بهار نیوز - مرحله بعدی تلاش‌های آمریكا در مقابل ایران

جامعه بین المللی در آستانه یک نزاع دیپلماتیک کم سابقه

گروه سیاسی: شورای امنیت سازمان ملل، با ترکیبی از آرا که انزوای آمریکا را نشان داد؛ قطعنامه این کشور برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران را تصویب نکرد. با رد قطعنامه آمریکا، تلاش‌های این کشور برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی وارد فاز تازه‌ای شد.
به هر حال، همانطور که انتظار می‌رفت، قطعنامه آمریکا رد شد و حالا این کشور وارد مرحله بعدی تلاش‌های خود در مقابل ایران شد.
ساعاتی بعد از رد قطعنامه آمریکا، کلی کرافت، سفیر آمریکا در سازمان ملل، بیانیه نسبتا طولانی منتشر کرد و صریحا اعلام کرد که آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه اقدام خواهد کرد.
در بیانیه کرافت آمده است: «طبق قطعنامه ۲۲۳۱، ایالات متحده قطعا حق دارد که فعال سازی [مکانیسم]ماشه بند‌های قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت را دارد. در روز‌های آینده، ایالات متحده این وعده را عملی خواهد کرد که برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد.»
فعال سازی مکانیسم ماشه به معنای بازگشت کل تحریم‌های سازمان ملل و در نتیجه فروپاشی کامل برجام خواهد بود. پرسش مهمی که در این جا مطرح شده این است که وقتی اعضای شورای امنیت با تمدید فقط بخشی از تحریم‌های بین المللی (تحریم‌های تسلیحاتی) موافق نیستند، چگونه با بازگرداندن کل تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران موافقت خواهند کرد؟ تحولات فعلی نشان می‌دهد که برخی اعضای برجام با فعال سازی مکانیسم ماشه توسط آمریکا - حداقل در برهه فعلی- مخالف هستند. روسیه و چین، در این خصوص موضع واضحی دارند و از اساس هیچ حقی برای آمریکا جهت فعال سازی مکانیسم ماشه قائل نیستند. اما اروپایی‌ها هم ظاهرا با فعال سازی مکانیسم ماشه مخالف هستند.بعد از رد شدن قطعنامه آمریکا، نمایندگی بریتانیا در سازمان ملل بیانیه‌ای صادر کرد که در آن از مخالفت این کشور با فعال سازی مکانیسم ماشه سخن به میان آمده است.در این بیانیه تصریح شده: «ما در حال حاضر، از اقدام برای فعال سازی ماشه حمایت می‌کند، این کار با تلاش‌های فعلی‌مان برای حفظ برجام در تضاد است.»بریتانیا همچنین برای همکاری با سایر اعضای شورا درباره یک راه حلی که مورد حمایت شورا است، اعلام آمادگی کرد.
بیانیه نمایندگی آلمان درباره رد شدن قطعنامه آمریکا نیز کم و بیش لحن مشابهی داشت. آلمان در این بیانیه از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی ایران ابراز نگرانی کرد، اما در عین حال خواستار اختصاص زمان و مشورت‌های بیشتر برای یافتی راهی شد که هم به «چالش‌های برخاسته از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی» پاسخ‌های کافی بدهد و هم برای اعضای شورای امنیت مقبول باشد.
آلمان همچنین اعلام کرد که راه حل‌های ممکن را با سایر اعضای شورای امنیت بررسی کرده و برای ادامه این بررسی جهت یافتن راهی عمگرایانه به سوی آینده اعلام آمادگی کرد.
