بهار نیوز - علت اصلی دین‌گریزی در جامعه

گروه سیاسی: یك پژوهشگر دینی با اشاره به رفتار امامان شیعه در حیات خود، در تحلیل علت دین‌گریزی در جامعه گفت: مردم به جای ائمه و رفتارهای آنها، ما روحانیون را به عنوان نماد دین می‌بینند و چون ادبیات ما با زور، تهدید و حذف سوال و انتقاد شکل گرفته، بخشی از مردم از دین زده شده‌اند.حجت‌الاسلام محمدرضا زائری که در نهمین شب از مجموعه مراسم «عاشورا و امروز ما» با موضوع «نقش مردم در حرکت امام حسین(ع)» سخن می‌گفت، با چالش برانگیز خواندن موضوع نقش مردم اظهار کرد: ما از یک طرف تصویر یک امام مجاهد و حماسه آفرین را داریم که تحت ولایت امام حسن(ع) ساکت بوده، اما در فرصت مناسب به میدان آمده و امامی انقلابی و خروشنده است؛ اما تصویر دیگر امامی صلح‌جو و مداراطلب است که از جنگ و درگیری پرهیز دارد، مجبور به دفاع از خود می‌شود و مظلومانه به شهادت می‌رسد. بسیاری از سخنان و حوادث تصویر اول و بسیاری تصویر دوم را تایید می‌کند.او با بیان اینکه برای پاسخ مبنایی به این چالش باید بدانیم فلسفه بعثت انبیا و رسالت اولیا همراه کردن و هدایت مردم است، افزود: رسولان و امامان برای تمام کردن حجت و نشان دادن صریح راه برانگیخته شده‌اند، چون لازمه قیامت و ثواب و عقاب در جهان آخرت، تمام شدن حجت است و حجت هم دو گونه است: درونی که همان فطرت و عقل است و حجت بیرونی که همان پیامبران و امامانند.زائری ادامه داد: اساس دین، دعوت و پیشنهاد است که در کنار صداهای فراوان در دنیا، صدای انبیا و خدا را هم بشنوید و اگر خواستید، بپذیرید. ارزش دین به همین اختیاری بودن و انتخاب و پذیرش داوطلبانه از سوی مردم است. خدا می‌گوید مردم اگر می‌خواهید دعوت خدا و رسول را بپذیرید تا روح شما را زنده کنند و به شما حیات طیبه ببخشند و ندای هل من ناصر سیدالشهدا کمک برای شخص خود نیست، بلکه همراهی برای پروژه زنده کردن انسانهاست.وی یکی از مشکلات اساسی جامعه کنونی را عدم درک این موضوع و مسئولیت‌پذیری برای انسانها دانست که از مهد کودک تا بالاترین سطح سیاسی کشور وجود دارد و برخی با سلب مسئولیت و انتخاب از انسانها، می‌خواهند مردم را به زور به بهشت بفرستند.این پژوهشگر دینی رابطه انسان با خدا را یک رابطه دوطرفه خواند که هر طرف وظایف و تعهداتی دارد و توضیح داد: اگر دینداری را به عنوان یک رابطه دوطرفه نگاه کنیم، به عنوان یک پروژه مشترک و فعال در آن وارد می‌شویم، نه منفعل و مجبور.
حجت‌الاسلام زائری با بیان این که «فضیلت علی علیه‌السلام معجزه و مرده زنده کردن نیست، بلکه رنج کشیدن برای سیر کردن فقراست»، به خودداری مسلم‌ بن عقیل از ترور ابن زیاد اشاره کرد و گفت: در صحنه حضور ابن زیاد در عیادت شریک، که هانی ترور ابن زیاد را توسط مسلم طراحی کرده بود، مسلم با وجود علامت دادن، ترور را انجام نداد و فرصت طلایی برای پیروزی را از دست داد. این ارزش حرکت حسینی است و تصمیمش به خاطر مسئولیت‌پذیری اخلاقیش بود.
وی افزود: مسئولیت‌پذیری این نیست که در برابر رییس و حکومت آبروداری کنیم، بلکه باید خود را مقابل خدا مسئول بدانیم. اتفاقا اگر امام زمان هم بیایند، اول مسئولیت‌پذیری و تلاش شیعیان باید باشد و این تصاویر تخیلی و کارتونی که از ظهور تصور می‌کنیم، واقعیت ندارد. هیچ رخدادی خارج از قوانین هستی و سنت‌های الهی در زمان ظهور امام زمان رخ نمی‌دهد و همه باید براساس تلاش و سعی و رنج ما باشد. این انتظار بدون عمل برای امام زمان هم همان رابطه یکطرفه است که موجب تنبلی و راحت‌طلبی و ناشی از عدم مسئولیت‌پذیری در دینداری است.
این پژوهشگر دینی معیار در رفتار دینی را وجود دلیل و حجت اعلام کرد و افزود: امام حسن چون مردم حاضر نبودند و حجت نداشت، صلح کرد و امام حسین چون مردم کوفه دعوتش کردند، به پا خاست. حجت با حضور و خواست مردم بر امام حسین(ع) تمام شد. به سوی کوفه حرکت کرد، اما قبلش مسلم را فرستاد تا شرایط را ارزیابی کند و ببیند مردم واقعا خواهان حضور امام هستند یا نه؟ پس هر دو دیدگاه امام انقلابی و امام صلح طلب، از زاویه شرایط درست است.زائری پرسید: اگر موضوع دعوت مردم برای امام حجت نبود، آیا امام حسین به اندازه محمد حنفیه و ابن عباس و دیگران نمی‌فهمید عاقبت این حرکت چیست؟ اگر می‌فهمید و نمی‌آمد، مردم کوفه نمی‌گفتند ما از حسین دعوت کردیم و نیامد؟ در این صورت امام نزد خدا حجت نداشتند.
