برای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، بیشترین مجال برای قدرت‌نمایی این طیف از نامزدهای پست ریاست‌جمهوری فراهم شده است. آنان تغییر شرایط و پیشرفت کشور را مشروط به جایگزینی مدیریت در میدان‌های جنگ به جای شیوه‌های فعلی می‌بینند. حداقل‌های موانع حضور نظامیان در جایگاه‌های انتخابی نیز برداشته شده است. سایه مذمت‌ها و نهی‌های گذشته دیگر بر دوش‌شان سنگینی نمی‌کند و عرصه را برای حضور مهیا دیده‌اند.
به‌ویژه آنکه اخیرا چهره‌هایی مثل محسن رفیق‌دوست، حل مشکلات کشور در یک سال را منوط به حضور یک سردار در پاستور کرده است، با این حال اقبال مردم در ادوار انتخابات به نامزدهایی که سابقه نظامی دارند، چندان خوب نبوده است. بیشترین اقبال در ادوار انتخابات به محمدباقر قالیباف، فرمانده اسبق نیروی انتظامی و نیروی هوایی سپاه بوده که بالاترین میزان رأی او در انتخابات سال‌92 به‌دست آمد که حدود 6میلیون بود.
سال‌۸۰ شروع جدی و رسمی ورود فرماندهان سپاه به انتخابات‌های ریاست‌جمهوری بود. علی شمخانی، وزیر دفاع دولت اول اصلاحات برای دور دوم رقیب خود رئیس دولت، سیدمحمد خاتمی‌ شد. او با کارنامه پرتاب نخستین موشک بالستیک بردبلند ایران تحت عنوان شهاب۳ در دوره وزارت دفاع خود پا به میدان سیاست گذاشت و البته میزان آرای او به یک میلیون هم نرسید. خاتمی در این انتخابات نزدیک به ۲۲میلیون رأی کسب کرد. شمخانی تنها نامزد نظامی این دوره از انتخابات بود و سوابق فرماندهی نیروی زمینی سپاه و بعدتر فرماندهی همزمان نیروی دریایی سپاه و نیروی دریایی ارتش را در کارنامه خود داشت.
او درجه‌های سرتیپی و سرلشکری خود را از آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، فرمانده کل قوا در دهه‌های‌۶۰ و ۷۰ دریافت کرد. شمخانی با ریاست‌جمهوری حسن روحانی در سال92 از طرف او به‌عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت ملی منصوب شد. طرح برخی مواضع سیاسی ازجمله حمایت اخیر دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی از مصوبه ضدبرجامی مجلس گمانه حضور دوباره شمخانی در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری را تقویت کرده است.
نظامیان رکورددار ثبت‌نام
بعد از شمخانی، رغبت فرماندهان نظامی به ریاست‌جمهوری بیشتر و دوبرابر شد. محسن رضایی و محمدباقر قالیباف، فرماندهان ارشد سپاه از سال۸۴ به بعد در کنار یکدیگر رکورددار نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری هر کدام برای ۳ دوره شدند. مقاومت سنگر به سنگر آنها در انتخابات‌های‌۸۴ تا ۹۶ حکایت از عزم جدی آنها برای سکانداری این نهاد انتخابی داشت. آنها نخستین‌بار در انتخابات ریاست‌جمهوری‌۸۴ ثبت‌نام کردند. محسن رضایی تأییدیه شورای نگهبان را هم گرفت، ولی با تعدد نامزدهای رقیب تصمیم گرفت کناره‌‌گیری کند. قالیباف اما مصمم‌تر از هر نامزد دیگری در این انتخابات بود. او در هفتم آبان‌ماه سال۷۶ به سمت فرماندهی نیروی هوایی سپاه منصوب شد. این نخستین حکم فرماندهی ارشد نظامی قالیباف بود. ۳سال بعد قالیباف مجددا با حکم رهبر معظم انقلاب فرماندهی نیروی انتظامی کل کشور را عهده‌دار شد. او نخستین تجربه انتخاباتی خود را در قامت یک خلبان با کسب ۴میلیون رأی در انتخابات۸۴ پشت سر گذاشت و از راهیابی به ریاست‌جمهوری بازماند. تعریف و تمجیدها و تغییرات در شکل و شمایل نیروی انتظامی به پلیس روزآمد، مهم‌ترین بهانه شوق حضور قالیباف در این دوره از رقابت‌ها بود. البته که محمود احمدی‌نژاد، شهردار وقت تهران اقبال بیشتری یافت و در دور دوم آن انتخابات با پیروزی بر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه زد.
