پدیده خرید گوشت قسطی و چکی همراه با ضامن

گروه اقتصادی: جعبه‌های سیب و پرتقال چیده‌شده بیرون میوه‌فروشی دونبش میدان، نه تعدادشان به اندازه شب عید هرسال است و نه مشتری‌هایشان. سبزه‌ها و تنگ‌های ماهی هم هنوز مشتری چندانی ندارند. رفت‌وآمد مردم در میوه‌فروشی به‌گفته فروشنده کمی از ماه‌های قبل بیشتر است اما شبیه خرید عید نیست. حتی وانتی که ۲ ماه است یک کوچه بالاتر از میدان، پرتقال ۱۷هزار تومانی مغازه را ۱۴هزار تومان می‌فروشد هم فقط گهگاهی مشتری دارد و جعبه‌های پرتقال و سیب او هم تا عصر تمام نمی‌شود. در فروشگاه گوشت و مرغ نبش میدان یک مشتری در حال خرید است و مغازه‌ای که بالای میدان برنج و زعفران می‌فروشد، کلا بی‌مشتری است. این میدان کوچک محلی در یکی از مناطق مسکونی غرب تهران در اندازه‌ای کوچک‌تر، کل بازار تهران را نشان می‌دهد؛ میدانی که هرسال در چنین روزهایی نه فقط تصویر که صدای عید را هم می‌شد از آن شنید و سوت و کوری امسال آن بدجوری توی ذوق می‌زند.

کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی خرید میوه و مواد غذایی
 خلوتی خیابان‌های تهران در اسفند پارسال شاید برای خیلی‌ها که این روزها وقتشان در خیابان‌های پرترافیک تلف می‌شود، حسرت باشد اما برای کاسب‌ها و بازاری‌هایی که کرونا، بازار شب عیدشان را خراب کرده، قطعا اینطور نیست. با این حال، نگاهی به بازار کالاهای مختلف نشان می‌دهد امسال هم کسبه شب عیدی شبیه به روزهای پررونق سال‌های قبل ندارند. کمتر از یک هفته مانده به شب عید، نه فقط در بازار پوشاک و کیف و کفش، بلکه حتی در فروشگاه‌هایی که مواد غذایی و کالاهای اساسی را می‌فروشند، مثل میوه‌فروشی‌ها، خواربارفروشی‌ها و قصابی‌ها هم جنب‌وجوشی متناسب با شب عید دیده نمی‌شود. دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران ۲روز پیش از کاهش شدید تقاضا برای مواد غذایی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل خبرداد و گفت؛ حال و هوای عید در بازار نیست.

به‌گفته قاسمعلی حسنی، کاهش قدرت خرید باعث شده تقاضا برای مواد غذایی نسبت به ‌مدت مشابه سال گذشته ۳۵ درصد افت داشته باشد. به‌گفته او، در بیشتر محصولات ازجمله برنج و چای نه‌تنها مشکلی در توزیع وجود ندارد بلکه حتی بازار این کالاها با رکود شدیدی هم مواجه است؛ یعنی کالا وجود دارد اما مشتری نیست. عضو هیأت مدیره اتحادیه بارفروشان میوه و تره‌بار هم دیروز از کاهش ۳۰ درصدی تقاضا برای خرید میوه در بازار خبر داد و آن را ناشی از شرایط نامساعد اقتصادی مردم دانست. اکبر یاوری از بی‌مشتری‌ماندن ۴ تا ۵ هزار تن میوه کف یکی از میادین اصلی شهر تهران گفت و افزود: همیشه در این زمان از سال شاهد جنب‌وجوش زیادی در بازار میوه به‌دلیل افزایش تقاضای ایام نوروز بودیم، اما امسال حضور مشتریان و خریداران در بازار کمتر شده است.

خرید گوشت نصف شد
کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی مشتری در بازار خواربار و میوه در حالی است که مواد پروتئینی مخصوصا گوشت قرمز در طول امسال بیش از اینها افت فروش داشته‌اند. فروشنده‌ها این افت فروش را تا ۵۰ درصد هم تخمین می‌زنند، گفته می‌شود حجم فروش گوشت قرمز در بعضی مناطق نسبت به پارسال نصف‌شده و حالا در روزهای نزدیک به عید هم فروش چندان تغییری نداشته است. قیمت بالا در بازار گوشت و مرغ امسال اتفاقاتی را باعث شد که پیش از این تصور آن هم عجیب می‌نمود. در حالی‌که در بعضی از مناطق شهر قصابی‌ها فروش گوشت به‌صورت قسطی و چکی همراه با ضامن را آغاز کرده‌اند، بعضی از فروشنده‌ها از افزایش موارد تقاضا برای خرید چربی، استخوان بدون گوشت و آنچه ضایعات گوشت و مرغ محسوب می‌شود، می‌گویند. به‌گفته برخی از قصابان، وزن خرید بسیاری از مشتری‌ها به کمتر از نصف پارسال رسیده و بعضی از مشتری‌های ثابت خود را به همین دلیل از دست داده‌اند چون کسانی که تا سال گذشته در هر مرتبه خرید کمتر از ۲ کیلو گوشت نمی‌خریدند، حالا امکان خرید این میزان را ندارند و ناچارند برای حفظ آبروی خود به فروشگاه‌هایی مراجعه کنند که آنها را نمی‌شناسند. این در حالی است که درصد تغییرات قیمت گوشت گوسفندی در یک سال اخیر در مقایسه با دیگر کالاها کمتر و فقط ۲۵ درصد بوده است.

