تلاش برای حفظ برجام در وقت طلایی

گروه سیاسی:ایالات متحده حدود دو هفته پیش در نامه‌ای به ریاست دوره‌ای شورای امنیت مکانیسم ماشه که در متن قطعنامه ۲۲۳۱ درج شده را فعال کرد. رئیس دوره‌ای شورای امنیت اعلام کرد به دلیل مخالفت کشورهای عضو شورای امنیت، نامه آمریکا در دستور کار قرار نگرفته اما ایالات متحده گفته در صورتی که شورای امنیت اقدامی انجام ندهد، تحریم‌های لغو شده سازمان ملل علیه ایران از روز سی ام شهریور ماه به شکل خودکار برمی‌گردد.همزمان با نشست کمیسیون برجام، یک گروه لابی‌گری در بریتانیا بیانیه‌ای منتشر کرده و از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواسته تحریم‌های ایران را تمدید کند. "کمیته بریتانیایی برای آزادی ایران" گفته بیش از ۱۰۰ قانونگذار و نماینده پارلمان از کشور اروپایی و عرب از این بیانیه حمایت کرده‌اند. در این بیانیه از کشورهای اروپایی عضو برجام خواسته شده جلوی فروش سلاح به ایران را بگیرند.مقام های ایران، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و اعضای دائم شورای امنیت با تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم های لغو شده مخالفت کرده و گفته‌اند به دلیل خروج ایالات متحده از برجام، این کشور امکان استفاده از مفاد پیش‌بینی شده در برجام را ندارد.
آمریکا می گوید بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ که این کشور را یکی از مشارکت کنندگان در برجام می داند، خواستار بازگشت تحریم‌های شورای امنیت شده است.پیشتر ایران تهدید کرده بود در صورت بازگشت تحریم های شورای امنیت، "در دکترین اتمی خود تجدید نظر می‌کند".در حال حاضر ایران بخش های مربوط به کاهش فعالیت های اتمی در برجام را متوقف کرده و تنها بخش های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اجرا می کند. مقام های ایرانی می‌گویند این کشور بدون محدودیت کمی، در حال تولید اورانیوم غنی شده با خلوص پایین است. ایران این اقدامات را در پاسخ به خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم های ایالات متحده انجام داده است. در همین حال کمیسیون مشترک توافق اتمی "برجام" بین ایران از یک سو و از سوی دیگر بریتانیا، آلمان، فرانسه، چین و روسیه در وین برگزار شد و طرف‌ها از عزم خود برای حفظ این توافق هسته‌ای سخن گفته‌اند. حاضران در این نشست با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ متفق‌القول گفته‌اند: "آمریکا پس از خروج در هیچ فعالیت مربوط به برجام مشارکت نکرد... و اکنون نمی‌تواند خواستار بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت شود.هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که ریاست این جلسه را به طور مشترک با عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران، بر عهده داشت گفته است که طرف‌ها در این نشست برای حفظ توافق هسته‌ای متحد هستند و علیرغم چالش های موجود، برای یافتن راهی درباره اطمینان از اجرای آن تلاش می‌کنند.در این جلسه همچنین اعضای کمیسیون مشترک برجام از توافق میان آژانس بین المللی انرژی هسته ای و ایران که در حین سفر مدیرکل آژانس به ایران و در روز ۲۶ ماه اوت گذشته امضاء شد استقبال کرده‌اند.
کمیسیون مشترک برجام در شرایطی برگزار شد که سرنوشت توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با توجه به تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.آمریکا بعد از رد شدن قطعنامه اش برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، به مکانیسم ماشه توسل جسته است، هر چند که استفاده آن از این مکانیسم به شدت مورد اعتراض اعضای برجام و اکثر اعضای شورای امنیت قرار گرفته است.
اعضای برجام و اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت همگی می‌گویند آمریکا بعد از خروج از برجام دیگر حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. اما آمریکایی‌ها با استناد به مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، که آمریکا را «دولت مشارکت کننده در برجام» معرفی می‌کند، ادعا می‌کنند که آن‌ها با وجود خروج از برجام همچنان از اختیار فعال سازی مکانیسم ماشه برخوردار هستند.
در چنین شرایطی برخی ناظران معتقد هستند که اگر اوضاع بر همین منوال پیش برود، حدود سه هفته دیگر آمریکا اعلام خواهد کرد که تحریم‌های بین المللی علیه ایران بازگشته اند، ولی سایر کشور‌ها این اعلامیه را رد خواهند کرد.اعضای برجام هنوز نگفته اند که اگر آمریکا چنین اعلامیه‌ای صادر کند، چه خواهند کرد. آن‌ها فعلا تلاش آمریکا را از اساس زیر سوال می‌برند؛ بنابراین باید منتظر ماند و دید اعضای برجام به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل چه واکنشی نشان خواهند داد.
اما آمریکا به صراحت گفته است که در این چند هفته باقی مانده تا انتهای مهلت ۳۰ روزه، صرفنظر از اینکه چه اتفاقی رخ دهد، تحریم‌ها بار دیگر علیه ایران اعمال خواهند شد.
حدود پنج روز قبل از نشست کمیسیون مشترک برجام، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در توئیتی نوشت: «اگر عضوی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای برای تداوم رفع تحریم‌ها ارائه کند، آمریکا با آن مخالفت خواهد کرد. اگر هم هیچ قطعنامه‌ی ارائه نشود، باز هم تحریم‌ها علیه ایران در ۲۰ سپتامبر بازخواهند گشت. رویه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل اینگونه است.»در سایه این تحولات، برگزاری جلسه کمیسیون مشترک فرصتی در اختیار ایران قرار داد تا مواضع اعضای برجام در خصوص گام‌های بعدی آمریکا جویا شود و در صورت لزوم هماهنگی‌های لازم را انجام دهد.
حمایت رئیس جدید شورای امنیت از رد درخواست آمریکا
سفیر نیجر، رئیس دوره ای جدید شورای امنیت  گفت: در موضع ما نسبت به درخواست آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، تغییری ایجاد نشده است.
اندونزی رئیس دوره‌ای قبلی شورای امنیت سازمان ملل متحده چهارم شهریور اعلام کرد با توجه به مخالفت اعضای این شورای با اقدام آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه درباره ایران، این شورا در «جایگاهی نیست که اقدامات بیشتری» را انجام دهد.عبدو آباری، سفیر نیجر که ازروز اول ماه سپتامبر ریاست شورای امنیت بر عهده گرفته است، اظهار داشت٬ ما همچنان به این تصمیم پایبند هستیم. .. موضعی که توسط رئیس قبلی شورای امنیت در ماه گذشته اعلام شد.سفیر نیجر هرگونه اقدام ریاست شورای امنیت برای به جریان انداختن پیش نویس قطعنامه‌ای ذیل «مکانیسم ماشه» برای بازگرداندن تحریم های بین المللی علیه ایران را رد کرد.عبدو آباری گفته است، در شرایط فعلی احساس نمی‌کنم که تعهدی برای ارائه قطعنامه‌ای داشته باشم.
سفیر نیجر با این حال اضافه کرد، دیگر کشورهای عضو شورای امنیت می‌توانند چنین اقدامی را انجام دهند. ایالات متحده می‌تواند چنین اقدامی را انجام بدهد.