نرخ باسوادی
در ابتدا نیم نگاهی به وضعیت سوادآموزی در کشور داریم؛ سازمان نهضت سوادآموزی در هفتم دی ماه سال ۱۳۵۸ و با فرمان امام راحل (ره) تاسیس شد و اکنون بالغ بر ۴۱ سال از تاسیس آن می‌گذرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از ۵۲ درصد افراد جامعه ما بیسواد بودند، ولی میانگین باسوادی در سال ۹۹ به بالای ۹۶ درصد رسیده است.فاصله درصد باسوادی زنان که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۲۶.۲ درصد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال بوده اما اکنون بیسوادی به کمتر از ۲.۸ درصد رسیده است. همچنین فاصله سوادآموزی در مناطق شهری و روستایی در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال، پیش از انقلاب ۳۸درصد بوده که اکنون به کمتر از  هفت درصد رسیده است.بر اساس اعلام محمدزاده، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، براساس آخرین سرشماری سراسری در سال ۹۵ و طبق خوداظهاری افراد،  دو میلیون و ۶۰۰ هزار بیسواد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال داریم که ۳۶۰ هزار نفرشان از اتباع خارجی هستند. سالانه ۴۰۰ هزار بیسواد را تحت پوشش قرار می‌گیرند که ۵۰ درصد بیسواد صرف هستند.به گفته وی براساس گزارشات سامانه سازمان، تعداد بیسوادان کمتر از یک میلیون است. تاکنون اطلاعات سنی ۶۰۰ هزار نفر دریافت و راستی آزمایی شده است. همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده در گزارش «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران» مرکز آمار ایران، طی سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ نرخ باسوادی هم در نقاط شهری و هم در نقاط روستایی دارای روند افزایشی بوده است به طوری که این نرخ از ۸۷٫۵ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۸۹٫۲ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است.

وضعیت ساخت و ساز مدارس در ایران
بر اساس اطلاعات منتشر شده در گزارش «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران» مرکز آمار ایران، طی سال های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نسبت کلاس های مستحکم به کل کلاس های موجود، روندی افزایشی داشته و از ۰.۶۲ درصد به ۰.۶۶ درصد رسیده است.در همین دوره، نسبت کلاس های دارای سامانه گرمایش و سرمایش استاندارد به کل کلاس های موجود نیز روندی رو به رشد را داشته است. به طوری که از ۳۵ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۶۰ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش پیدا کرده است. سرانه فضاهای آموزشی کشور در طی دوره زمانی ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ از ۴.۹۵ متر مربع به ۵.۲۱ متر مربع رسیده است.

نسبت دانش آموزان در مقاطع و مدارس دولتی و غیردولتی
اما درباره نسبت دانش آموزان در مقاطع و مدارس مختلف باید گفت که دانش آموزان مقطع ابتدایی طی سال های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ دارای بیشترین سهم در بین مقاطع تحصیلی بوده اند.نرخ توزیع دانش آموزان در مقاطع تحصیلی مختلف در سال تحصیلی گذشته در مقطع ابتدایی ۵۷.۶۵ درصد، در متوسطه اول ۲۳.۶۵ درصد و در متوسطه دوم ۱۸.۷۰ درصد بوده است.اگر بخواهیم نسبت توزیع دانش آموزان را در مدارس دولتی و غیردولتی تفکیک کنیم می توان گفت که این نرخ در بخش دولتی در مقطع ابتدایی ۵۶.۴ درصد، در متوسطه اول ۲۴.۵ درصد و در متوسطه دوم ۱۹.۲ درصد است و در بخش غیردولتی نیز در مقطع ابتدایی ۵۵.۴ درصد، در متوسطه اول ۱۸.۱ درصد و در متوسطه دوم ۱۵.۵ درصد است.

همچنین طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نسبت دانش آموزان مدارس غیردولتی به کل دانش آموزان در همه مقاطع دارای روندی افزایشی بوده است به طوری که این نسبت از ۱۰.۷ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۱۲.۹ درصد در پایان سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است. این افزایش بیشتر در مقطع ابتدایی بوده است که از رقم ۱۱.۱ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۱۴.۸ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است.