روغن همچنان کمیاب و گران
نابسامانی در بازار روغن وارد پنجمین‌ماه خود شده و همچنان روغن ساده پخت‌وپز در بسیاری از سوپرمارکت‌ها موجود نیست. قیمت روغن مایع نسبت به‌ ماه قبل ظاهرا تغییری نداشته و بین ۱۰.۵۰۰ تا ۱۵.۵۰۰ تومان به ازای هر لیتر است اما در بسیاری از سوپرمارکت‌ها روغن ساده آفتابگردان مخصوص پخت‌وپز موجود نیست و تنها روغن سرخ‌کردنی یا روغن ذرت را می‌توان پیدا کرد. این درحالی است که روغن ذرت نسبت به روغن آفتابگردان قیمت بالاتری دارد و در یک‌ ماه اخیر گران‌تر هم شده است. قیمت هر بطری ۹۰۰ گرمی روغن ذرت هم‌اکنون ۷۰ هزار تومان است درحالی‌که قیمت روغن ۱.۸ لیتری ذرت تا ۲ ماه پیش ۶۷ هزار تومان بود. شکر نیز درحالی‌که نرخ مصوب آن هر کیلو ۸.۷۰۰ تومان تعیین شده در سوپرمارکت‌ها در بسته‌های ۹۰۰ گرمی تا ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شود.

مسئولان چه می‌گویند؟
مسئولان در یک کلام بازار را عادی می‌دانند. دبیر ستاد تنظیم بازار کاهش قیمت‌ها را وعده داده و گفته با ایجاد شبکه توزیع منتخب و شبکه عرضه مستقیم کالا شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار میوه‌های پرمصرف شب عید خواهیم بود. عباس قبادی همچنین درحالی‌که مردم برای دستیابی به روغن با مشکلات زیادی مواجهند، از شرایط خوب بازار گوشت قرمز و روغن خوراکی گفته و اضافه کرده درخصوص تأمین روغن مورد نیاز مشکلی وجود ندارد اما به‌علت حساسیتی که در بازار ایجاد شده، توزیع در فروشگاه‌های خاص صورت می‌گیرد. این درحالی است که دسترسی بیشتر مردم به فروشگاه‌های محلی است و توضیحی درباره فروشگاه‌های خاص نیز داده نشده است. اتحادیه بنکداران نیز از سازوکار توزیع روغن بی‌خبر است. حسنی، دبیر این اتحادیه در واکنش به اظهارات معاون وزیر صنعت در مورد تامین روغن گفت که در مورد تزریق روغن به بازار چیزی به ما ابلاغ نشده و ما اطلاع نداریم. او تنها راه‌حل روغن را واردات دانست و افزود: انتظار داریم که دست ما را باز بگذارند و هرگونه اختصاص ارز به مواد غذایی را قطع کنند و بگذارند همه‌چیز آزاد باشد. در همین حال محمدعلی اسفنانی، مدیرکل تعزیرات حکومتی استان تهران از اجرای شبانه‌روزی طرح نظارت بر بازار شب عید خبر داده تا «تخلفی تحت عناوین گرانفروشی، کم‌فروشی، احتکار و تقلب صورت نگیرد.» 

چیزی تغییر نمی‌کند
اظهارات مسئولان درباره فراوانی همه کالاها در شرایطی عنوانی می‌شود که تامین کالاهای اساسی یک چیز است و توان خرید مردم چیزی دیگر. وعده حل مشکلات تامین و توزیع و نظارت درحالی‌که تنها چند روز به شب عید مانده، به‌نظر نمی‌رسد بتواند شرایط را در بازاری که یک‌ سال است سامان نیافته، تغییر دهد. آشفتگی در بازار مرغ، تخم‌مرغ، روغن، شکر و میوه از موز وارداتی تا پرتقال صادراتی مخصوصا در نیمه دوم امسال به دفعات مردم را به صف‌های طولانی کشانده و صحنه‌های نامناسبی را خلق کرده است. قیمت تمام اقلام خوراکی طی یک‌سال گذشته افزایش شدیدی داشته و مردم در آشفته‌بازاری که نتیجه سوءمدیریت است، چاره‌ای جز کوچک‌کردن سفره‌هایشان ندارند.