تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۷ ساعت ۱۷:۲۴
کد مطلب : ۲۶۴۷۴۰
تهران به چیزی جز لغو کلیه تحریم‌ها راضی نمی‌شود
نقشه راهی برای حل بن‌بست «اول تو»
گروه سیاسی: نشست تازه کمیسیون مشترک برجام این بار با حضور یک مهمان قدیمی برگزار شد. هیاتی از آمریکا در وین حضور دارد تا تلاش‌ها برای یافتن راه‌حلی در خصوص بازگشت ایران و آمریکا به تعهدات برجامی شدت یابد.
بعد از گذشت بیش از ۲ ماه از زمان روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا و در آستانه پایان دولت روحانی، حالا طرفداران توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بیش از گذشته امیدوار شده‌اند که برجام از کما خارج شود و تهران و واشنگتن بار دیگر به تعهدات خود در این توافق بازگردند. امیدی که البته با موانع و پیچیدگی‌های بسیار زیادی رو به رو است.
هرچند ایران همچنان تاکید می‌کند که تا زمان برداشتن عملی تمام تحریم‌های وضع شده در دولت ترامپ، به تعهدات هسته‌ای خود بازنخواهد گشت، اما ناظران سیاسی امیدوارند نخستین حضور مشترک هیات‌هایی از ایران و آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، زمینه‌ساز یافتن راه‌حل‌هایی برای خروج از بن‌بست حاصل شده «اول تو» شود.
بن‌بستی که گمانه‌هایی درباره پایان آن به گوش می‌رسد. علی اکبر صالحی، رئيس سازمان انرژی هسته‌ای ایران با بیان این که این بن بست عملا به پایان رسیده ادامه داد: «وقتی وارد مرحله فنی می‌شویم یعنی مساله دارد به گونه‌ای مدیریت می‌شود که آن بحث «اول تو، اول تو» دور زده می‌شود.»
اما مشکل بیش از این که در این بخش ماجرا باشد، به زمان‌بندی موضوع ارتباط دارد. جایی که هر دو طرف می‌گویند پس از آنکه طرف مقابل گام نخست را برداشت، به تعهدات خود باز خواهد گشت.با این حال بسیاری از تحلیلگران بر این باورند مواجهه مستقیم و حضوری طرفین می‌تواند ساز و کاری را تعریف کند که طبق آن ایده‌ای برای پایان بخشی به این بن بست پیدا شود. هرچند ایران تاکید کرده در مذاکرات روز سه‌شنبه در وین چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم گفتگویی با طرف آمریکایی نخواهد داشت، با این وجود تحلیلگران منتظرند تا ببینند نخستین حضور آمریکای دولت جدید در مذاکرات پیرامون برجام چه اثرات و تغییرات عملی با خود به همراه خواهد داشت.
علی واعظ، مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران در این خصوص می‌گوید: «دولت بایدن و ایران بر سر بازگشت به برجام توافق دارند اما مسیر برای رسیدن به این نقطه آسان نیست. احتمالا بحث‌ها در وین با چالش‌هایی در خصوص تنظیم زمان بندی بازگشت به تعهدات رو به رو خواهد بود. ضمن این که بدبینی‌های متقابل تهران و واشنگتن نسبت به یکدیگر این چالش‌ها را افزایش می‌دهد.»
در چنین فضایی نشست جدید کمیسون مشترک برجام در وین برگزار شد. اما آیا باید منتظر اتفاق جدیدی در این جلسه باشیم؟
دیاکو حسینی، تحلیلگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک نهاد ریاست جمهوری ایران در پاسخ به این سوال می‌گوید: « ایران هم به دنبال پاسخ به همین پرسش، حاضر شده در نشست وین حضور داشته باشد تا اراده و جدیت طرف آمریکایی را برای احیای برجام آزمایش کند. اما در عین حال گمان می‌کنم نشست وین بعد از مدت‌ها بن بست در حل اختلاف ایران و آمریکا می‌تواند به خودی خود یک پیشرفت محسوب شود؛ هرچند که به نظر می‌رسد همه طرف‌ها با نگاه واقع بینانه و با اجتناب از انتظار یک پیشرفت خارق‌العاده به این نشست نگاه می‌کنند.»
