ابتدا در سطح رفتار فردي توضيح مي‌دهم و سپس در سطح ساختاري تحليل مي‌كنم و نشان خواهم داد كه تا مساله در سطح كلان و مديريتي و نهادي حل نشود نبايد به اصلاح و اثرگذاري رفتار فردي اميدي داشت. نكته اول اينكه همه مردم مرتكب اين رفتار نمي‌شوند. قطع و يقين دارم كه حتي اگر آن فروشگاه كيف و كفش را مجاني مي‌داد باز هم كسان زيادي بودند كه نمي‌رفتند. چون براي سلامتي خود و ديگران ارزش بالاتري از هر چيزي چون كيف و كفش قايل هستند. ولي مشكل اينجاست كه حتي اگر يك درصد افراد نيز بي‌احتياطي كنند كه به لحاظ نسبت بسيار كم است ولي به لحاظ عدد ده‌ها هزار خواهد شد، باز هم مواجه با چنين تجمعات خطرناكي خواهيم بود. وجود يك درصد از چنين افرادي در جامعه اصلا چيز عجيبي نيست، همانطور كه مجرمين هم از ميان همين جامعه هستند.مساله مهم اين است كه اين تعداد زياد ولي به نسبت جمعيت اندك مي‌توانند تكثيركننده زنجيره انتقال ويروس باشند و سلامت جامعه را به خطر بيندازند. آنان براي نقض مقررات و اقدامات احتياطي در مواجهه با كرونا، انگيزه‌ها و دلايل گوناگوني دارند، كه زياد قابل بحث و گفت‌وگو با خودشان نيست. از اين رو بايد نهادي بالاتر از فرد، متولي اجراي دستورالعمل‌هاي بهداشتي باشد. اين نهاد بايد چند ويژگي را رعايت كند. در واقع اين نهاد حاكميتي است و نماينده تام‌الاختيار ساختار سياسي است.
1ـ در اولين گام بايد به گونه‌اي رفتار كند كه اعتماد مردم و نهادهاي مردمي را جلب كند. اين جلب اعتماد از طريق سخن گفتن محقق نمي‌شود. بايد عملكرد گذشته و حال آن قابل دفاع باشد.
2ـ يكي از مهم‌ترين نكات اين نهاد اين است كه خودش به اهميت مساله كرونا و خطر آن واقف و به تبعات اين آگاهي ملتزم باشد. اگر دولت و حكومتي فقط براي اينكه گفته باشد كاري كرده تصميماتي را بگيرد و اعلام كند، مردم متوجه ماجرا مي‌شوند كه قضيه جدي نيست. در اين صورت دستورالعمل‌ها را نقض مي‌كنند.
3ـ اين نهاد يا همان كل حكومت بايد با اقتدار تصميم بگيرد. تصميمات حكومتي بايد با ضمانت اجراي كافي همراه باشد. دولت‌ها بهتر است تصميم نگيرند تا اينكه تصميم بگيرند ولي اجراي آن را تضمين نكنند. خواهش و تمنا در ادبيات دولت بايد حاشيه باشد.ادبيات دولت قدرت است و نه خواهش.
4ـ ثبات تصميمات مهم است. اينكه هر روز چيزي گفته شود و حتي در يك روز انواع و اقسام افراد حرف‌هاي متفاوت و حتي متناقض بزنند زيان‌بار است، و در عمل موجب بي‌اعتباري تصميمات نزد مردم مي‌شود.
5‌ ـ و بالاخره اينكه تصميمات بايد كارشناسانه و منسجم و با مشاركت گروه‌هاي ذي‌نفع گرفته شود. اگر گروه‌هاي ذي‌نفع ناديده گرفته شوند، تصميم غيركارشناسانه خواهد بود و زمينه اجرايي نخواهد داشت.
با اين ملاحظات به نظر مي‌رسد براي مبارزه با كرونا فقط بايد به انتظار اصلاح در سطح نهادي و ساختاري بود، و آموزش و فرهنگ‌سازي گرچه خوب است، ولي راه‌حل نهايي نيست. مي‌توان ثابت كرد كه نهاد متولي مبارزه با كرونا هيچ‌كدام از اين 5 ويژگي را در حد و اندازه مطلوب ندارد و در برخي زمينه‌ها به كلي فاقد اين ويژگي‌ها است. قصد ورود به جزييات اين ادعا را ندارم. اگر ضرورت شد همه موارد بيان خواهد شد.

بهار نیوز