بیماری صرع چه نشانه‌ها و علائمی دارد؟

گروه علمی: صرع، یک بیماری مغز و اعصاب شایع در جهان می‌باشد که تشنج کردن یکی از علائم این بیماری است. سازمان بهداشت جهانی و انجمن جهانی صرع، دومین دوشنبه‌ی فوریه را که مصادف با بیستم بهمن است، به‌عنوان روز جهانی صرع مشخص کردند. این اختصاص دادن یک روز مشخص به‌عنوان روزجهانی صرع، با هدف آگاهی‌سازی و کاهش نگرش‌های منفی به این بیماری انجام شده است. به‌همین مناسب، در این مطلب قصد داریم به بررسی بیماری صرع بپردازیم. با ما همراه باشید.

بیماری صرع چیست؟
صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (عصبی) است که در آن فعالیت مغز غیر طبیعی می‌شود و باعث تشنج یا دوره‌های رفتار غیر معمول، احساسات و گاهی اوقات از دست دادن آگاهی می‌شود. هر کسی می‌تواند مبتلا به صرع شود، صرع بر مردان و زنان همه نژادها، قومیت‌ها و سنین تأثیر می‌گذارد.

صرع چگونه ایجاد می‌شود؟
مغز شامل میلیون‌ها عصب به نام نورون است که به طور طبیعی یک سری امواج الکتریکی از خود ایجاد می‌نماید. این امواج باهم در تماس هستند. در حالت تشنج یک جرقه الکتریسیته مانند رعدوبرق که در آسمان ایجاد می‌شود ایجاد شده و موجب تغییرحالت و رفتار یا عدم هوشیاری فرد می‌شود. محل جرقه در مغزاست که علائم بیماری صرع و انواع مختلف صرع را مشخص می‌کند. صرع یک ناراحتی روحی و روانی نیست. بلکه یک اختلال عصبی است که هنوز دلیل آن مشخص نشده است.باید بدانیم که صرع و تشنج دو مفهوم متفاوت هستند. تشنج یعنی همان حمله‌ای که به فرد دست می‌دهد و صرع نام کلی بیماری است که تشنج می‌تواند یکی از علائم یا گاهی تنها علامت آن باشد. باید بدانیم هر کسی دچار تشنج می‌شود لزوماً صرع ندارد و اگر فرد یک یا دو بار تشنج کرده است بهتر است برای تشخیص درست بیماری، به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.

علائم صرع
از آنجایی که بیماری صرع ناشی از فعالیت‌های غیرطبیعی سلول‌های مغزی است، تشنج می‌تواند بر تمام فرآیند‌های هماهنگی مغز اثر بگذارد. بیماری صرع می‌تواند علائمی از این قبیل ایجاد کند:
گیجی موقت
صحبت کردن نامفهوم و بریده بریده
حرکات تند و پیچشی غیر قابل کنترل در دست‌ها و پا‌ها
از دست دادن هوشیاری و بی خبری
علائم روانی
علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است. در بیشتر موارد، مبتلایان به بیماری صرع در هربار به نوع یکسانی از تشنج مبتلا می‌شوند، لذا علائم در هر دوره مشابه است. پزشکان معمولاً تشنج را بر اساس چگونگی آغاز فعالیت‌های غیرطبیعی مغز، به دو نوع کانونی و منتشر طبقه بندی می‌کنند.

صرع، ازدواج، بارداری و زایمان
در گذشته، مبتلایان به صرع از برخی حقوق اجتماعی محروم بودند. محرومیت از ازدواج یکی از بارزترین نمونه این موضوع بود. کم‌کم با گذشت زمان و افزایش‌های شناخت جامعه نسبت به این بیماری، عامه مردم فهمیدند که ازدواج و تشکیل خانواده در این افراد نیز امری کاملا عادی و بی‌خطر است.پزشکان متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب می‌گویند که بیش از‌ ۹۰ درصد خانم‌های مبتلا به صرع قادرند دوره‌های طبیعی بارداری و زایمان را به آسانی‌ طی کنند. اما از آنجا که عوارض دارویی، یکی از خطرات بالقوه قبل و یا کل دوران بارداری محسوب می‌شود، برخی از خانم‌ها قبل و یا طی دوران بارداری، خودسرانه مصرف داروهایشان را قطع می‌کنند. ذکر این نکته ضرورت دارد که چنین کاری بسیار خطرناک است و نه تنها از بروز خطر‌های احتمالی جلوگیری نمی‌کند، بلکه موجب افزایش خطر تشنج و سقط می‌شود.

به‌هرحال امروزه پزشکان متفق‌القول هستند که صرع یک بیماری درمان‌پذیر است که هیچ تعارضی با ازدواج ندارد، چراکه تشنج در طی حاملگی تشدید نمی‌شود، مگر اینکه یک بیماری خاصی به بیماری صرع اضافه شود.
زایمان خانم‌های مبتلا هم مانند خانم‌های دیگر، وابسته به نظر پزشک و شرایط بیمار است. مادران مبتلا به این بیماری حتی در شیر دادن به فرزندانشان هم با هیچ مشکلی مواجه نیستند. شانس به‌دنیا آمدن یک نوزاد مبتلا به صرع از یک مادر مبتلا به این بیماری تنها ۵درصد بیشتر از نوزاد یک مادر سالم است.