ظاهرا اروپایی‌ها به سایر اعضای شورای امنیت، از جمله روسیه، چین و آمریکا، پیشنهاداتی ارائه کرده اند. اما هنوز معلوم نیست که این پیشنهادات به کجا رسیده اند. با این حال، واضح است که تحرکات دیپلماتیک اروپا پیرامون این پیشنهادات افزایش یافته است.برخی محافل رسانه‌ای منطقه‌ای ادعا می‌کنند که اروپایی‌ها ممکن است برای جلوگیری از بروز اختلاف میان آمریکا و اروپا بر سر مکانیسم ماشه، قطعنامه جداگانه‌ای برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ارائه دهند.هنوز معلوم نیست که تلاش‌های اروپایی‌ها به کجا خواهد رسید. اگر آمریکایی‌ها واقعا دنبال یک راه حل میانه هستند، ممکن است اروپایی‌ها در جلوگیری از فروپاشی برجام موفق بشوند. اما چنانچه آمریکا قصد داشته باشد برجام را قبل از انتخابات سوم نوامبر کاملا از بین ببرد، در این حالت بعید است که اروپایی‌ها بتوانند آمریکا را به انصراف از فعال سازی مکانیسم ماشه متقاعد کنند.همچنین هنوز روشن نیست که اگر آمریکا مکانیسم ماشه را فعال کند چه اتفاقی خواهد افتاد. آیا کشور‌ها تحریم‌های سازمان ملل را اجرا خواهند کرد یا اینکه با استناد به اینکه آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد، از اطاعت از تحریم‌های بین المللی سرپیچی خواهند کرد؟
در این زمینه حداقل دو دیدگاه وجود دارد. برخی بر این باور هستند که در صورت بازگشت تحریم‌های بین المللی، کشور‌های جهان ممکن است به رغم انتقاد از رفتار آمریکا، در عمل مجبور به اطاعت از تحریم‌های سازمان ملل شوند. مانند آنچه هم اکنون در جریان است. الآن هم بسیاری از کشور‌ها از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران انتقاد می‌کنند، اما در عمل از انجام دادوستد بزرگ با ایران خودداری می‌کنند.اما برخی دیگر معتقدند که در صورت بازگشت تحریم‌های بین المللی، کشور‌های جهان ممکن است به دو دسته تقسیم شوند؛ بخشی با اکراه یا از روی علاقه تحریم‌های بین المللی علیه ایران را اجرا خواهند کرد و برخی دیگر از این تحریم‌ها سرپیچی خواهند کرد.
به هر حال، صرفنظر از اینکه کدام دیدگاه به واقعیت نزدیک است، جامعه بین المللی در آستانه یک نزاع دیپلماتیک کم سابقه است. برخی گزارش‌ها حاکی از این است که آمریکا احتمالا هفته آینده فرآیند فعال سازی مکانیسم ماشه را فعال کند. باید منتظر ماند و دید که چنین اقدامی چه تبعات و اثراتی خواهد داشت.
آمریکا در جایگاه استفاده از مکانیسم ماشه نیست
یک سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ادعای آمریکا برای برخورداری از حق استفاده از مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها در توافق هسته‌ای علیه ایران انتقاد کرد.
سخنگوی جوزپ بورل در پی شکست آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل با عدم تصویب پیش‌نویس قطعنامه‌ای که برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه داده بود، مطرح کرد که آمریکا به دلیل خروج یک جانبه‌اش از توافق هسته ای(برجام) و عدم مشارکت در آن " در جایگاه دسترسی به مکانیسم‌هایی که برای شرکای برجام محفوظ هستند(مانند مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها) قرار ندارد".
این موضع در پی این مطرح می‌شود که دولت آمریکا پیش از این تهدید کرده بود علیرغم خروجش از برجام و به بهانه این که قطعنامه ۲۲۳۱ آن را عضوی از برجام معرفی می کند، می‌تواند سازوکار بازگردانی تحریم‌ها را که تنها در چارجوب برجام و برای اعضای برجام قابل استفاده است، برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده کند.
مشاور بایدن: در برجام نیستیم که بتوانیم تحریم‌ها را برگردانیم
مشاور جو بایدن در واکنش به ادعاهای برخی مقامات آمریکایی مبنی بر حق آمریکا برای به کارگیری مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها در توافق هسته‌ای علیه ایران، این حق را منحصر به اعضای برجام دانست.
آنتونی بلینکن در پیامی توییتری در واکنش به ادعای ریچارد گلدبرگ عضو پیشین شورای امنیت ملی آمریکا مبنی بر حق این کشور برای به کارگیری مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها در توافق هسته‌ای، در صفحه توییترش نوشت: راهکارهای موجود در قطعنامه(۲۲۳۱) برای کشورهای "عضو" (در توافق) در دسترس هستند. کاخ سفید در خروج از توافق هسته‌ای، دقیقا آن را "پایان مشارکت آمریکا در برجام" عنوان کرد.بلینکن در ادامه گفت: پایبند بودن به توافقی کارساز و دارای قدرت، عاقلانه می‌بود.اظهارات بلینکن در پی این مطرح می شود که دولت آمریکا علیرغم خروجش از توافق هسته‌ای تهدید کرده است در صورت عدم تصویب پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها در این توافق برای بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده خواهد کرد.