کرونا و دلار ۳۰ هزار تومانی با پروازها چه می‌کند؟

گروه اقتصادی: طبق مصوبه اخیر ستاد ملی مقابله با کرونا، شرکت‌های هواپیمایی از اول آبان‌ماه ملزم به رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی در پروازها هستند و به این ترتیب و با رعایت فاصله‌گذاری، مجازند تنها ۶۰ درصد ظرفیت هواپیما را برای فروش عرضه کنند.مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی می‌گوید: شرکت‌های هواپیمایی به‌تازگی با مشکل نوسان شدید ارزی و افزایش قیمت ارز مواجه شده‌اند. این در حالی است که حدود ۶۰ درصد هزینه‌ها برای تامین قطعات و موتور، ارزی است و بنابراین شرکت‌ها ناگزیر به افزایش قیمت بر اساس دلار ۲۷ و ۲۸ هزار تومانی هستند. بانک مرکزی از سال گذشته دلار نیمایی نداده و شرکت‌های هواپیمایی برای تأمین قطعات، ارز موردنیاز را از بازار آزاد تهیه می‌کنند.از سوی دیگر روز گذشته، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی، از الزام اجرای فاصله‌گذاری فیزیکی در پروازها خبر داد: تعدادی از شرکت‌ها از ۱۰ روز پیش شروع به پذیرش مسافر در هواپیماها به صورت یک در میان کردند تا در ادامه هر چه به اول آبان‌ماه نزدیک‌تر می‌شویم بقیه شرکت‌ها نیز این فاصله را رعایت کنند. در تفاهمی که از لحاظ پروتکلی با وزارت بهداشت و کمیته بهداشتی انجام گرفت، چون هوای داخلی هواپیما هر سه دقیقه یک‌بار تخلیه می‌شود و نگرانی از بابت ماندگاری یک هوای آلوده وجود ندارد.به گفته وزیر راه و شهرسازی ایکائو هم در سندی که منتشر کرد این مساله را الزام نکرد: اما این موضوع یعنی رعایت فاصله در سفرهای هوایی به لحاظ روانی و به خاطر این‌که یک مطالبه اجتماعی بود. به همین خاطر تصمیم گرفته شد با هماهنگی وزارت بهداشت نشستن یک در میان در هواپیماها الزامی شود. طبیعی است که این مساله روی هزینه بلیت تأثیر خواهد گذاشت که این اجباری است و راهی غیر از این نداریم.
دراین‌باره بیشتر بخوانید؛در این میان تعدادی از فعالان صنعت گردشگری و شرکت‌های خدمات گردشگری معتقدند که این محدودیت‌ها به افزایش دو تا سه برابری قیمت پروازها منجر می‌شود که اثرات ناگوار خود را تنها بر حوزه گردشگری و هواپیمایی نمی‌گذارد. بماند که همین روزها و کرونا و دلار ۳۰ هزار تومانی باعث بلیت پروازهای خارجی، مثلا استانبول گاهی تا ۳۰ برابر افزایش پیدا کند و حتی با بازشدن پروازها دو سه برابر هم شده است.

بهای ناکارآمدی شرکت‌های هواپیمایی را مردم می‌پردازند
از سوی دیگر سازمان هواپیمایی کشور اردیبهشت امسال قانونی را تصویب کرده که اگر چه در ماه‌های ابتدایی صدور آن با توجه به برخی اعتراض‌ها اجرایی نشد، اما مدتی است که بی‌سر و صدا بخشنامه رو آمده و اجرا می‌شود و در صورت تداوم، مسافران حتی خواب پروازهای ارزان‌قیمت را هم نخواهند دید. گفته می‌شود که بر اساس این بخشنامه شرکت‌های هواپیمایی حتی در ساعت‌های خلوت و کم‌مسافر هم نمی‌توانند بلیت‌ها را ارزان‌تر از آنچه تصویب شده به فروش برسانند.مهدی نجفی، فعال صنعت گردشگری یکی از مخالفان افزایش نرخ بلیت پروازهای داخلی به بهانه کرونا و دلار ۳۰ هزار تومانی و همین بخشنامه سازمان هواپیمایی کشوری است. او به همشهری‌آنلاین می‌گوید: با توافق شرکت‌های هواپیمایی داخلی، از اول آبان قیمت کف هر دقیقه پرواز از ۳ هزار به ۸ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. مثلاً قیمت کف بلیت رفت تهران - شیراز از ۲۵۰هزار به ۶۸۰هزار تومان می‌رسد. با این افزایش ۲.۶ برابری باید منتظر زنجیره جدیدی از تورم، بی اقبالی مسافران به سفرهای هوایی، تعطیلی آژانس‌ها و دیگر تبعات منفی باشیم.نجفی می‌گوید: ما در ماده ۴۴ قانون رقابت داریم که عرضه‌کنندگان کالا و خدمات نمی‌توانند با توافق همدیگر قیمت تصویب کنند. چون این به ضرر مصرف‌کننده است. اما الان این اتفاق رخ داده است. چند شرکت هواپیمایی دور هم نشسته‌اند و قیمتی را مصوب کرده‌اند که قیمت‌ها از نظر ما غیرواقعی است. سازمان هواپیمایی کشوری هم در مقابل این فرآیند نادرست سکوت کرده است