این تحلیلگر سیاست خارجی ایران در ادامه می‌افزاید: «در حال حاضر و به دلیل خروج آمریکا از برجام و انباشت بی‌اعتمادی به ویژه در طرف ایرانی، سطح انتظارهای طرفین تفاوت زیادی با هم دارد و باید تلاش بیشتری صورت گیرد که سطح انتظارات را به هم نزدیک‌تر کند. با وجود اینکه تضمینی برای موفقیت وجود ندارد اما کلید به نتیجه رساندن این مذاکرات جدید در دستان آمریکاست؛ به این دلیل که روند کند بازگشت آمریکا به برجام بیش از حد به سیاست داخلی آن و همینطور روابط واشنگتن با متحدانش گره خورده است. در سمت مقابل، انجام کامل تعهدات از جانب ایران، چنین پیچیدگی‌هایی ندارد.»
در همین حال خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ایرانی مطع از روند مذاکرات وین نوشت: دستور کار ما در نشست، لغو کلیه تحریم‌های ایران خواهد بود. همان طور که مقام معظم رهبری چندین بار گفته‌اند، هر چیزی کمتر از آن برای تهران قابل قبول نخواهد بود. یک مقام اتحادیه اروپا هم به رویترز گفت که کارگروه‌هایی با هدف یکی کردن لیست تحریم هایی که آمریکا می تواند لغو کند و تعهدات هسته‌ای ایران که باید انجام شوند، تشکیل خواهد شد. دیپلمات ها گفته اند که مذاکرات روز سه شنبه ممکن است برای حل کردن برخی مسائل آسان‌تر تا پیش از از سرگیری مذاکرات در هفته بعدی، ادامه داشته باشد. رویترز نوشت: هدف رسیدن به نوعی توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری خردادماه ایران است، اگرچه مقامات ایرانی و آمریکایی گفته‌اند که عجله ای وجود ندارد.
کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع گسترش سلاح های هسته‌ای در اتاق فکر انجمن کنترل تسلیحات گفت که قالب فعلی مذاکرات ایده آل نیست اما افزود که اتحادیه اروپا برای شکستن بن بست فعلی در موقعیت مناسبی قرار دارد.یک دیپلمات مقیم وین گفت: "مشکل مسائل برگشت ناپذیر است، مواردی مانند فعالیت‌های تحقیقاتی که تهران انجام داده است."
ند پرایس: انتظار پیشرفت سریع نداریم
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید که ایالات متحده کشور انتظار پیشرفت آنی و سریع در مذاکرات هسته‌ای با ایران ندارد.ند پرایس اعلام کرد «ما مقیاس چالش‌هایی که پیش‌رو داریم، دستکم نمی‌گیریم. هنوز روزهای آغازین است».
همچنین یک کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به مواضع اخیر آمریکا نسبت به اسرائیل و حتی مساله برجام گفت: این احتمال وجود دارد که اقدامات آمریکا را قدم مثبتی در مسیر تفاهم کلی تلقی کنیم.
فریدون مجلسی درباره نشست کمیسیون ویژه برجام در وین معتقد است: اگر قرار بود هیچ کاری انجام نشود اصولا رفتن به وین و شرکت در این کنفرانس در این مرحله حاصلی نداشت.
وی افزود: از طرفی ایران به تدریج طی گام های مختلف از تعهدات برجام فاصله گرفت و حتی پیش از این که بایدن مشغول به کار شود مجلس قانونی را در مورد الزام دولت به افزایش غنی سازی تصویب کرد تا بایدن را در مقابل امر انجام شده قرار داد و همین طورالزام دولت به خروج از پروتکل های NPT و.... که همه این مسائل قدری کار را پیچیده و دشوار می کند.
