بهار نیوز - رمزگشایی از آمار ۳میلیون مشمول غایب در کشور

گروه جامعه: برای واکاوی آمار 3میلیون نفری مشمولان غایب و فضایی که برای تغییر مدل خدمت سربازی و حمایت از داوطلبانه و حرفه‌ای شدن آن ایجاد شده است با سردار موسی کمالی، مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح که سابقه طولانی در مدیریت اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارد، به گفت‌وگو نشستیم.

حامیان داوطلبانه شدن خدمت سربازی، با استناد به آمار چشمگیر ۳ میلیون نفری مشمولان غایب، خواستار تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی و طراحی مدل جدید هستند. با توجه به سابقه طولانی مدیریتی‌ای که در اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارید، رویکردتان نسبت به این استدلال چیست؟
هم‌اکنون در حوزه مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح حضور دارم و این موضوع در حوزه کاری‌ام نیست. موضوع تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی، یک بحث پیچیده نظامی است و باید فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح و استراتژیست‌های نظامی در این موضوع نظر بدهند. همچنین این بحث‌ها باید در جلسات تخصصی با حضور مسئولین دفاعی و امنیتی کشور مطرح شود نه در توییتر و با اطلاعات و آمار ضعیف و اشتباه.

از سوی دیگر آمار 3میلیون مشمول غایب، به‌طور ناگهانی پدید نیامده و برای غایبان یک سال و 2 سال و حتی ۱۰ سال اخیر نیست. این میزان مربوط به تعداد غایبینی است که متولد سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۲ هستند؛ یعنی 3میلیون مشمول غایب طی حدود ۲۶ سال. بنابراین آمار ۳ میلیون غایب، به‌طور دفعی و در یک بازه زمانی کوتاه پدید نیامده است. لذا آمار میلیونی غایبان، پدیده جدیدی نیست. همیشه چه در دوران طاغوت، چه دوران دفاع‌مقدس و بعد از آن، پدیده غایبین وجود داشته است.

هم‌اکنون تعداد غایبین حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر است و حتی در سال ۱۴۰۰ هم ممکن است افزایش پیدا کند. با توجه به تجربه‌ای که در اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارم، روند صعودی شدن تعداد غایبین اتفاق تعجب‌برانگیزی نیست چون در گذشته هم وجود داشته است. ضمن اینکه مواردی نظیر کاهش استخدام در مراکز دولتی باعث شده است اثرگذاری محدودیت‌هایی نظیر منع استخدام مشمولان غایب در مراکز دولتی، کم‌اثر شوند.

همچنین مصوبات مجلس شورای اسلامی در زمینه حذف برخی محدودیت‌ها برای غایبین، نظیر برداشته شدن محدودیت اخذ گواهینامه یا محدودیت ثبت اموال نیز در افزایش آمار غایبین اثرگذار بوده است. حتی وعده‌هایی که در مورد حذف سربازی داده می‌شود نیز تأثیر زیادی در افزایش غیبت دارد.

بحث داوطلبانه شدن خدمت سربازی هم ازجمله مطالباتی است که در دوره‌های زمانی مختلف مورد توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی بوده، اما این مطالبه به‌تازگی از زبان نمایندگان مجلس هم مطرح می‌شود. آیا درصورتی که مجلس پیگیر موضوع جمع شدن سربازی اجباری شود، در اجرای آن تسریع خواهد ‌شد؟
بعضی طوری جو درست می‌کنند که انگار تا چند‌ماه دیگر سربازی وظیفه‌ای حذف می‌شود. یک‌سری بحث‌های عامه‌پسند در فضای مجازی انجام می‌شود. نمی‌توان در این حوزه، عامیانه نظر داد. اینکه از سوی برخی جوانان در فضای مجازی این جو ساخته شود که دیگر دوران سربازی وظیفه‌ای به‌سر رسیده است و جوانانی هم که با این جو روبه‌رو می‌شوند، خوش‌شان بیاید و آفرین و بارک‌الله بگویند، نمی‌تواند گامی جدی برای بهینه کردن دوران خدمت باشد.

برخی مدافعان داوطلبانه شدن خدمت سربازی، بر این باور هستند که سازندگی کشور و جهش تولید به نیروی جوان نیاز دارد لذا جوانانی که به سن مشمولی رسیده‌اند - به‌خصوص جوانان تحصیلکرده دانشگاهی - به جای اینکه به سمت مراکز نظامی هدایت شوند، با توجه به تخصصی که دارند برای آبادانی کشور به‌کار گرفته شوند و آن دسته هم که داوطلبانه به‌سوی حوزه نظامی می‌روند، به استخدام نیروهای مسلح درآیند. آیا جنابعالی به‌عنوان یک مقام ارشد نظامی، این ایده را قابل پذیرش می‌دانید؟
بحث درباره طراحی مدل جدید خدمت وظیفه عمومی، شباهت‌هایی با موضوع حذف کنکور دارد. همانطور که برگزاری یا حذف کنکور، هر کدام دارای مزایا و معایبی است؛ باقی ماندن خدمت دوره ضرورت به شیوه فعلی یا داوطلبانه شدن آن هم، هر کدام مزایا و معایبی دارد. بحث کنکور را مطرح کردم، چون هم کنکور و هم سربازی دو مقوله‌ای هستند که غالبا به اوایل دوران جوانی افراد مربوط می‌شوند.

قدمت بحث حذف کنکور در فضای رسانه‌ای کشور و برنامه‌ها و وعده‌هایی که در این‌باره از سوی دولت‌ها و در دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی مطرح شده و می‌شود را ملاحظه کنید. با وجود این قدمت اما هنوز موضوع حذف کنکور به‌طور کامل اجرایی نشده است.بحث تغییر مدل سربازی و داوطلبانه شدن سربازی هم اگر بخواهد تثبیت و اجرا شود و منابع آن تامین شود، مانند حذف کنکور سال‌ها طول می‌کشد و اتفاقی نیست که بتواند با یک تصمیم در عرض چند‌ماه یا چند سال عملیاتی شود؛ ضمن اینکه تصمیم‌گیری درباره سربازی که به مسائل دفاعی و امنیتی ربط دارد، موضوع مهم‌تری از کنکور هم محسوب می‌شود و نیازمند تصمیم‌گیری در سطوح عالی دفاعی و نظامی است.