تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۴ ساعت ۰۹:۵۴
کد مطلب : ۲۳۱۵۶۱
بررسی معیشت سالمندان در دوره شیوع کرونا
گروه علمی: معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی در نشست تخصصی "معیشت سالمندان در دوره شیوع کرونا" از برگزاری اولین همایش ملی سالمندی به‌صورت وبیناری در بهمن ماه خبر داد.
به گزارش ایسنا، فرج حسینیان معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی در ابتدای وبینار تخصصی "معیشت سالمندان در دوره شیوع کرونا" با اشاره به برگزاری پنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی در حوزه سالمندی گفت: پیش از شیوع ویروس کرونا، سلسله نشست‌هایی با موضوعات تخصصی "سالمندی سالم در ایران:چالشها و راهکارها" ، " حمایتهای اجتماعی و سالمندی"، "سقوط در سالمندان؛ پیامدها و راهکارها" و "ورزش و سلامت سالمندی" توسط گروه پژوهشی این واحد جهاد دانشگاهی برگزارشد، ولی برگزاری حضوری این سلسله نشست‌ها موقتا متوقف شده و این سلسله نشست ها به صورت وبیناری ادامه خواهد داشت.وی همچنین از برگزاری اولین همایش ملی سالمندی به‌صورت وبیناری در بهمن ماه خبر داد و گفت: این همایش ملی با موضوع نگاشت نهادی در حوزه سالمندی است یعنی وظایف و مسئولیت‌های هرکدام از نهادها و سازمان‌ها باهدف هم‌افزایی در این حوزه مورد بررسی قرارمی‌گیرد.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران :
ضرورت ایجاد بانک اطلاعاتی در حوزه سالمندی
در ادامه دکتر سید حسن موسوی چلک- رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران - با بیان اینکه هرچه افراد قبل از بحران آمادگی، مهارت و حمایت بیشتری داشته باشند در بحران آسیب‌پذیری کمتری خواهند داشت، گفت: یکی از مهمترین نکات در بحث مددکاری اجتماعی همین مساله است.وی با بیان اینکه در بحث سالمندی در بحران کرونا باید سه ضلع مثلث یعنی سالمند، خانواده و محیط اجتماعی را در نظر داشته باشیم، اظهار کرد: داشتن یک بانک اطلاعات از توزیع و پراکندگی سالمندان با توجه به ویژگی‌های خاص آنها؛ به عنوان نمونه تنها بودن، داشتن بیماری زمینه‌ای، دارا بودن چترهای حمایتی دیگر و غیره به برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و نوع مداخلات مددکاری اجتماعی و معیشتی کمک زیادی می‌کند که متاسفانه ما این بانک اطلاعاتی را نداریم.
5 میلیون از جمعیت کشور از هرگونه چتر حمایت اجتماعی محرومند
وی ادامه داد: طبق آمار وزارت رفاه، تقریباً چیزی حدود 5 میلیون نفر از جمعیت کشور ما در سه دهک پایین از هرگونه چتر حمایت اجتماعی محرومند که از این جمعیت تقریباً 2 میلیون و 300هزار نفر افراد بالای 60 سال هستند، در چنین شرایطی پویایی، پاسخگویی و توانایی و ظرفیت‌سازی نهادهای اجتماعی برای ایجاد امنیت خاطر برای این گروه از سالمندان بسیار مهم است که اگر غفلت کنیم باید عوارض جبران ناپذیر آن مانند پدیده "سالمند آزاری"، "اقدام به خودکشی"، "بی‌خانمانی" و غیره را در آینده بپردازیم.