این نسبت در مقطع متوسطه اول از ۷.۹ درصد به ۹.۸ درصد و در مقطع متوسطه دوم از  ۱۰ درصد به ۱۰.۷ درصد در دوره مذکور رسیده است.
روند افزایشی نسبت دانش آموز به معلم در مدارس دولتی
در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ نسبت دانش آموز به معلم در مدارس دولتی در هر سه مقطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم دارای روند افزایشی بوده است.این رقم در مقطع ابتدایی از ۲۲.۹ درصد به ۲۶.۵ درصد ، مقطع متوسطه اول از ۱۴.۷ درصد به ۲۱ درصد و مقطع متوسطه دوم از ۱۵ درصد به ۱۶.۶ درصد تغییر یافته است.

 الهیار ترکمن، معاون وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری اخیرش که ۱۹ آذرماه برگزار شد وضعیت نیروی انسانی در سال ۱۴۰۰ را تشریح کرد و گفت: براساس برآوردها در حوزه آموزش دولتی ۱۳ میلیون نفر دانش‌آموز داریم. تعداد نیروهای رسمی و پیمانی ما برای این تعداددانش آموز، ۸۸۰ هزار و ۵۱۴ نفر است که ۸۳ درصد درحوزه معلمی و مابقی در سایر بخش‌ها هستند.بر اساس مستندات موجود با پدیده ریزش منفی تا سال ۱۴۰۳ مواجهیم که به معنای کاهش نیروی انسانی در مقابل جمعیت دانش آموزی است.

نرخ پوشش تحصیلی واقعی در مقاطع مختلف
پوشش ظاهری تحصیلی به نسبت تعداد دانش آموزان یک دوره تحصیلی به کل جمعیت لازم التعلیم همان دوره اطلاق می شود و پوشش واقعی تحصیلی به نسبت تعداد دانش آموزان یک دوره تحصیلی که در سنین خاص آن دوره هستند به کل جمعیت لازم التعلیم همان دوره اطلاق می شود.بر این اساس نرخ پوشش ظاهری در مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ ، ۱۰۴ درصد و نرخ پوشش واقعی ۹۸.۲ درصد بوده است. این آمار در مقطع متوسطه اول نیز به این قرار است که نرخ پوشش ظاهری ۹۹.۸ و نرخ پوشش واقعی ۹۳.۷ درصد بوده است. همچنین نرخ پوشش ظاهری در متوسطه دوم ۸۵.۶ درصد و نرخ پوشش واقعی ۸۱.۴ درصد است و در مجموع هرچه به سمت مقاطع تحصیلی بالاتر می رویم نرخ پوشش تحصیلی دانش آموزان کاهش می یابد.

نرخ ترک تحصیل
طبق تعریف، ترک تحصیل کرده، دانش آموزی است که حین تحصیل، بعد ازقبولی یا مردودی، به هردلیلی نظام آموزشی را ترک کرده باشد. نرخ ترک تحصیل در دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ ، عدد ۱.۲۳ درصد بوده که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ به ۰.۹ درصد رسیده و رقم کاهشی را نشان  می دهد.این نرخ در متوسطه اول نیز ۲.۷۸ درصد بوده که به ۴.۴ درصد رسیده و روند افزایشی را نشان می دهد. در متوسطه دوم نیز نرخ ترک تحصیل از ۶.۰۶ درصد به ۲.۷۰ درصد رسیده و روند کاهشی دارد.

تراکم جمعیت  دانش آموزی در کلاسهای درس 
به گزارش ایسنا، نسبت تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل به تعداد کلاس دایر، آموزشگاه و دوره تحصیلی را به ترتیب تراکم دانش آموز در کلاس، آموزشگاه و دوره تحصیلی می گویند.بر این اساس تراکم دانش آموزی در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ در مدارس دولتی در مقطع ابتدایی ۲۳.۸ نفر به ازای هر کلاس بوده که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ به ۲۵.۱ رسیده است. این نرخ در متوسطه اول از ۲۴ نفر به ۲۶ و  در متوسطه دوم از ۲۲.۶ به ۲۱.۳ رسیده است.

این در حالیست که طبق اعلام الهیار ترکمن، معاون وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری اخیرش، ۱۳ درصد کلاس های آموزش و پرورش یعنی۶۵ هزار و ۳۱۶ کلاس خارج از نرم و دارای تراکم بالای ۳۵ نفر هستند و شمار کلاس های زیر نرم ۵ نفر، حدود ۳ هزار و ۲۰۹ مورد می شود. 

بهار نیوز