سبک و سیاق خودکشی در ایران تغییر کرده است؟

گروه جامعه:روزنامه آفتاب یزد نوشت: «خودکشی» واژه‌ای است که این روزها بارها و بارها تکرار می‌شود و افرادی اقدام به این کار می‌کنند. فارغ از فرجام آن به نظر می‌رسد هر چه شرایط اقتصادی بد‌تر می‌شود اقدام به خودکشی نیز افزایش می‌یابد، از طرف دیگر شیوع کرونا نیز بر این موضوع دامن زده و تا حد زیادی امید به زندگی را در جامعه کاهش داده است.به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) سالانه نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر در جهان در اثر اقدام به خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. به استناد آمار و ارقام ارائه شده از سوی این نهاد بین‌المللی، خودکشی دومین عامل مرگ در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله است. این بحران تنها مختص کشورهای توسعه یافته و ثروتمند نبوده و یک معضل جهانی است.در واقع آمار به ثبت رسیده حاکی از آن است که حدود ۸۰ درصد موارد خودکشی در سال ۲۰۱۶ میلادی در کشورهای متوسط و فقیر روی داده‌اند. به استناد آخرین آماری که سازمان بهداشت جهانی از نرخ خودکشی به تفکیک کشورهای جهان ارائه داده، سالانه به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در ایران ۴.۱ مورد خودکشی روی می‌دهد، آماری که به نسبت نرخ جهانی خودکشی چندان زیاد و نگران‌کننده به نظر نمی‌رسد. اما موضوعی که این روزها بسیار حائز اهمیت است نوع خودکشی‌ها است که با سبک و سیاق جدیدی اتفاق می‌افتد، خودکشی دسته جمعی 3 دختر بابلی یا خودکشی عاشقانه دختر و پسر جوان در رودخانه گدار که طی ماه‌های گذشته اتفاق افتاد، نشان داد جوانان نسبت به اقدام به خودکشی بی‌پروا‌تر شده‌اند و جسورانه این کار را انجام می‌دهند.

مروری بر خودکشی‌های چند ماه اخیر
سه شنبه 28 مرداد یک زن جوان در تهران قصد داشت خود را از پنجره یک ساختمان بیرون بیاندازد و خودکشی کند که آتش‌نشان‌ها با حضور به موقع خود توانستند از این اقدام جلوگیری کنند و او را از مرگ حتمی نجات دهند. همان روز یک مرد ۳۵ ساله به قصد خودکشی خودش را از بالای پل عابر پیاده در میدان بهمن تهران به پایین پرت کرد که این خودکشی نافرجام و وی زنده ماند. به گفته عوامل اورژانس این فرد قبل از رسیدن عوامل امدادی خودش را از بالای پل به پایین پرت کرد.شنبه ۲۵ مردادماه فردی در هتل فردوسی تهران قصد خودکشی داشت که در نهایت با دخالت نیروهای آتش نشانی و نیروی انتظامی از این اقدام جلوگیری شد.24 مرداد یک جوان ۲۴ ساله قصد داشت خودش را از روی پل کشاورز اصفهان به پائین بیندازد که با کمک نیروهای امدادی خودکشی او نافرجام باقی ماند.
پنج‌شنبه ۱۶ مردادماه، فیلمی از یک آمبولانس در شهر بابل در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد که گفته‌ می‌شد تصویری از حمل پیکر بی‌جان دختران نوجوانی است که چهارنفری به صورت همزمان دست به خودکشی زده بودند. ساعاتی بعد بود که خبرگزاری ایلنا به نقل از علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی مازندران، وقوع این حادثه تلخ در شهر بابل را تایید کرد. علی عباسی مرگ دونفر از چهار دختر نوجوان را تایید کرده است و خبرگزاری فارس نوشته است که «حال دونفر دیگر بسیار بد است»صبح روز سوم تیرماه جسد دو دختر و پسر جوان از رودخانه گدار بیرون کشیده شد. دوجوانی که با طناب دستانشان را به هم گره زده بودند تا با هم بمیرند! این دوجوان که طبق گفته اهالی منطقه، عاشق یکدیگر بودند وقتی با مخالفت خانواده هایشان برای ازدواج مواجه شدند تصمیم به مرگ همزمان گرفتند. 16 خرداد یک کودک کار ۱۱ ساله در استان کرمانشاه دست به خودکشی زد. بنا به گزارش‌ها «آرمین» کودک ۱۱ ساله ساکن محله جعفرآباد کرمانشاه بود و با خوردن قرص خودکشی کرد.
7 اسفند سال 98 دو دانش‌آموز دختر ۱۴ ساله اهل جوانرود کرمانشاه از طریق حلق آویز کردن دست به خودکشی زده و جان خود را از دست دادند. اقدام این دو نوجوان همکلاس، با فاصله ۲۴ ساعت از یکدیگر صورت گرفت. بر اساس گزارش‌ها این دو نوجوان که باهم همکلاس نیز بوده‌اند با فاصله ۲۴ ساعت از طریق حلق آویز کردن به زندگی خود پایان داده اند.این‌ها تنها بخشی از خودکشی‌های چند ماه اخیر است که رسانه‌ای شده است. خیلی از خودکشی‌های موفق و نا موفق هم رسانه‌ای نمی‌شود و مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