ضرورت نیازسنجی سالمندان توسط مددکاران بخصوص در شرایط بحران
وی با تاکید بر اینکه مددکار اجتماعی باید نیازسنجی سالمندان در مراکز سالمندی، خانه و سایر محیط‌های اجتماعی را انجام دهد، گفت: بر مبنای این نیازسنجی و اولویت‌بندی نیازها و مشکلات این گروه از سالمندان در شرایط بحران، هماهنگی برای تسهیل دسترسی سالمندان به خدمات معیشت امکانپذیر می‌شود. در حالیکه هم اکنون بخش کوچکی از نیاز سالمندان پوشش داده می‌شود.وی با اشاره به نیاز بالای سالمندان به حمایت بیشتر در شرایط بحران، گفت: در چنین شرایطی ورود مددکاران برای تسریع خدمات موردنیاز بیشتر است و طبیعتاً سیاست‌گذاری‌های کشور در حوزه بازنشستگان و سالمندان یکی دیگر از مؤلفه‌های تأثیرگذار در جهت دسترسی بیشتر سالمندان به خدمات و معیشت مطلوب است.موسوی با تاکید بر ضرورت تقویت مسئولیت‌های اجتماعی در قبال سالمندان به خصوص در شرایط بحران کرونا، عنوان کرد: تقویت ارتباط سالمندان و اعضای خانه و تشکیل پرونده برای سالمندان به‌ویژه سالمندان تنها و دارای نیازهای خاص برخی دیگر از اقداماتی است که مددکاران در این شرایط می‌توانند دنبال کنند.وی با اشاره به وجود مناطقی در سطح شهرها تحت عنوان مناطق ناکارآمد شهر، اظهار کرد: تقریبا همه مردم در این مناطق از دریافت خدمات عمومی محرومند، لذا یکی از وظایف مددکاران اجتماعی شناسایی افراد بی نصیب از حداقل‌ها، سالمندان نیازمند و یا سالمندان رها شده در خیابان‌ها و در ادامه هماهنگی جهت ارائه خدمات عمومی به آنهاست.رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ، انجام هماهنگی بین بخشی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود را از دیگر وظایف مددکاران دانست و ادامه داد: خوشبختانه شهرداری تهران در این حوزه ورود خوبی دارد، لذا یکی از کارهایی که مددکاران می‌توانند انجام دهد شناسایی سالمندان نیازمند و معرفی آنها به سازمان‌های حمایتگر همچون شهرداری است.
انزوای اجتماعی سالمندان در دوران کرونا
دکتر موسوی چلک ورود به بحث سالمند آزاری را از دیگر اولویت‌های مددکاران دانست و ادامه داد: طبیعاتا محور مداخلات اورژانس اجتماعی بر اساس فعالیت مددکاران اجتماعی و روانشناسان خواهد بود.وی انزوای اجتماعی سالمندان در دوران کرونا را دغدغه بعدی دانست و گفت: در خانه ماندن برای سالمندان علاقه‌مند ارتباط با دیگران، انزوا ایجاد می‌کند که می‌تواند زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله اقدام به خودکشی را افزایش دهد، لذا حضور مددکاران اجتماعی در این حوزه اجتناب‌ناپذیر است. رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خاتمه با تاکید بر اینکه مددکاران اجتماعی در شرایط بحران در کنار متخصصین حضور داشته و نقش خود را ایفا می‌کنند، گفت: در بحران کرونا مددکاران اجتماعی در ایجاد هماهنگی در استفاده از سه ضلع سالمند، خانواده و محیط‌های اجتماعی می‌توانند ایفای نقش موثری داشته باشند.