عوامل افزایش خطر بیماری صرع
فاکتور‌های مشخصی می‌تواند خطر بیماری صرع را افزایش دهد:
• سن: شروع بیماری صرع در اوایل کودکی و پس از ۶۰ سالگی در بالاترین حد است، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
• تاریخچه خانوادگی: اگر تاریخچه خانوادگی بیماری صرع دارید، خطر ایجاد اختلالات بیماری صرع در شما افزایش می‌یابد.
• آسیب‌های سر: جراحت‌های سر، مسئول برخی موارد بیماری صرع است. شما می‌توانید با بستن کمربند ایمنی در ماشین و یا پوشیدن کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه سواری، اسکی کردن، سواری با موتور سیکلت و یا سایر فعالیت‌های پرخطر، خطر ابتلا به بیماری صرع را کاهش دهید.
• سکته و سایر بیماری‌های عروقی: سکته و یا سایر بیماری‌های عروقی می‌تواند منجر به آسیب‌های مغزی شود که بیماری صرع را تحریک می‌کند.
• دمانس: دمانس می‌تواند خطر بیماری صرع را در افراد مسن‌تر افزایش دهد.
• عفونت‌های مغزی: عفونت‌هایی از جمله مننژیت که سبب التهاب در مغز یا نخاع می‌شوند، می‌توانند خطر را افزایش دهند.
• تشنج در کودکی: گاهی تب بالا در کودکی با بیماری صرع در ارتباط است. کودکانی که بخاطر تب بالا تشنج می‌کنند، عموماً دچار بیماری صرع نمی‌شوند، اگرچه در تشنج‌های طولانی، سایر بیماری‌های عصبی یا تاریخچه خانوادگی بیماری صرع، خطر افزایش می‌یابد.

تشخیص بیماری صرع
برای تشخیص بیماری صرع، متخصص مغز و اعصاب در مورد علائم و نشانه‌های بیمار می‌پرسد و معاینه می‌کند و تست‌های لازم را انجام می‌دهد تا صرع را تشخیص دهد و علت تشنج‌ها را مشخص نماید.
معاینه نورولوژیک: پزشک، عملکرد ذهنی، توانایی حرکتی و رفتاری و سایر حوزه‌ها را برای تشخیص بیماری و تعیین نوع صرع بررسی می‌کند.
تست‌های خونی: برای بررسی علائم عفونت، مشکلات ژنتیکی و سایر مسائلی که ممکن است با ابتلا به صرع مرتبط باشند، انجام می‌شود.
نوار مغز (EEG): این تست رایج‌ترین تست برای تشخیص صرع است.
سی تی اسکن: این وسیله از اشعه X برای تصاویر مقطعی از مغز استفاده می‌کند. سی تی اسکن اتفاقات غیر طبیعی در مغز را که ممکن است باعث صرع شوند، مانند تومورها، خونریزی و کیست نشان می‌دهد.
ام آر آی: این وسیله از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تهیه تصاویر با جزئیات از مغز استفاده می‌کند.

چه اقداماتی می‌توان برای پیشگیری از تشنج انجام داد؟
وقوع تشنج در بعضی از افراد وابسته بـه آغازگر مشخصی همچون استرس، هیجان‌زدگی شدید، کم‌خوابی یا بی‌حوصلگی است. یادداشت برداری از نحوه‌ی تشنجات، اتفاقات و حالاتی که برای شخص پیش از تشنج به وقوع پیوسته، در تفهیم نحوه شروع تشنجات مفید بوده حتی الامکان دوری گزیدن از این موقعیت‌ها در کاهش فراوانی حملات کمک کننده است.

صرع چگونه درمان می‌شود؟
زمانی که تشخیص صرع قطعی می‌شود، پزشک بهترین درمان را بر اساس نوع صرع، سن، جنسیت، شغل و شرایط اجتماعی و اقتصادی بیمار آغاز می‌کند.در بیشتر موارد، درمان با یک داروی ضد صرع آغاز می‌شود. حدود نیمی از بیماران با درمان تک دارویی کنترل می‌شوند. حدود ۳۰ درصد از بیماران برای کنترل تشنج‌ها نیاز به درمان دو دارویی یا سه دارویی دارند و مابقی بیماران که نسبت به درمان‌های خوراکی ضد‌صرع مقاوم هستند به درمان‌های دیگری از جمله عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند.علاوه بر این درمان‌ها، بیمار هم باید تمامی عادات اشتباه زندگی را تغییر دهد. بی‌خوابی زیاد، گرسنگی طولانی‌مدت، استرس و اضطراب زیاد، عدم نوشیدن آب به مقدار کافی، مصرف مشروبات الکلی و مواد تحریک‌کننده مانند اکستازی و کوکایین، عدم پایبندی به مصرف دارو‌های تجویز شده در زمان مناسب و مقدار تجویز شده می‌توانند احتمال حمله تشنج را بالا ببرد.