جنجال بر سر قبای ایتالیایی حسن روحانی

گروه جامعه: انتشار تصویری از مارک ایتالیایی قبای حسن روحانی جمهور در آخرین جلسه هیات دولت در سال ۹۹ بسیار خبرساز شد و این بار «طبیعت» کار دست رییس جمهور داد! آخرین روز جلسه کابینه در حیاط ساختمان نشست‌های هیات دولت برگزار شد و باران ناگهانی جلسه را بهم ریخت. روحانی می‌خواست به سبک روسای جمهور خارجی سخنرانی‌اش را زیر باران ادامه دهد اما با شدت گرفتن بارش، جلسه کنسل شد و هنگامی که در حال ترک جلسه بود، باد گوشه لباده پرزیدنت را کنار زد و جمله «made in italy» بیرون افتاد تا حاشیه‌ها از زیر لباده روحانی آغاز شود.

حاشیه‌های این تصویر از آن جهت بود که درست همان روز رییس جمهور در حال بیان دستاوردهای دولت و دعوت مردم به صبوری برای آینده بهتر در سال ۱۴۰۰ بود بنابراین انتشار سخنان روحانی بیش از آنکه بازتاب خوشایندی برای مردم داشته باشد، باعث ناراحتی آنها شد؛ چه آنکه منتقدان با بیان کنایه «زنده باد تولید داخلی» می‌گفتند چگونه یک رییس جمهور می‌تواند ندای «حمایت از تولید ملی» سر بدهد اما در صنعت نساجی به عنوان یکی از مهمترین تولیدات داخلی به صنایع ایرانی اعتماد نکند. نکته مهم اینجا بود که بر اساس مصوبه دولت و برای حمایت از تولید داخلی، واردات پوشاک خارجی به کشور ممنوع شده است!دو سه روز پیش از این نیز پریناز بنیسی کارشناس صداوسیما جلوی دوربین نشسته بود و با اشاره به مشکلات موجود از مردم درخواست می‌کرد مرغ و میوه نخورند و برای مقاومت بیشتر برنج خالی بخورند. همزمانی این دو اتفاق البته باعث خشم بیشتر مردم شد تا اینگونه دولت به دورویی متهم شود.

دورویی حاکمان و از بین رفتن سرمایه اجتماعی
جامعه شناسان وقتی از اعتماد متقابل مردم و حاکمان سخن می‌گویند به «سرمایه اجتماعی» اشاره می‌کنند که چگونه ساختارهای یک جامعه را شکل می‌دهد. از جمله پی‌یر بوردیو که معتقد است «همبستگی و انسجام اجتماعی بر پایه رابطه بین زندگی مشارکتی و دموکراسی مردم و اعتماد متقابل در جوامع مختلف به وجود می‌آید» و می‌گوید: «سرمایه اجتماعی با موفقیت دموکراسی و مشارکت سیاسی و حس توده‌ها به بااهمیت بودن ارتباط داده می‌شود.»

بوردیو در کتاب «اشکال سرمایه»، سرمایه را به سه دسته «سرمایه اقتصادی»، «سرمایه فرهنگی» و «سرمایه اجتماعی» تقسیم می‌کند که کتاب «تمایز» او در تشریخ سرمایه فرهنگی است. بوردیو سرمایه اجتماعی را یکی از انواع سرمايه غيراقتصادی می‌خواند که «متشکل از منابع مبتني بر ارتباط‌ها و عضويت گروهی است» اما این شرط را می‌گذارد که «باید اعتماد عمومی برای عضویت در گروه‌ها و نهادهای مدنی وجود داشته باشد که اعضای آن این باور را داشته باشند که می‌توانند با مشارکت عمومی در فرآیندهای هر جامعه موثر باشند.»اگر حاکمان بتوانند حس «مفید بودن» در واقعیت را به مردم القا کنند و مردم به «رفتارهای صادقانه حاکمیت» باور داشته باشند، پذیرش توصیه‌های عمومی حاکمان برای مردم بیشتر قابل پذیرش است و به همین دلیل کاهش مشارکت سیاسی به طور مستقیم با سرمایه اجتماعی در ارتباط است.

رابرت پاتنم نویسنده انگلیسی در تحلیل سرمایه اجتماعی می‌نویسد: «سرمایه اجتماعی می‌تواند موجب تقویت همکاری و به‌طور هم‌زمان گسترش روابط حمایتی دو جانبه در اجتماعات و ملت‌ها شود بنابراین می‌تواند ابزاری ارزشمند برای مبارزه با بسیاری از نارسایی‌های اجتماعی در جوامع مدرن، همچون جرائم، که جزء جدایی ناپذیر آن‌ها هستند، باشد.»در مثال دیگر می‌توان به واقعه جنگ ایران و عراق اشاره کرد که اگر یک نفر شهید می‌شد، سه نفر به جای آن به جبهه می‌رفتند یا نوجوانانی که شناسنامه‌های خود را دستکاری می‌کردند که بتوانند به جبهه اعزام شوند تا کمکی برای وضع موجود باشند. در تمام این موارد این «سرمایه اجتماعی» بود که باعث اعتماد مردم به مسئولان می‌شد اما در سال‌های بعد این سرمایه اجتماعی به مرور نابود شد. چندی پیش خبر احتمال جنگ ایران و آمریکا منتشر شد. کافی است برخی نظرهای مردمی را در مواجهه با این خبر بخوانید تا متوجه شوید چگونه بزرگترین سرمایه اجتماعی در یک کشور رو به اضمحلال رفته است.

واکنش تلخ مردم مظلوم به عکس ساعت‌های گرانقیمت و چند ده میلیونی فرزند اسحاق جهانگیری و عبدالناصر همتی و علیرضا زاکانی یا کفش گرانقیمت محمدجواد آذری جهرمی یا کیف ۳۸۰۰ دلاری یاسمن اشراقی و برندهای احمد خمینی نتیجه‌های آیت الله خمینی و آپارتمان گرانقیمت نوه آیت الله یزدی و  صدها مثال این‌چنینی دیگر، بخشی از اتفاقاتی است که طی سال‌های گذشته به عمق شکاف میان توده‌های مردم و حاکمان افزوده است. اینها در حقیقت خشم‌فروخورده‌ای که فعلا در بیان چند توییت بیان می‌شود اما هیچ تضمینی نیست که همیشه اعتراض با انتشار یک مطلب باشد.

واکنش‌های مردم به قبای ایتالیایی حسن روحانی
واکنش‌های مردم به انتشار تصویر لباس مارک‌دار روحانی سویه‌های متفاوتی داشت؛ عده ای آن را به طنز گرفتند و مثلا نوشتند مگر ایتالیا هم آخوند دارد که قبا تولید کند!برخی کاربران تصاویری از کاپشن‌های ایرانی محمود احمدی نژاد منتشر کردند و دو رییس جمهور اخیر کشور را با یکدیگر مقایسه کردند. نسیم بهار این جمله را به نقل احمدی نژاد بازنشر کرد: «اینکه عناصر داخل حکومت بتوانند از لندن خرید کنند، ولی مردم قادر به خرید از سر کوچه خود نباشند، خیلی بد است.»در این میان محمدباقر قالیباف هم بی‌نصیب نماند و تصاویری از لباس برندهای ایتالیایی او منتشر شد و کاربران اینگونه نوشتند که همه مسئولان سر و ته یک کرباسند و فقط شعار می‌دهند.