کارشناس بیمه‌های اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی:
رویکردهای سیاستی فعلی در حوزه سالمندی کفایت لازم را ندارد
دکتر سید محمد موسوی خطاط - کارشناس بیمه‌های اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی - نیز در این وبینار با موضوع "بررسی قوانین و سیاست‌های حمایتی از سالمندان در ایران"، عنوان کرد: بحث سالمندی در اصول 21 و 29 قانون اساسی مشاهده می‌شود که اصل 21 به بحث زنان و ایجاد بیمه خاص زنان سالخورده و اصل 29 به ویژگی‌های نظام تأمین اجتماعی در این خصوص اشاره دارد.وی با بیان اینکه بند 13 سند چشم انداز نیز به نظام جامع تأمین اجتماعی پرداخته و بر آن تأکید می‌کند، گفت: بند 7 نیز به فرهنگ‌سازی برای احترام و تکریم سالمندان، نگهداری آنها در خانواده و همچنین سازوکار برای بهره‌مندی از تجارب آنها در غالب سیاست‌های کلی اشاره کرده است.این کارشناس رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به موضوع بازنشستگی در قوانین برنامه توسعه 5 ساله کشور، گفت: در قانون برنامه دوم در سالهای 74 و 78 که به شکل یک ماده واحده ارائه شده به موارد مختلف بازنشستگی اشاره شده و تبصره 63 ، صندوق ذخیره فرهنگیان را توضیح می‌دهد. همچنین برنامه سوم توسعه به بحث ساماندهی بیماران روانی مزمن و همچنین مساله سالمندان پرداخته که در برنامه چهارم تکرار شده و در برنامه پنجم (90 تا 94) نیز به مقوله بازنشستگی اشاره شده، همچنین در برنامه ششم توسعه مجددا موضوع ساماندهی توان‌بخشی سالمندان با پوشش حداقل 25 درصد مشاهده می‌شود.به گفته‌ی مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس، در قوانین دائمی مانند قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست هم مواردی داریم که مشخصاً به بحث سالمندی می‌پردازد.دکتر موسوی با بیان اینکه قوانین زیادی در رابطه با حوزه بازنشستگی و تأمین مالی سالمندان وجود دارد، تصریح کرد: با توجه به حرکت هرم جمعیتی کشور به سمت پیر شدن، باید به سالمندان نه به‌عنوان اقلیت بلکه به‌عنوان بخشی از جامعه نگاه کنیم که باید برنامه‌های کامل و جامعی برای آنان دیده شود. به نظر می‌رسد رویکردهای سیاستی فعلی در حوزه سالمندی کفایت لازم رانداشته و بیشتر تک‌بعدی و از جنس موارد اقتصادی و آن هم صرفاً سمت‌وسوی بازنشستگی داشته است.وی با بیان اینکه در حوزه بازنشستگی انتظار می‌رود که به افراد بالای 60 و 65 سال سرویس داده شود، گفت: این در حالیست که تعداد زیادی از بازنشستگان زیر 60 سال دارند، به گونه‌ای که میانگین سنی بازنشستگان در صندوق بازنشستگی 51.5 سال است. بنابراین بخش زیادی از منابعی که باید به سالمندان اختصاص پیدا کند، در جمعیت‌های زیر سالمندی و کمتر از سالمندی پرداخت می‌شود.
دکتر موسوی با بیان اینکه پوشش تأمین اجتماعی یا بیمه‌های بازنشستگی برای کل جمعیت شاغل کشور حدود 70 درصد است، گفت: این رقم در مورد سالمندان حدود 45 درصد است، ضمن اینکه اگر در نظر بگیریم این کاهش پوشش در مستمری باعث افزایش اشتغال بین سالمندان شده، این دیدگاه نیازمند بررسی ویژه است.وی دستیابی به یک چارچوب خوب در حوزه سالمندی را نیازمند برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مناسب دانست و گفت: مثلاً سازمان ملل متحد یکسری اصول برای حمایت از سالمندان در 5 اصل استقلال، مشارکت، خودباروری و کرامت منتشر کرده و برای هریک از این 5 اصل مواردی را برشمرده، در حالیکه "سند ملی سالمندی" تصویب شورای عالی سلامت در ایران بیشتر رویکرد سالمندی دارد.