دوستداران حضور در بازار خودروی ایران
همان طور که پیش از این گفتیم ،خودروسازهای چینی علاقه زیادی به حضور در بازار ایران دارند و از حالا هم برای حضور در ایران در صورت بازگشت آمریکا به برجام در حال برنامه ریزی و مذاکره هستند. اما در کنار خودروسازهای چینی نام برندهای مطرح خودروسازی در اروپا هم دیده می شود.البته پیش از این حضور یک خودروساز روسی در کشورمان مطرح شده بود. شهریور امسال و زمانی که هنوز مشخص نبود رئیس جمهور بعدی آمریکا کیست ،خبر حضور یک خودروساز روسی به نام «اوواز» (UAZ) در ایران مطرح و اعلام شد که در حال ایجاد خط مونتاژ در ایران است.سایت «بیت‌ران» هم در گزارشی از تلاش رنو برای بازگشت به بازار ایران خبر داده است. هرچند پس از تحریم آمریکا رنو دراقدامی یک طرفه و بدون اجرای تعهداتش از ایران خارج شد اما در گزارش این سایت آمده است: «پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا رنو آماده بازگشت به ایران و تولید مجدد می‌شود.» قبل از خروج رنو از ایران قرار بود این شرکت به‌صورت مستقیم به تولید خودرو در ایران بپردازد و ایران را به کانون تولیدی خود در خاورمیانه تبدیل کند.

البته با توجه به اقدام رنو در ترک ایران هر گونه بازگشت این خودروساز به بازار کشور باید با جبران خسارت ها و گرفتن تعهدات محکم انجام شود . روزنامه هفت صبح هم بعد از روی کار آمدن بایدن از دورخیز فولکس واگن برای حضور در ایران خبر داده است. شرکت فولکس‌واگن حتی پیش از توافق هسته‌ای از اولین خودروسازانی بود که تحقیق و مذاکره برای ورود به ایران را آغاز کرده بود.این‌بار هم خبر می‌رسد که این شرکت، مذاکرات خود را در حالی آغاز کرده که هنوز مشخص نیست آیا آمریکا به برجام بازخواهد گشت یا خیر. با این حال به نظر می‌رسد این شرکت، کارهای مقدماتی را آغاز کرده تا اگر توافقی حاصل شد با سرعت مناسب بتواند به ایران بازگردد و تولید خود را آغاز کند.با این حال کار برای شروع فعالیت پژو و سیتروئن کمی پیچیده تر از دیگر خودروسازهاست. با اتحاد جدید بین گروه پژو- سیتروئن و فیات-کرایسلر، بسیار بعید به نظر می‌رسد تا پیش از توافق قطعی ایران با آمریکا ،پژو قدمی برای حضور در بازار ایران بردارد و اخباری هم تا کنون در این زمینه منتشر نشده است. البته گفته می شود شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای هم احتمالاً بسیار محافظه‌کارانه رفتار خواهند کرد.

تولید کنندگان خودروهای سنگین
بازار ایران به بیش از 300 هزار کامیون نیاز دارد، عددی که برای شرکت های کامیون سازی در جهان عدد بزرگ و ترغیب کننده ای به حساب می آید به همین دلیل حتی در شرایط تحریمی، شرکت اسکانیا حضور خود را در بازار ایران حفظ کرد و دایملر و ولوو هم تا آخرین لحظات در ایران مانده بودند.با توجه به نیاز بالای ایران به خودروهای سنگین و تعویض ناوگان فرسوده اتوبوسرانی به نظر می‌رسد اگر توافقی بین ایران و آمریکا صورت گیرد، شرکت های سازنده خودروهای سنگین با سرعت بیشتری به ایران باز خواهند گشت. رادیو اروپایی آزاد هم در گزارشی مدعی شده که خودروسازهای غربی خبر مذاکره با طرف ایرانی برای حضور در بازار خودروی ایران را تایید کرده و نوشته اند این مذاکرات در کشورهایی مانند ترکیه در حال انجام است.

