بیماری‌های دهان و دندان علاوه بر این‌که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد دارند، بسیار پر هزینه هستند. در ایران بیمه‌های خصوصی و دولتی در زمینه دندان‌پزشکی فعال نیستند و این مسئله باعث تحمیل هزینه‌های زیادی بر خانواده‌ها می‌شود.با توجه به اهمیت و ضروری بودن خدمات دندان‌پزشکی در جامعه،‌ دولت باید استفاده افراد و خانوار را از این خدمات، تسهیل کند. اما برای انجام این‌کار نیاز به شناسایی عوامل موثر بر استفاده از خدمات دندان‌پزشکی و برنامه‌ریزی برای آن است.به همین دلیل سارا امامقلی‌پور، محمد عرب و جعفر یحیوی دیزج؛ پژوهشگران گروه علوم مدیریت و اقتصاد بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به بررسی عوامل موثر بر استفاده خانواده‌ها از خدمات دندان‌پزشکی پرداختند.برای انجام این مطالعه از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مرکز آمار ایران در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ استفاده شد.

این داده‌ها از طریق مصاحبه با سرپرست خانوار و در خصوص وضعیت اقتصادی اجتماعی خانوار، محل سکونت، دارایی، مخارج خوراک و بهداشت و درمان خانوار جمع‌آوری شده است.در پیمایش هزینه-درآمد خانوار مرکز آمار ایران؛ ۲۲۹ هزار و ۱۵۴ خانوار مناطق روستایی و شهری کشور مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تنها حدود ۵ درصد از خانواده‌های ایرانی در دوره شش ساله این مطالعه از خدمات دندان‌پزشکی استفاده کرده‌اند.طبق نتایج این مطالعه هر چه درجه توسعه‌یافتگی بهداشت و درمان استان‌ها از متوسط به بالاتر باشد، استفاده خانوارها از خدمات دندان‌پزشکی بیشتر می‌شود. همچنین مشخص شد که خانوارهای شهری بیشتر از خانوارهای روستایی از خدمات دندان‌پزشکی استفاده می‌کنند. این نتیجه می‌تواند به دلیل قدرت اقتصادی و دسترسی پایین مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری باشد.در میان خانواده‌هایی که از خدمات دندان‌پزشکی استفاده کرده‌اند، ۴.۸۸ درصد دارای پوشش بیمه درمانی و ۵.۰۳ درصد بدون پوشش بیمه‌ای بودند. این موضوع حاکی از آن است که استفاده از خدمات بیمه برای دندان‌پزشکی و پرداخت کمتر هزینه‌ها باعث استفاده بیشتر خانواده‌ها از خدمات دندان‌پزشکی می‌شود.

همچنین مشخص شد؛ میزان دستیابی به تحصیلات بالاتر و درآمد بالاتر تاثیر مثبتی در استفاده از خدمات دندان‌پزشکی دارد. خانواده‌های با درآمد بالا و ثروتمند، قدرت اقتصادی و خرید بالاتری دارند و به راحتی می‌توانند از بازار خدمات دندان‌پزشکی استفاده کنند.در این مطالعه مشخص شد؛ خانواده‌هایی که در سبد مخارج خود هزینه نخ دندان، مسواک و خمیردندان را داشتند، نسبت به خانواده‌هایی که از این لوازم استفاده نمی‌کردند، از خدمات دندان‌پزشکی بیشتری استفاده می‌کردند. این موضوع احتمالا به دلیل اهمیت مراقبت‌های دهان و دندان برای این خانواده‌ها است.پژوهشگران در خصوص نتایج این مطالعه می‌گویند: «استفاده از خدمات دندان‌پزشکی با درآمد خانوار، تعداد سالمند در خانوار، تحصیلات خانوار (تعداد با سوادان)، پوشش بیمه‌ای و سطح توسعه‌یافتگی استان محل سکونت خانوار مرتبط است».این پژوهشگران توصیه می‌کنند: مداخلات موثر برای بهبود استفاده از خدمات دندان‌پزشکی در خانوارهای دارای افراد سالمند، تحصیلات پایین و ساکن استان‌های کمتر توسعه‌یافته و خانوارهای بدون بیمه؛ در اولویت سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان این حوزه قرار گیرد.یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «رابطه پوشش بیمه‌ای بر استفاده خانوارهای ایرانی از خدمات دندان‌پزشکی» در فصلنامه بیمه سلامت ایران منتشر شده‌است.

بهار نیوز