این کارشناس رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به معضل "سالمند آزاری" گفت: به این مساله در چارچوب عدم تفویض و حفظ کرامت سالمندان و در بند هفت سیاست کلی جمعیت تحت عنوان فرهنگ‌سازی و تکریم سالمندان اشاره شده اما در سیاست‌های کلی هنوز قوانین مابه‌ازای آن به تصویب نرسیده، البته اقداماتی در شهرداری تهران و بهزیستی انجام شده که کلیت نداشته و نیازمند اقدامات همه‌جانبه و بازشناسی آنها به‌عنوان حق است.دکتر موسوی در خاتمه با بیان اینکه اگر بخواهیم سالمندی و سیاستگذاری حوزه سالمندی را به‌عنوان یک سیاست اجتماعی دنبال کنیم ناچاریم استانداردها و حقوق حداقلی را در این راستا تصویب و تأمین کنیم، گفت: چیزی که ما امروز شاهدیم یک نگاه تک‌سویه در حوزه سالمندی است که عمدتاً مرتبط با مقوله بازنشستگی است و نهایتاً در دستگاه‌های حمایتی مقداری به موضوع توان‌بخشی و پرداخت کمک‌هزینه معیشتی پرداخته شده که اصلاح آن نیازمند نگاه همه‌جانبه‌تری است.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران :
ضرورت ایجاد بانک اطلاعاتی در حوزه سالمندی
در ادامه دکتر سید حسن موسوی چلک- رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران - با بیان اینکه هرچه افراد قبل از بحران آمادگی، مهارت و حمایت بیشتری داشته باشند در بحران آسیب‌پذیری کمتری خواهند داشت، گفت: یکی از مهمترین نکات در بحث مددکاری اجتماعی همین مساله است.وی با بیان اینکه در بحث سالمندی در بحران کرونا باید سه ضلع مثلث یعنی سالمند، خانواده و محیط اجتماعی را در نظر داشته باشیم، اظهار کرد: داشتن یک بانک اطلاعات از توزیع و پراکندگی سالمندان با توجه به ویژگی‌های خاص آنها؛ به عنوان نمونه تنها بودن، داشتن بیماری زمینه‌ای، دارا بودن چترهای حمایتی دیگر و غیره به برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و نوع مداخلات مددکاری اجتماعی و معیشتی کمک زیادی می‌کند که متاسفانه ما این بانک اطلاعاتی را نداریم.
5 میلیون از جمعیت کشور از هرگونه چتر حمایت اجتماعی محرومند
وی ادامه داد: طبق آمار وزارت رفاه، تقریباً چیزی حدود 5 میلیون نفر از جمعیت کشور ما در سه دهک پایین از هرگونه چتر حمایت اجتماعی محرومند که از این جمعیت تقریباً 2 میلیون و 300هزار نفر افراد بالای 60 سال هستند، در چنین شرایطی پویایی، پاسخگویی و توانایی و ظرفیت‌سازی نهادهای اجتماعی برای ایجاد امنیت خاطر برای این گروه از سالمندان بسیار مهم است که اگر غفلت کنیم باید عوارض جبران ناپذیر آن مانند پدیده "سالمند آزاری"، "اقدام به خودکشی"، "بی‌خانمانی" و غیره را در آینده بپردازیم.
ضرورت نیازسنجی سالمندان توسط مددکاران بخصوص در شرایط بحران
وی با تاکید بر اینکه مددکار اجتماعی باید نیازسنجی سالمندان در مراکز سالمندی، خانه و سایر محیط‌های اجتماعی را انجام دهد، گفت: بر مبنای این نیازسنجی و اولویت‌بندی نیازها و مشکلات این گروه از سالمندان در شرایط بحران، هماهنگی برای تسهیل دسترسی سالمندان به خدمات معیشت امکانپذیر می‌شود. در حالیکه هم اکنون بخش کوچکی از نیاز سالمندان پوشش داده می‌شود.وی با اشاره به نیاز بالای سالمندان به حمایت بیشتر در شرایط بحران، گفت: در چنین شرایطی ورود مددکاران برای تسریع خدمات موردنیاز بیشتر است و طبیعتاً سیاست‌گذاری‌های کشور در حوزه بازنشستگان و سالمندان یکی دیگر از مؤلفه‌های تأثیرگذار در جهت دسترسی بیشتر سالمندان به خدمات و معیشت مطلوب است.