خودکشی‌های جسورانه
با این همه باید دید دلیل اصلی تغییر در سبک و سیاق خودکشی‌ها چیست و آیا وضعیت اقتصادی و شیوع کرونا بر افزایش کرونا در کشور تاثیر‌گذار است؟ امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در این خصوصگفت:« آمار اقدام به خودکشی در ایران حدود ۱۰۵ در یکصد هزار نفر جمعیت در سال است که حدود ۵ درصد آنها منجر به مرگ می‌شود. رده سنی آن‌ها نیز عمدتا ۱۵ تا ۳۵ سال است. البته عمده‌ای از مرگ‌های ناشی از خودکشی به علت قبح اجتماعی و سنتی آن گزارش نمی‌شود و مرگ‌های ناگهانی و یا اوور دوز مصرف مخدرها تلقی می‌شود.خودکشی دلایل مختلفی دارد و برای هر رده سنی متفاوت است. برای نوجوانان این مسئله بیشتر به دلیل تنهایی است، برای زنان دلایل اجتماعی و برای مردان در اکثر موارد دلایل اقتصادی دارد. با این همه نسبت به آمار جهانی ما آمار بالایی درباره خودکشی نداریم، با این همه شواهد نشان می‌دهد شرایط اقتصادی رابطه مستقیمی با افزایش یا کاهش خودکشی در کشور دارد. از طرف دیگر بزرگترین مشکل در خصوص کرونا جوانانه شدن و زنانه شدن این موضوع است. در چند ماه اخیر باخودکشی‌های زنانه زیادی مواجه بوده‌ایم که در اکثر آن‌ها دختران جوان اقدام به خودکشی کرده اند.»او در ادامه افزود:« اما این موضوع غیر قابل انکار است که سبک و سیاق خودکشی‌ها تغییر پیدا کرده و اکثرا گروهی شده است. در واقع افراد در مورد خودکشی جسور شده‌اند و جسورانه عمل می‌کنند و به همین دلیل هم می‌توانیم بگوییم خودکشی این روز‌ها به نوعی اعتراض تبدیل شده است. پیش از این افراد برای خودکشی‌های اعتراضی خود سوزی می‌کردند اما الان می‌بینیم که دختر 14 ساله خودش را حلق آویز می‌کند و یا اینکه چند دختر با هم و به صورت همزمان قرص برنج می‌خورند و اقدام به خودکشی می‌کنند! این‌ها همگی نشات گرفته از شرایطی است که جامعه برای جوانان رقم زده است یعنی می‌خواهم بگویم دیگر دلایل خودکشی‌ها شخصی نیست که فرد به دلیل مشکلات شخصی اقدام به خودکشی کند بلکه یک مسئله عمومی است و چند نفر هم زمان تصمیم می‌گیرند که دیگر زندگی نکنند. همین حالا بار‌ها اتفاق افتاده است که وقتی از کسی می‌پرسید چرا در زمان کرونا ماسک نمی‌زنی می‌گوید این زندگی ارزش نفس کشیدن ندارد و یا اینکه بمیریم و راحت شویم! این افراد در واقع شرایط را برای خودکشی مناسب نمی‌بینند وگر نه حتما این کار را انجام می‌دادند.دسته دیگری که باید به شدت مورد توجه قرار بگیرند چون ممکن است اقدام به خودکشی کنند سالمندان هستند. در مورد سالمندانی که دچار بیماری‌های صعب العلاج هستند و مورد کم لطفی اعضای خانواده شان به اشکال گوناگون از جمله خشونت‌های کلامی قرار می‌گیرند باید مراقب بود که با پنهان کردن و عدم مصرف داروهایشان اقدام به خودکشی نکنند. در واقع شرایط جامعه امروز بسیار پیچیده شده و زندگی کردن سخت شده است بنابر این باید سعی کنیم با هم صحبتی و دعوت به آرامش، از رفتار‌های هیجانی افراد جلوگیری کنیم و آن‌ها را به سمت آینده‌ای بهتر امید وار کنیم تا میزان خودکشی‌ها کاهش یابد. از طرف دیگر آموزش و پرورش باید نقش پررنگ‌تری در پرورش نوجوانان ایفا کند به همین دلیل هم تاکید می‌کنیم که وجود مشاور در مدارس ضروری است و در هر صورت جوانانه شدن و دخترانه شدن خودکشی‌ها موضوعی است که باید مورد توجه مسئولین قرار بگیرد و برای جلوگیری از آن باید اقداماتی صورت بگیرد.»به نظر می‌رسد شرایط این روزها سبب می‌شود تا افراد طی رفتار‌های هیجانی اقدام به خودکشی کنند و در این کار هم جسورانه‌تر عمل می‌کنند. با این حال به نظر می‌رسد زنگ خطر خودکشی در نوجوانان به صدا در آمده است، آیا وقت آن نرسیده تا آموزش و پرورش در این خصوص اقدامی انجام دهد؟