این کارشناس اظهار می‌کند: شرکت‌های هواپیمایی می‌گویند هزینه‌های ما طی چند ماه اخیر افزایش پیدا کرده است. خب این کاملا صحیح است. اما چه نیازی می‌بینند که سازمان هواپیمایی کشوری را به عنوان مسئول افزایش قیمت‌ها معرفی کنند؟ آنها می‌توانند بر اساس قانون عرضه و تقاضا قیمت‌های خود را قیمت‌های خود را کم و زیاد کنند اما ما در قوانین، چیزی به نام کف قیمت یا تضمین کف قیمت نداریم. تضمین کف قیمت یعنی از بین بردن رقابت. یعنی پرداخت بهای ناکارآمدی شرکت‌های هواپیمایی توسط مصرف‌کننده.نجفی که مدیرعامل یکی از شرکت‌های خدمات گردشگری است، می‌گوید: درحال‌حاضر ما ۱۹ شرکت هواپیمایی در کشور داریم. چطور ممکن است که همه این شرکت‌ها بهره‌وری یکسان داشته باشند، هزینه‌هایشان یکسان باشد و قیمت یکسان بدهند؟ شرکتی که می‌تواند کمتر هزینه کند و بهره‌وری بیشتری داشته باشد، می‌تواند قیمت‌های خود را پایین بیاورد. چطور ممکن است که سازمان هواپیمایی کشوری اجازه ارزان‌فروشی را به چنین شرکتی ندهد؟ این نقض صریح قوانین رقابت است.این فعال حوزه گردشگری ادامه می‌دهد: مسیر تهران - شیراز تا حالا کف قیمت بلیتش ۲۵۰ هزار تومان بود و از اول آبان همان مسیر کف قیمتش ۶۸۰ هزار تومان خواهد شد. خب بر اساس چه مبنایی؟ به خاطر این که ۴ شرکت هواپیمایی آمده‌اند می‌گویند ما داریم ورشکست می‌شویم. همه جای دنیا قیمت بلیت هواپیما مدام دارد ارزان می‌شود. در ایران دارد ۳برابر می‌شود.نجفی می‌گوید: استدلال شرکت‌های هواپیمایی ایران این است که نرخ دلار شده ۳۰ هزار تومان. براساس داده‌هایی که دست ماست و موثق است، بیش از ۲۰ درصد درآمد این شرکت‌ها ارزی نیست. مگر به خلبان براساس ارز حقوق می‌دهند؟ مگر به فرودگاه و سوخت و اجاره‌شان دلار می‌دهند؟ اصلا ربطی ندارد.

افزایش قیمت‌ها زنجیره‌ای از گرانی‌ها را در پی دارد
اما عواقب کرونا، تصمیمات ریالی و ارزی برای صنعت هوایی در ایران چیست؟ نجفی، فعال صنعت گردشگری معتقد است: افزایش قیمت‌ها به این نحو، قطعا زنجیره‌ای از تورم را به دنبال خواهد داشت. شما فکر کنید اگر بلیت هواپیمای تهران - شیراز به ۶۸۰ هزار تومان برسد، نرخ بلیت اتوبوس و قطار هم تحت‌تاثیر این موضوع دوبرابر می‌شود. حتی اگر مجبور شوید با خودروی شخصی سفر کنید، افزایش تصادفات جاده‌ای را در کشور خواهیم داشت. اگر دانشگاه یا آموزشگاهی بخواهد استادی از شهر دیگر بیاورد، هزینه آن دانشگاه و آموزشگاه هم افزایش خواهد یافت.نجفی تاکید می‌کند: این یک زنجیره است. فقط افزایش بلیت اتفاق نمی‌افتد. تعطیلی آژانس‌های گردشگری کوچک و متوسط از عوارض حتمی این گرانی است. این طور نیست که چند شرکت هواپیمایی بیایند بگویند ما می‌خواهیم قیمت بلیت‌ها را ببریم بالا و سازمان هواپیمایی کشوری هم سکوت کند و تمام. این مساله، زنجیره‌ای از گرانی‌ها را در پی خواهد داشت و تاثیر خود را روی همه حوزه‌ها خواهد گذاشت. سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده با این افزایش قیمت‌ها مخالف است و ما امیدواریم که سازمان‌ها و مراجع نظارتی و حکومتی هم ورود کنند و جلوی این اتفاق نامبارک را بگیرند.او مدعی است: ما درگیر یک زیاده‌خواهی و احتمالا سوءاستفاده از شرایط هستیم. متاسفانه سازمان هواپیمایی کشوری در این بین بیش از آن که نقش نظارتی و راهبری داشته باشد، نقش همیاری شرکت‌های هواپیمایی را دارد. شرکت‌ها حرف‌شان در سازمان برش دارد و خیلی راحت می‌توانند در سازمان لابی کنند.