موسوی با تاکید بر ضرورت تقویت مسئولیت‌های اجتماعی در قبال سالمندان به خصوص در شرایط بحران کرونا، عنوان کرد: تقویت ارتباط سالمندان و اعضای خانه و تشکیل پرونده برای سالمندان به‌ویژه سالمندان تنها و دارای نیازهای خاص برخی دیگر از اقداماتی است که مددکاران در این شرایط می‌توانند دنبال کنند.وی با اشاره به وجود مناطقی در سطح شهرها تحت عنوان مناطق ناکارآمد شهر، اظهار کرد: تقریبا همه مردم در این مناطق از دریافت خدمات عمومی محرومند، لذا یکی از وظایف مددکاران اجتماعی شناسایی افراد بی نصیب از حداقل‌ها، سالمندان نیازمند و یا سالمندان رها شده در خیابان‌ها و در ادامه هماهنگی جهت ارائه خدمات عمومی به آنهاست.رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ، انجام هماهنگی بین بخشی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود را از دیگر وظایف مددکاران دانست و ادامه داد: خوشبختانه شهرداری تهران در این حوزه ورود خوبی دارد، لذا یکی از کارهایی که مددکاران می‌توانند انجام دهد شناسایی سالمندان نیازمند و معرفی آنها به سازمان‌های حمایتگر همچون شهرداری است.
انزوای اجتماعی سالمندان در دوران کرونا
دکتر موسوی چلک ورود به بحث سالمند آزاری را از دیگر اولویت‌های مددکاران دانست و ادامه داد: طبیعاتا محور مداخلات اورژانس اجتماعی بر اساس فعالیت مددکاران اجتماعی و روانشناسان خواهد بود.وی انزوای اجتماعی سالمندان در دوران کرونا را دغدغه بعدی دانست و گفت: در خانه ماندن برای سالمندان علاقه‌مند ارتباط با دیگران، انزوا ایجاد می‌کند که می‌تواند زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله اقدام به خودکشی را افزایش دهد، لذا حضور مددکاران اجتماعی در این حوزه اجتناب‌ناپذیر است. رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خاتمه با تاکید بر اینکه مددکاران اجتماعی در شرایط بحران در کنار متخصصین حضور داشته و نقش خود را ایفا می‌کنند، گفت: در بحران کرونا مددکاران اجتماعی در ایجاد هماهنگی در استفاده از سه ضلع سالمند، خانواده و محیط‌های اجتماعی می‌توانند ایفای نقش موثری داشته باشند.
کارشناس بیمه‌های اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی:
رویکردهای سیاستی فعلی در حوزه سالمندی کفایت لازم را ندارد
دکتر سید محمد موسوی خطاط - کارشناس بیمه‌های اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی - نیز در این وبینار با موضوع "بررسی قوانین و سیاست‌های حمایتی از سالمندان در ایران"، عنوان کرد: بحث سالمندی در اصول 21 و 29 قانون اساسی مشاهده می‌شود که اصل 21 به بحث زنان و ایجاد بیمه خاص زنان سالخورده و اصل 29 به ویژگی‌های نظام تأمین اجتماعی در این خصوص اشاره دارد.وی با بیان اینکه بند 13 سند چشم انداز نیز به نظام جامع تأمین اجتماعی پرداخته و بر آن تأکید می‌کند، گفت: بند 7 نیز به فرهنگ‌سازی برای احترام و تکریم سالمندان، نگهداری آنها در خانواده و همچنین سازوکار برای بهره‌مندی از تجارب آنها در غالب سیاست‌های کلی اشاره کرده است.