به گفته او، امیرمومنان، ۲۵ سال در خانه نشست و سخن نگفت، اما زمانی که مردم آمدند و حجت بر حضرت تمام شد، به میدان آمدند و حکومت را پذیرفتند و گفتند مجبورم کردید. با این که علی(ع) می‌دانست شرایط چقدر خراب و احتمال موفقیتش در اصلاح جامعه چقدر کم است، اما پذیرفت، چرا؟ چون اگر نمی‌پذیرفت، مردم در برابر خدا حجت داشتند که سراغ علی رفتیم و نیامد‌. به نوعی می‌توان گفت مردم با آمدنشان حجت را بر امام علی تمام کردند.مدیر مجله خیمه در ادامه با انتقاد از دولتی و حکومتی شدن بخشی از روحانیت، نتیجه آن را از دست رفتن استقلال و حریت‌ذاتی روحانیت خواند و اینکه چون از حکومت ارتزاق می‌کند نمی‌تواند منتقد و حتی ناظر باشد و باید حتما موید باشد.این کارشناس دینی با ذکر مثال‌هایی از سلوک ائمه اطهار افزود: مردم که ائمه را نمی‌بینند، امثال ما روحانیون را به عنوان نماد دین می‌بینند و به همین خاطر بخشی از مردم از دین زده شده اند، چون ادبیات ما با زور و تهدید و حذف سوال و انتقاد شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه بخشی از نسل جدید و مردم به دلیل محقق نشدن وعده‌های انقلاب با نظام همراه نیستند، توضیح داد: به همین دلیل بخشی از نسل جدید تصور می‌کنند رهبران انقلاب با حیله پیروز شده‌اند. در حالی که ما می‌دانیم حیله ای در کار نبوده، بلکه می‌خواستند کارهایی بکنند و بخشی را نتوانستند. چون امام خمینی و رهبران انقلاب تصور دقیقی نداشتند و فکر می‌کردند اداره حکومت و حل مسایل آسان است. فکر می‌کردند به راحتی می‌توان جلو دزدی را گرفت. نمی‌دانستند اگر قانون سفت و سخت، شفافیت، مطبوعات آزاد و رقابت برابر نگذارند، روحانیون هم می‌توانند دچار فساد شوند. همین طور تصور درباره مشارکت مردم دقیق نبود و با دیدن مردم انقلابی فکر نمی‌کردند روزی بخشی از مردم دیگر همراه انقلاب نباشند.زائری با اشاره به روایاتی از برخورد محبت‌آمیز امامان معصوم با افرادی که به آنها اهانت می‌کردند، گفت: دین واقعی این است، اما جوان امروز در خیابان و اینستاگرام به جای آن برخورد، امثال مرا می‌بیند که تا سوالی می‌کند، یا ترشرویی می‌کنیم یا در فضای مجازی بلاکش می‌کنیم و بعد پای پلیس فتا را به میان می‌کشیم.وی گفت: دین به من این را می‌فهماند که باید بیشتر کار کنیم و عرق بریزیم، درست حرف بزنیم و رفتار کنیم تا مردم را جذب دین و انقلاب کنیم. این سرمایه‌ای که هزار سال برای روحانیت شیعه جمع شده است را داریم یکجا خرج خودمان می‌کنیم در حالیکه باید برای دین از خودمان خرج کنیم و رنج بکشیم و هزینه بدهیم.وی در پاسخ به این سوال که «اگر دین مستلزم پذیرش است، مجازات ارتداد برای چیست؟» گفت: درباره ارتداد بحثهای جدیدی از سوی فضلای قم مطرح شده و فهم من از ارتداد با برداشت عرفی فعلی که در حوزه علمیه مطرح است، متفاوت است. اما تا وقتی برگشت از دین جلوه اجتماعی و تحریک دیگران نداشته باشد، مجازاتی برای آن مطرح نیست.
زائری درباره سازوکار سنجش همراهی اکثریت مردم با حکومت گفت: به نظرم هنوز در کشور اکثریت جدی با دینداران و علاقمندان جمهوری اسلامی است، اما ریزشها جدی است و این روند در آینده خطرناک است.او درباره علت ممنوعیت مسجد اهل سنت و کلیسای خانگی گفت: واقعیت این است که محدود کردن اقلیتها، نوعی سر زیر برف بردن است. در حالی که اگر حضور اقلیتها و تفکرات مختلف باشد، ما هم در رقابت از این رخوت و جمود درمی‌آییم. چرا در لبنان، اروپا و آمریکا که همه مذاهب و تفکرات آزاد است، این همه اقبال به دین و حجاب وجود دارد؟ چون گفتمان دین قوی و غنی است، اما ما آن را از خاصیت انداخته‌ایم. آخوند عقیدتی سیاسی و نهاد رهبری در دانشگاه و مدیرکل جواب نمی‌دهد. ما برای حفظ خودمان و مسئولان فرتوت دین و نظام، انقلاب و رهبری را هزینه می‌کنیم.به گفته او حتی در تلویزیون هم گفته می‌شود هرکس عزاداری کند، خداوند گناهان گذشته و آینده را می‌بخشد، در حالی که این بدفهمی و ناشی از بیسوادی است. هدایت امام جایگاه خود را دارد و مردم هم باید زحمت خود را بکشند و آن وقت است که عزاداری و گریه می‌تواند کمک‌کننده باشد.