 شرکت‌های هواپیمایی حساب‌شده عمل می‌کنند
فعال صنعت گردشگری با اشاره به بخشنامه رعایت فاصله فیزیکی در پروازها می‌گوید: الان دلیل ظاهری شرکت‌های هواپیمایی برای افزایش قیمت‌ها این است که ما ملزم به رعایت بخشنامه کرونا هستیم. بخشنامه کرونا چیست؟ ستاد ملی مقابله با کرونا از زمان شیوع کرونا در کشور دستور داده که شرکت‌های هواپیمایی فعلا با ۶۰ درصد ظرفیت خود پرواز کنند. این که مال امروز نیست. از ۶ ماه گذشته تا حالا داشته اجرا می‌شده است. منتهی در ۶ ماه گذشته دوستان با انواع و اقسام آزمایشات و توجیهات گفتند که سیستم فیلترینگ هوای هواپیما آن‌قدر پیشرفته است که ویروس را از بین می‌برد. برای همین سه‌تا سه‌تا مسافران را کنار هم در هواپیما می‌نشاندند. حالا که باید از ظرفیت کم کنند، به دنبال افزایش قیمت هستند.نجفی می‌گوید: الان موضوع این است که هر سال این موقع آمار سفرهای داخلی ما کاهش پیدا می‌کند و نرخ متوسط میزان اشغال صندلی‌های پروازی به طور اتوماتیک در فاصله زمانی آبان تا اسفند به حدود ۶۰ درصد می‌رسد. چون وارد فصلِ کم‌مسافر شده‌ایم. به جز مسیرهایی مثل کیش و قشم. این شرکت‌ها الان می‌گویند ما نمی‌توانیم ۴۰ درصد پروازهایمان را بفروشیم. پس قیمت‌ها را باید بالا ببریم. درحالی‌که در حالت عادی هم شما نمی‌توانستید ۴۰ درصد پروازهای خود را بفروشید. چون اصلا تقاضایی در این فصل برای آن ۴۰ درصد وجود نداشت.این فعال صنعت گردشگری بیان می‌کند: مشکل اصلی این است که ما دچار تناقضیم و این تناقض در همه رفتارها و قوانین ما وجود دارد. ما می‌گوییم طرفدار آزادسازی قیمتیم. اگر بحث آزادسازی قیمت است، این موضوع در همه جای دنیا تعریف دارد و آن این است که قیمت را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. اما الان اتفاقی که دارد رخ می‌دهد این است که ارائه‌کننده خدمت و کالا حق داشته باشد کف تعیین کند. این چه مدل آزادسازی قیمت است؟ شما قیمت بلیت را از ۱۰۰ هزار تومان می‌رسانید به ۲۶۰ هزار تومان. تخمین ما این است که این اقدام به میزان ۳۵ تا ۴۰ درصد در فروش پروازها تاثیر بگذارد و آن را کاهش بدهد. ولی در مقابلِ این ۳۵ تا ۴۰ درصد، فلان شرکت ۱۶۰ هزار تومان قیمت‌های خود را افزایش داده است. یعنی با وجود کاهش تقاضا، افرایش قیمت‌ها به حدی است که باعث سود ۲ برابری شده است.

ضرر ۳۰۰هزار دلاری در هر دقیقه!
با همه اینها، نباید از آن‌طرف ماجرا هم غافل شد؛ بحران شرکت‌های هواپیمایی که جهانی است، ضرر ۳۰۰ هزار دلاری در هر دقیقه در پی دارد؛ امروز یاتا هشدار داده صنعت هواپیمایی کرونازده جهان در نیمه دوم سال میلادی جاری ۷۷ میلیارد دلار دیگر ضرر خواهد کرد. صنعت هواپیمایی جهان با نرخ ۳۰۰ هزار دلار در دقیقه معادل ۱۳ میلیارد دلار در ماه ضرر می کند و ممکن است بخشهای زیادی از این صنعت تا چند ماه دیگر دچار ورشکستگی شود.
به گزارش ایسنا؛ برایان پیرس، رییس اقتصاددان انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) به خبرنگاران گفت: مسئله اصلی اکنون کمک است به خصوص یارانه های دستمزد که از سوی دولتها در حال حذف شدن هستند. بر اساس گزارش رویترز، ایرلاینهای جهانی خواستار سیستم جهانی تست کووید ۱۹ پیش از پرواز به جای قرنطینه و محدودیتهای سفر هستند که باعث فلج شدن سفرهای هوایی شده اند. یاتا انتظار دارد حتی در صورت عرضه واکسن کووید ۱۹، سطح ترافیک هوایی تا پایان سال ۲۰۲۱ راکد مانده و ضرردهی شرکتهای هواپیمایی با نرخ پنج تا شش میلیارد دلار در ماه ادامه پیدا کند و تا سال ۲۰۲۲ این بخش به سودآوری برنگردد.