قالیباف در ۳انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های ۸۴، ۹۲ و ۹۶ ثبت‌نام کرد و با تأیید شورای نگهبان نامزد رسمی انتخابات شد. مناظره او در انتخابات سال‌92 و ایجاد دوگانه سرهنگ- حقوقدان ورق را در آن انتخابات به نفع روحانی برگرداند. او در انتخابات‌۹۶ با فشارهای سیاسی اصولگرایان مجبور به کناره‌گیری به نفع ابراهیم رئیسی شد. زمزمه‌هایی درباره حضور او در انتخابات بعدی هست. او که هم‌اکنون ریاست مجلس شورای اسلامی را به‌عهده دارد، اگر از فرماندهی نیروی انتظامی و شهرداری پایتخت نتوانست به پاستور پل بزند، این بار از بهارستان به‌دنبال پیدا‌کردن راهی به پاستور است.
رضایی؛ ستون ثابت نامزدی
محسن رضایی حتی ۴سال بعد، در غیرمحتمل‌‌ترین بخت پیروزی انتخاباتی نیز ناامید نشد. او در کوران انتخابات تاریخی سال۸۸ ثبت‌نام کرد و استعفا هم نداد. رقابت اصلی میان محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور مستقر و میرحسین موسوی نخست‌‌وزیر دوران جنگ بود. رضایی در نخستین محک نهادهای انتخاباتی پای صندوق رأی کمتر از ۷۰۰هزار رأی آورد. او تنها فرمانده حاضر در میدان انتخابات بود که از امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌‌ای رهبر معظم انقلاب احکام مسئولیت و انتصاب داشت. او ۲۰شهریور سال۶۰ حکم فرماندهی سپاه خود را از بنیانگذار انقلاب گرفت و ۱۶سال بعد به‌دنبال استعفایش در سال۷۶ حکم عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را از رهبر انقلاب دریافت کرد. رضایی یک‌بار دیگر در کنار قالیباف تصمیم به ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری سال۹۲ گرفت. قالیباف حدود ۶میلیون رأی آورد و رضایی هم حدود 3.8میلیون. برنده نهایی نیز حسن روحانی با 18.6میلیون رأی بود.
در این انتخابات‌‌ها رضایی و شمخانی با درجه سرلشکری به میدان رقابت پا گذاشته بودند و قالیباف با درجه سرتیپی. حضور ۲نامزد از نظامیان در جمع رقبای انتخاباتی ریاست‌جمهوری در حال تثبیت بود. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال۹۶ محسن رضایی وارد میدان نشد، او بعد از ناکامی در انتخابات‌92 دوباره لباس سپاه به تن کرد اما اخیرا بار دیگر زمزمه‌هایی درباره احتمال حضورش در انتخابات‌1400 شنیده می‌شود. وی چند روز پیش در پاسخ به سؤالی در همین رابطه گفت: ذهن‌خوانی نکنید، تا 1400 زمان زیادی باقی مانده و وقت برای اظهارنظر در این رابطه زیاد است.
