و تربیت آنان را به عنوان همین نیرو در دانشگاه ها ضروری و لازم می دانند، اما فاصله زیادی بین پتانسیل‌های علمی و ارتباط آنان با نیاز‌های مختلف بخش صنعت وجود دارد و لازم است با برنامه ریزی‌های مناسب این ارتباط تنگاتگ از بین برود و تبدیل به یک نیاز مهم در کشور شود.در کشور‌های توسعه یافته یا پیشرفته ارتباط زیادی بین صنعت و دانشگاه وجود دارد و این دو نهاد با حمایت یک دیگر به توسعه، رشد و پیشرفت اقتصادی کشور کمک و نیاز خود به هم نمایان می‌کنند، اما در کشور‌های در حال توسعه یا نسل سوم هیچ ارتباط و تعاملی بین دانشگاه و صنعت دیده نمی‌شود، این به این معناست که دانشگاه‌ها تنها به انتقال عمده و حداقلی علم و دانش به دانشجویان اقدام می‌کنند و وزارت صنعت هم با نیرو‌های متکی به خود و بدون نیاز به استفاده از نیرو‌های انسانی و کاربلد فعالیت‌های خود را پیش می‌برند که در اینصورت دیگر نمی‌توان هیچ انتظاری از پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور داشته باشیم.در کشور‌های توسعه نیافته دو نهاد صنعت و دانشگاه به عنوان نهاد وارداتی شناخته شده اند به همین علت ارتباط و تعامل میان این دو نهاد بسیار پیچیده و سخت خواهد بود و دولت برای اینکه بتواند صنایع را حفظ کند لازم است، به این حوزه یارانه اختصاص دهد، از طفی متاسفانه دانشگاه‌ها نمی‌توانند به تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص و جذب آنها به عنوان نیروی ماهر در وزارت صنعت بپردازند.در صورت ارتباط میان صنعت، دانشگاه و دولت هر سه نهاد از این وضعیت سود خواهند برد و بر اساس اجباری بودن ایجاد ارتباط میان این ۳ نهاد نباید انتظار بروز نتایج موثری از این واقعه را داشته باشیم.
ایجاد ارتباط خوب و دو طرفه میان دانشگاه و صنعت منجر به شکل گیری برنامه چشم انداز‌های ۲۰ ساله خواهد شد، اما در حال حاضر این ارتباط بسیار ضعیف است و محصولات فناورانه تولید شده به اندازه بسیار محدودی از فرایند تحقیق و توسعه ایجاد می‌شوند.احتمال دارد سهم کم تولید درآمد ناخالص ملی و پایین بودن صادرات غیر نفتی و منفی بودن تراز تجاری کشور ایران هم‌ علل نقص در ارتباط میان صنعت و دانشگاه باشند، بیشتر واحد‌های تولیدی نقش تحقیقات را در پیشرفت فعالیت‌های اقتصادی کشور‌ها جدی می‌گیرند و از آن استفاده می‌کنند، اما باید بدانیم که بنگاه‌های اقتصادی ما به تنهایی نمی‌توانند تمام منابع علمی کشور را تامین کنند و به همین صورت نیاز است تا ارتباط میان صنعت و دانشگاه‌ها به صورت جدی تری مورد هدف قرار گیرد و برای تحقق آن‌ها از تمام دستاورد‌های علمی و نیرو‌های انسانی ماهر دانشگاه‌ها استفاده شود.در ضمن باید از صنعتگران کشور هم گلایه داشت؛ چرا که آنان نقش دانشگاه‌ها را در برنامه‌های راهبردی اقتصادی کشور جدی نمی‌گیرند و بدون توجه به آنان کار خود را می‌کنند، در واقع به نظر می رسد که صنعت به افراد مدرک دار احتیاج ندارد بلکه به نیرو‌های انسانی ماهر، متخصص و تربیت شده دانشگاه‌ها نیاز دارد تا با دادن ایده‌های نو و به روز درصدد رفع مشکلات جامعه برآیند و بازار را به یک محصول رقابتی و نوآورانه تبدیل کنند.همچنین متخصصان ارشد هم باید بدانند که نزدیک کردن تعامل و ارتباط بین دانشگاه و صنعت نیاز به زمان دارد و باید برنامه محکمی برای تحقق این اهداف در نظر گرفته شود، البته برنامه‌های بسیاری در این خصوص تدوین شده است، اما خبری از عملی شدن آنها نیست.

