بهار نیوز - نام رودخانه کرج را از نقشه‌ها حذف کنید!

گروه جامعه: انتقال تونلی آب سد کرج به تهران علاوه بر اینکه مغایر با قوانین کشور است می‌تواند در آینده از رودخانه کرج رودی پر از فاضلاب، بدبو و بدون حیات بر جا بگذارد.قرار است طی روزهای آینده آب سد کرج از طریق تونل بلافاصله از پشت سد به تهران منتقل شود، در این طرح اگرچه حجم آب انتقالی به اندازه همان میزان حجمی است که در طول سالیان گذشته از تأسیساتی که در ۲۵ کیلومتر پایین‌تر مستقر است منتقل می‌شده اما این شکل از انتقال آب می‌تواند آسیب جدی به حیات رودخانه کرج وارد کند و البته مغایر با قانون نیز هست.کار حفر این تونل از سال ۸۴ آغاز شد و سال ۹۲ به پایان رسید و بعد از آن کار ساخت تصفیه‌خانه‌های مربوط به آن پیگیری و چند روز پیش تمام شد و حالا با اعلام وزارت نیرو و آب منطقه‌ای تهران همه چیز برای انتقال سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب از این تونل ۳۰ کیلومتری که چهار متر هم قطر دارد فراهم شده است. ناگفته نماند که این تونل ۵۰۰ میلیارد تومان برای کشور هزینه داشته است.به گزارش ایسنا، همانطور که عنوان شد در این طرح قرار نیست چیزی بیشتر از همان سهم آبی که از سال‌های گذشته از رودخانه کرج برای مصرف شرب شهروندان تهرانی به پایتخت منتقل می‌شده انتقال داده شود، بنابراین موضوع انتقادات بحث سهم و حقابه تهران از رودخانه کرج نیست چون آب موضوعی ملی به شمار می‌رود و نمی‌توان مالکیت آن را استانی یا منطقه‌ای در نظر گرفت بلکه مسأله اساسی در نحوه انتقال این ۲۵۰ میلیون مترمکعب و در نظر نگرفتن ملاحظات زیست محیطی و حق حیات رودخانه کرج توسط مجریان طرح است.

اما خلاصه ساخت این تونل از چه قرار است؟
آب رودخانه کرج از سال‌های گذشته به وسیله تأسیساتی که در نزدیکی کرج و در حوالی ورودی جاده چالوس قرار دارد به تهران منتقل شده است، این تأسیسات با نام آبگیر بیلقان شناخته می‌شود و تقریباً ۲۵ کیلومتر با سد امیرکبیر یا همان سد کرج فاصله دارد این یعنی اینکه آب رودخانه کرج پس از جمع شدن پشت سد کرج و رهاسازی بخشی از آن، برای انتقال به تهران تقریباً ۲۵ کیلومتر را طی می‌کند تا با ورود به آبگیر بیلقان توسط پمپ و خط لوله به تهران منتقل شود.مهمترین بخش‌ها و ظرفیت‌های طبیعی، زیست محیطی، گردشگری و اقتصادی مسیر کرج-چالوس در محدوده البرز هم در همین ۲۵ کیلومتر واقع شده است اما با این وجود آب منطقه‌ای تهران به بهانه اینکه حرکت آب در این ۲۵ کیلومتر کیفیت آب انتقالی به پایتخت را به دلیل ورود آلودگی‌های مختلف به رودخانه کاهش می‌دهد طرح انتقال تونلی آب رودخانه کرج را از پشت سد کلید زد تا به زعم خود آب با کیفیت را به پایتخت منتقل کند.