این کارشناس رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به موضوع بازنشستگی در قوانین برنامه توسعه 5 ساله کشور، گفت: در قانون برنامه دوم در سالهای 74 و 78 که به شکل یک ماده واحده ارائه شده به موارد مختلف بازنشستگی اشاره شده و تبصره 63 ، صندوق ذخیره فرهنگیان را توضیح می‌دهد. همچنین برنامه سوم توسعه به بحث ساماندهی بیماران روانی مزمن و همچنین مساله سالمندان پرداخته که در برنامه چهارم تکرار شده و در برنامه پنجم (90 تا 94) نیز به مقوله بازنشستگی اشاره شده، همچنین در برنامه ششم توسعه مجددا موضوع ساماندهی توان‌بخشی سالمندان با پوشش حداقل 25 درصد مشاهده می‌شود.به گفته‌ی مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس، در قوانین دائمی مانند قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست هم مواردی داریم که مشخصاً به بحث سالمندی می‌پردازد.دکتر موسوی با بیان اینکه قوانین زیادی در رابطه با حوزه بازنشستگی و تأمین مالی سالمندان وجود دارد، تصریح کرد: با توجه به حرکت هرم جمعیتی کشور به سمت پیر شدن، باید به سالمندان نه به‌عنوان اقلیت بلکه به‌عنوان بخشی از جامعه نگاه کنیم که باید برنامه‌های کامل و جامعی برای آنان دیده شود. به نظر می‌رسد رویکردهای سیاستی فعلی در حوزه سالمندی کفایت لازم رانداشته و بیشتر تک‌بعدی و از جنس موارد اقتصادی و آن هم صرفاً سمت‌وسوی بازنشستگی داشته است.وی با بیان اینکه در حوزه بازنشستگی انتظار می‌رود که به افراد بالای 60 و 65 سال سرویس داده شود، گفت: این در حالیست که تعداد زیادی از بازنشستگان زیر 60 سال دارند، به گونه‌ای که میانگین سنی بازنشستگان در صندوق بازنشستگی 51.5 سال است. بنابراین بخش زیادی از منابعی که باید به سالمندان اختصاص پیدا کند، در جمعیت‌های زیر سالمندی و کمتر از سالمندی پرداخت می‌شود.
دکتر موسوی با بیان اینکه پوشش تأمین اجتماعی یا بیمه‌های بازنشستگی برای کل جمعیت شاغل کشور حدود 70 درصد است، گفت: این رقم در مورد سالمندان حدود 45 درصد است، ضمن اینکه اگر در نظر بگیریم این کاهش پوشش در مستمری باعث افزایش اشتغال بین سالمندان شده، این دیدگاه نیازمند بررسی ویژه است.وی دستیابی به یک چارچوب خوب در حوزه سالمندی را نیازمند برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مناسب دانست و گفت: مثلاً سازمان ملل متحد یکسری اصول برای حمایت از سالمندان در 5 اصل استقلال، مشارکت، خودباروری و کرامت منتشر کرده و برای هریک از این 5 اصل مواردی را برشمرده، در حالیکه "سند ملی سالمندی" تصویب شورای عالی سلامت در ایران بیشتر رویکرد سالمندی دارد.این کارشناس رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به معضل "سالمند آزاری" گفت: به این مساله در چارچوب عدم تفویض و حفظ کرامت سالمندان و در بند هفت سیاست کلی جمعیت تحت عنوان فرهنگ‌سازی و تکریم سالمندان اشاره شده اما در سیاست‌های کلی هنوز قوانین مابه‌ازای آن به تصویب نرسیده، البته اقداماتی در شهرداری تهران و بهزیستی انجام شده که کلیت نداشته و نیازمند اقدامات همه‌جانبه و بازشناسی آنها به‌عنوان حق است.دکتر موسوی در خاتمه با بیان اینکه اگر بخواهیم سالمندی و سیاستگذاری حوزه سالمندی را به‌عنوان یک سیاست اجتماعی دنبال کنیم ناچاریم استانداردها و حقوق حداقلی را در این راستا تصویب و تأمین کنیم، گفت: چیزی که ما امروز شاهدیم یک نگاه تک‌سویه در حوزه سالمندی است که عمدتاً مرتبط با مقوله بازنشستگی است و نهایتاً در دستگاه‌های حمایتی مقداری به موضوع توان‌بخشی و پرداخت کمک‌هزینه معیشتی پرداخته شده که اصلاح آن نیازمند نگاه همه‌جانبه‌تری است.