علت اصلی افزایش فاصله بین دانشگاه و صنعت چیست؟
دانشگاه به عنوان یک نهاد علمی و صنعت به عنوان یک نهاد اقتصادی شناخته شده است، یکی از ظایف مهم دانشگاه‌ها تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص است، اما متاسفانه هم دانشگاه و هم صنعت ارتباط موثری میان خود برقرار نکرده اند؛ چرا که محیط آموزشی با نیاز‌های صنعت غریبانه رفتار می‌کند و وزارت صنعت، معدن و تجارت هم به اندازه بسیار محدود از نیرو‌های برجسته در این حوزه استفاده می‌کند و لازم است تا با ایجاد یک پل ارتباطی محکم به ایجاد رابطه میان این دو نهاد سرعت بخشید و به رشد و توسعه آن‌ها در کنار یک دیگر بال و پر داد.بی توجه به نیازهای تحقیقاتی صنایع در دانشگاه‌ها هم یکی دیگر از معضلات فاصله زیاد بین دانشگاه و صنعت است و لازم است تا استادان راهنما دانشجویان ارشد یا دکتری را به منظور دفاع از پایان نامه یا رساله خود به سمت بهره برداری از نیاز‌های تحقیقاتی صنایع سوق دهند و درصدد افزایش آگاهی دانشجویان در این حوزه باشند تا بتوانند به راحتی آنان را برای ورود به بخش صنایع و فعالیت‌های مفید در بخش‌های اقتصادی جامعه آماده کنند.ممکن است برخی از دانشجویان مرتبط با رشته‌های صنایع بعد از فارغ التحصیلی یک الی دو بار از کارخانجات دیدن کرده باشند و به علت شناخت ناکافی از رشته خود در بازار کار موفقیت‌های زیادی به دست نیاورند و بهترین کار این است که دانشگاه‌ها در زمان تحصیل دانشجویان را با بخش‌های مختلف صنایع آشنا کنند تا از فارغ التحصیل دانشگاهی  به عنوان یک نیروی انسانی ماهر و متخصص استفاده شود.

ورود فناوری‌های مورد نیاز به صنعت و جامعه از اهداف اولیه جهاد دانشگاهی
حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی کشور درباره ارتباط جهاد دانشگاهی با صنعت اظهار کرد: یکی از اهداف اولیه جهاد دانشگاهی، ورود فناوری‌های مورد نیاز به صنعت و جامعه است.او افزود: از همان ابتدا هم با رفاه بسیار محدودی فعالیت‌های جهاد دانشگاهی شکل گرفت؛ بنابراین آن دسته از فناوری‌هایی که دارای ارزش بالای اقتصادی هستند و مورد استقبال جامعه بودند، انتخاب کردیم تا از این طریق بتوانیم دستاورد‌های بالایی به دست آوریم و کسب درآمد کنیم.طیبی تصریح کرد: ۸۰ درصد از تولیدات فناوری جهاد دانشگاهی در حوزه‌های آموزشی، شرکت‌های وابسته و ... با بودجه خودمان تامین شد؛ بنابراین با انتخاب سرمایه‌های خاص مانند نفت، گاز و پتروشیمی بیشترین نیاز را در مقیاس‌های متفاوت تولید کردیم.رئیس جهاد دانشگاهی کشور ادامه داد: با منابع محدودی که در اختیار داشتیم به تولید محصولات و فناوری‌های کوچک اقدام کردیم، سپس وارد قدم‌های بزرگ‌تر برای تولید محصولات با ارزش‌تر شدیم.

ارتباط خوب جهاد دانشگاهی با صنعت
طیبی با بیان اینکه ارتباط جهاد دانشگاهی با صنعت بسیار خوب است، تاکید کرد: جهاد دانشگاهی به هیچ عنوان در مقابل مشکلات خسته نشده است، وقتی یک محصولی مورد تست قرار می‌گیرد و برای آن گواهی صادر می‌شود جلوی شرکت‌های تولید کنندگان خارجی گرفته می‌شود و از آنجایی که جهاد دانشگاهی به دنبال حل مشکلات صنعت است، یک ارتباط بسیار خوبی بین ما دیده می‌شود.او گفت: تعریف اشتباه بین دانشگاه و صنعت باعث بروز یک مشکل جدی شده است؛ چرا که با قرار دادن ابزار فناورانه دانشگاه مانند آزمایشگاه در اختیار استادان و دانشجویان مقطع دکتری باید انتظار نتیجه کار مطلوبی بعد از فارغ التحصیلی آنان داشته باشیم. یعنی کار‌های پژوهشی این دانشجویان باید با عملکرد درستی در سراسر مجلات دنیا به چاپ برسد.

تولید نسل آینده فناوری‌ها از فعالیت‌های جهاد دانشگاهی
رئیس جهاد دانشگاهی کشور با اشاره به تعریف مهم فعالیت‌های دانشگاه‌ها اظهار کرد: فعالیت مهم دانشگاه‌ها در سراسر دنیا تربیت نیروی انسانی با کیفیت در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است.او افزود: تولید نسل آینده فناوری‌ها یکی دیگر از فعالیت‌های جهاد دانشگاهی است؛ چرا که فناوران ما خودشان باید دارای مراکز تحقیق و توسعه باشند تا بتوانند بخش‌های مختلف فناوری را به اساتید علاقه‌مند در دانشگاه‌ها واگذار کنند.طیبی ادامه داد: یکی از وظایف مهم مراکزی مانند مرکز جهاد دانشگاهی ارتقای مرز‌های تکنولوژی، خودباوری و غرور است، باید طراحی برنامه پیشرفت را به گونه‌ای انجام دهیم که رقابت همیشه وجود داشته باشد و صنایع بزرگ با واحد‌های تحقیق و توسعه همیشه دنبال تولید محصولات جدید به کمک دانشگاه‌ها باشند.امید است با تربیت دانشجوی ماهر و فناور و جذب آنها در صنایع بتوان چالش اشتغال و مشکلات اقتصادی جامعه را هر چه زودتر برطرف کرد.