مشکل چیست؟
به طور خلاصه عمده انتقاداتی که به این طرح وجود دارد این است: اگر آبی که همیشه از ۲۵ کیلومتر پایین‌تر از سد کرج به وسیله تأسیسات بیلقان به تهران منتقل شده حالا از طریق یک تونل آن هم بلافاصله از پشت سد و بدون طی کردن این ۲۵ کیلومتر از رودخانه کرج منتقل شود این بخش مهم و حیاتی رودخانه کرج با چالش شدید مواجه و عملاً از بین خواهد رفت. به بیان دیگر همانطورکه الان تغییرات و افت آب رودخانه پس از آبگیر بیلقان مشهود و محسوس است با اجرای این طرح افت محسوس و مشهود آب رودخانه به ۲۵ کیلومتر بالاتر جابجا می‌شود و این برای شهروندان کرجی و فعالین زیست محیطی پذیرفته نیست که ۵۰۰ میلیارد تومان فقط برای بهبود کیفیت آب آن هم به بهای از بین رفتن بخش مهمی از حیات، زیستگاه و اقتصاد رودخانه کرج و جاده چالوس هزینه شود.هزینه ۵۰۰ میلیارد تومانی برای این تونل در حالی است که اولاً ما در بخش‌های عمده‌ای از کشور با مسائل اولیه تأمین آب مواجه هستیم یعنی شهروندان بخش‌هایی از کشور مثل استان سیستان و بلوچستان حتی از داشتن آب شرب لوله‌کشی محروم هستند و بحث کیفیت آب برای آن مناطق موضوعیت ندارد و دوماً با صرف بخش کوچکی از همان ۵۰۰ میلیارد تومان می‌شد از آلودگی رودخانه کرج که بهانه اصلی آب منطقه‌ای تهران برای حفر این تونل بوده جلوگیری کرد که البته این موضوع در مصوبه شورای عالی امنیت ملی درباره رودخانه کرج از قبل بر عهده وزارت نیرو گذاشته شده بود و هر کوتاهی هم که باشد باز متوجه همان نهادی است که این طرح را اجرا کرده است.جدا از همه اینها، اجرای این طرح به شکلی کنونی و آن طور که آب منطقه‌ای تهران در نظر دارد مغایر با قانون هوای پاک است. در این مورد طبق ماده ۲۵ این قانون نیاز آبی رودخانه کرج برای حفظ حیات باید توسط سازمان حفاظت محیط زیست برآورد و توسط وزارت نیرو تخصیص داده شود. در صورتی که در انتقال تونلی آب سد کرج، نیاز آبی رودخانه کرج توسط خود وزارت نیرو برآورد شده که بنا به اعلام سازمان محیط زیست این برآورد به هیچ وجه کافی و مورد پذیرش نیست و نمی‌تواند حیات رودخانه کرج را تضمین کند. دانشگاه تهران بنا به درخواست محیط زیست در سال ۹۷ و طبق قانون این نیاز را برآورد کرده و خواسته محیط زیست در نظر گرفتن حقابه متناسب با برآورد دانشگاه تهران است.

آسیب‌های احتمالی تونل انتقال آب چیست؟
خلاصه اینکه آسیب زدن به یک رودخانه آن هم فقط برای بهبود کیفیت آب نه تنها منطقی و عقلانی به نظر نمی‎رسد بلکه تا حدی خودخواهانه و البته غیرقانونی است اما این آسیب‌ها در چه حد می‌تواند باشد؟
اثرات منفی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شامل:
کاهش قابل ملاحظه حجم آب رودخانه و از طرف دیگر عدم امکان خودپالایی رودخانه کرج و متعاقب آن افزایش غلظت آلاینده‌ها با آلودگی ناشی از ورود فاضلاب واحدهای خدماتی پذیرایی
خشکی باغات و اراضی کشاورزی پایین دست
تلفات و از بین رفتن آبزیان رودخانه به خصوص قزل‌آلای خال قرمز به عنوان یکی از گونه‌های حفاظت شده

فرونشست اراضی پایین دست
کاهش حجم آب و خشکیدگی بستر فعلی رودخانه و افزایش میزان تجاوز و تصرف بستر رودخانه توسط متصرفان و سودجویان و نهایتا مرگ رودخانه
در صورت بروز حوادثی مثل نشت مواد نفتی، امکان خودپالایی وجود نداشته و در اثر چنین اتفاقاتی، شاهد مرگ تمامی آبزیان خواهیم بود.در اثر کاهش حجم آب و ورود فاضلاب‌ها به رودخانه، غلظت آلاینده‌ها بالا رفته و رودخانه کرج به عنوان محلی برای تجمع فاضلاب تبدیل شده و انتشار بوی نامطبوع ناشی از آن، این موضوع موجب نارضایتی ساکنین و عدم وجود تمایل و اشتیاق گردشگران به محور کرج-چالوس خواهد شد و با توجه به قابلیت گردشگری منطقه، اقتصاد ذینفعان و جوامع محلی متضرر خواهد شد.در اثر عدم تخصیص حقابه به اراضی پایین دست سد کرج و عدم تغذیه آبخوان و تقویت نشدن آب‌های زیر زمینی، این مناطق به کانون‌های انتشار گرد و غبار تبدیل خواهد شد و سلامت شهروندان کرج و تهران ( با توجه به همجواری) مورد تهدید قرار خواهد گرفت.

راهکار جلوگیری از این آسیب‌ها چیست؟
تخصیص حقابه زیست محیطی رودخانه کرج بر اساس ماده ۲۵ قانون هوای پاک و ماده ۲ قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها
احداث شبکه جمع آوری فاضلاب برای جمع آوری و تصفیه فاضلاب کلیه سکونتگاه‌ها و واحدهای خدماتی پذیرایی پایین دست سد کرج بر اساس تعهدات وزارت نیرو در مصوبات شورای عالی امنیت ملی
دو سوم از آب انتقالی به تهران از طریق آبگیر بیلقان و فقط یک سوم حجم آب مورد نظر به وسیله این تونل منتقل شود.آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب تهران به جای اجرای طرح‌های انتقال آب به تهران، به فکر برنامه‌هایی برای مدیریت مصرف آب باشند.