معایب حضور خودروسازهای خارجی در ایران
هرچند جذب سرمایه گذار خارجی در کشور می تواند به ایجاد اشتغال در کشور کمک بزرگی کند اما دنیای اقتصاد در گزارشی درباره نحوه بازگشت خارجی ها در صورت بازگشت آمریکا به برجام نوشته است ، با توجه به این که ایران در یک دهه اخیر دو بار توسط آمریکا تحریم های سنگینی شده از این رو سرمایه گذار خارجی به دلیل ریسک بالای سرمایه گذاری در ایران ، حاضر به سرمایه گذاری مستقیم نیست و تنها در قالب مونتاژکاری و فروش محصول حاضر به همکاری خواهد شد. این موضوع نشان می دهد که به احتمال زیاد خودروسازها به دنبال یک خط مونتاژ در ایران خواهند بود نه سرمایه گذاری و انتقال فناوری .

رقیب سازی برای خودروسازها
به نظر می رسد در شرایط فعلی حضور خودروسازها در کشورمان فقط به صورت مونتاژ کاری خواهد بود اما برخی کارشناسان معتقدند که حضور شرکت های خارجی فارغ از این که به دنبال سرمایه‌گذاری مستقیم باشند یا مونتاژکاری، در کل به نفع خودروسازی و مشتریان است.به اعتقاد آن ها هرچند اولویت با سرمایه‌گذاری مستقیم است، اما اگر خارجی‌ها فقط به قصد مونتاژکاری پای میز مذاکره با خودروسازان ایرانی بنشینند هم نباید به راحتی آن ها را رد کرد . این دسته ازکارشناسان معتقدند به واسطه همین مونتاژکاری هم می‌توان ارزش افزوده به‌خصوص در حوزه صادرات ایجاد کرد و تبدیل به بخشی از زنجیره جهانی تامین بزرگان صنعت خودرو شد.این کارشناسان می گویند، اگر شرکت های بزرگ مانند رنو و فولکس واگن حاضر به مونتاژ محصولات شان در کشورمان شوند و بپذیرند که بخشی از تولیدات خود را از مبدأ ایران به دیگر بازارها صادر کنند در این صورت، خودروسازی ایران به زنجیره جهانی فروش این غول خودرویی جهان خواهد پیوست و این به معنای ارزآوری و تقویت اشتغال خواهد بود؛ ضمن آن که به هر حال بازار داخل نیز از محصولات روز بی‌نصیب نخواهد ماند.

تجربه ترکیه در خودروسازی
تاریخچه صنعت خودروی ترکیه شبیه صنعت خودروی ایران است. تولیدات ترکیه در سال ۱۹۶۰ با مونتاژ محصولات فورد شروع شد. البته ایران سعی داشت به تولیدکننده خودرو تبدیل شود ولی به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی، این پروژه در ایران به جایی رسیده که اکنون قرار دارد اما ترکیه، صنعت قطعه‌سازی خود را توسعه داد و به پایگاه شرکت‌های خارجی تبدیل و یکی از صادر کنندگان مهم قطعات خودرو شد . این کشور به کانون اصلی تولید محصولات رنو و فیات در خارج اتحادیه اروپا تبدیل شد و بعد از سال ها توانست سال گذشته از اولین خود روی تمام برقی بومی خود رونمایی کند.

اعتماد به شرکت های دانش بنیان
می توان با جذب شرکت های خودروساز و همین طور استفاده از شرکت های دانش بنیان برای کمک به تولید قطعات خودرو و خودروسازی ،گام مهمی هم برای ایجاد بستری مناسب برای سرمایه گذاری های خارجی و هم برای ایجاد اشتغال و افزایش صادرات برداشت. البته این مهم، نیاز به نگاه ویژه و اعتماد به شرکت های دانش بنیان دارد.

بهار نیوز