نیمکت‌نشین‌ها هم اضافه می‌شوند
تا انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم رد پای چهره‌های ثابت نظامی در انتخابات‌ها دیده می‌شد اما رقابت‌های‌۱۴۰۰ و ورود به قرن جدید، نام چهره‌های جدید را هم پیشاپیش به عرصه این انتخابات وارد کرده است. سردار حسین دهقان، مشاور فرمانده کل قوا در حوزه صنایع دفاعی و وزیر دفاع دولت اول حسن روحانی جدی‌ترین گزینه در میان نامزدهای جدید انتخابات ریاست‌جمهوری از میان نظامیان است. دهقان سابقه ریاست بنیاد شهید، فرماندهی نیروی هوایی سپاه، جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه و قائم‌مقامی وزیر دفاع را هم در دوره‌های مختلف در کارنامه دارد. فعالیت‌های او در فضای مجازی با توییت‌هایش پررنگ شده است.
او اوایل آذرماه امسال در گفت‌‌وگویی برای نامزدی در انتخابات اعلام آمادگی رسمی کرد و در بخشی از این مصاحبه گفت: «قادرم یک فضای اجماع، تفاهم گفت‌وگو در سطح ملی و یک فضای گفت‌وگو از موضع قدرت و عزت با خارج را فراهم کنم و از آن طرف بستر حضور همه کسانی که در موضع عزم و اراده خدمت به این جامعه و کشور هستند را نیز فراهم کنم.» اخیرا هم با خبرگزاری آسوشیتدپرس آمریکا گفت‌وگو کرد و در این مصاحبه تلویحا از مشی روابط خارجی اعتدالی سخن گفت. او در این مصاحبه گفت: «اگر آمریکا ایران و قدرتش در منطقه را به رسمیت بشناسد، ایران هیچ مشکلی را برای آنان ایجاد نکرده و نمی‌کند. ما فکر می‌کنیم آمریکایی‌ها در عین اینکه توسعه‌طلب و زیاده‌خواهند، عمل‌گرا هم هستند و کمی عقلانیت در رفتارهایشان وجود دارد.»
طرح مواضع نامزدهای دیگر به اندازه دهقان نیست، اما آنها نیز در معرض حضور هستند. رستم قاسمی، فرمانده پیشین قرارگاه خاتم‌‌الانبیا و وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد یکی از این چهره‌هاست که برخی از نام او در کنار سعید محمد، فرمانده کنونی قرارگاه به‌عنوان جدیدترین گزینه‌های نظامی در انتخابات ریاست‌جمهوری‌۱۴۰۰ یاد می‌کنند. عزت‌‌الله ضرغامی، رئیس پیشین صداوسیما نیز ازجمله چهره‌های مطرح اصولگرایان برای شرکت در رقابت‌های انتخاباتی‌۱۴۰۰ است. او سابقه نظامی داشته و درجه سرتیپی دارد. ضرغامی طی سال‌های اخیر با انتقادهای تیزوتند از رئیس‌جمهور، خود را به‌عنوان مخالف سرسخت سیاست‌های دولت نشان داده است.
طی ۲سال اخیر گزارش‌هایی درباره مشاجره‌های وی با رئیس‌جمهور در جلسات شورای‌عالی فضای مجازی مطرح شده ‌که در یکی از این گزارش‌ها روحانی جلسه را ترک می‌کند. او صراحتا برای ریاست‌جمهوری اعلام آمادگی کرده و گفته: «من سرباز نظام هستم و اگر بگویند ریاست صداوسیما را بر‌عهده بگیر، می‌آیم و درباره انتخابات‌1400 هم اگر احساس وظیفه کنم، کاندیدا خواهم شد.» با کمی مسامحه در اظهارنظرها و شدت و فزونی طرح مواضع در بازه نزدیک به انتخابات ریاست‌جمهوری، می‌توان به نامزدهایی اندازه انگشتان ۲دست در انتخابات ریاست‌جمهوری دست یافت. فضای رقابت ریاست‌‌جمهوری اکنون بیش از ۴دهه گذشته برای آنها مهیاست.