این کارشناس مسائل بین الملل همچنین بیان کرد: با این حال آمریکایی‌ها برای مذاکره اعلام آمادگی کردند، گرچه می دانیم در سیاست اگر قرار باشد مذاکره ای صورت نگیرد دیگر نیازی به فعالیت دیپلماتیک نیست.
مجلسی تصریح کرد: ظاهرا به نظر می رسد تماس هایی حاصل شده و امیدی برای زنده شدن برجام باشد و ایران و آمریکا تعهدات شان را انجام دهند و تحریم های ایران هم برداشته شود.
این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: از یک طرف آقای صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در صحبت های اخیر خود اظهار امیدواری می کند و از طرف دیگر آقای عراقچی معاون وزارت خارجه اعلام می کند که هیچ گونه مذاکره مستقیم و غیر مستقیم صورت نخواهد گرفت، این ها تضادی است که احتمال دارد خارج از مذاکرات برجامی در وین در مورد آن ها توسط اروپایی ها بررسی هایی انجام شود.
وی خاطرنشان کرد : ممکن است تماس هایی برقرار شده باشد و منجر به نتیجه شود و آمریکایی ها هم اعتراف کرده اند که اقدام اسرائیل در ساحل غربی رود اردن را به رسمیت نمی شناسند.
مجلسی همچنین گفت: اگر در قالب قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت تفاهم شده باشد بعید نیست اقدامی انجام شود این اقدام آمریکا را می‌توان قدم مثبتی تلقی کرد در مسیر تفاهم کلی، گرچه این مساله یک حدس است.
بعد از گذشت بیش از ۲ ماه از زمان روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا و در آستانه پایان دولت روحانی، حالا طرفداران توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بیش از گذشته امیدوار شده‌اند که برجام از کما خارج شود و تهران و واشنگتن بار دیگر به تعهدات خود در این توافق بازگردند. امیدی که البته با موانع و پیچیدگی‌های بسیار زیادی رو به رو است.
هرچند ایران همچنان تاکید می‌کند که تا زمان برداشتن عملی تمام تحریم‌های وضع شده در دولت ترامپ، به تعهدات هسته‌ای خود بازنخواهد گشت، اما ناظران سیاسی امیدوارند نخستین حضور مشترک هیات‌هایی از ایران و آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، زمینه‌ساز یافتن راه‌حل‌هایی برای خروج از بن‌بست حاصل شده «اول تو» شود.
بن‌بستی که گمانه‌هایی درباره پایان آن به گوش می‌رسد. علی اکبر صالحی، رئيس سازمان انرژی هسته‌ای ایران با بیان این که این بن بست عملا به پایان رسیده ادامه داد: «وقتی وارد مرحله فنی می‌شویم یعنی مساله دارد به گونه‌ای مدیریت می‌شود که آن بحث «اول تو، اول تو» دور زده می‌شود.»
اما مشکل بیش از این که در این بخش ماجرا باشد، به زمان‌بندی موضوع ارتباط دارد. جایی که هر دو طرف می‌گویند پس از آنکه طرف مقابل گام نخست را برداشت، به تعهدات خود باز خواهد گشت.با این حال بسیاری از تحلیلگران بر این باورند مواجهه مستقیم و حضوری طرفین می‌تواند ساز و کاری را تعریف کند که طبق آن ایده‌ای برای پایان بخشی به این بن بست پیدا شود. هرچند ایران تاکید کرده در مذاکرات روز سه‌شنبه در وین چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم گفتگویی با طرف آمریکایی نخواهد داشت، با این وجود تحلیلگران منتظرند تا ببینند نخستین حضور آمریکای دولت جدید در مذاکرات پیرامون برجام چه اثرات و تغییرات عملی با خود به همراه خواهد داشت.
علی واعظ، مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران در این خصوص می‌گوید: «دولت بایدن و ایران بر سر بازگشت به برجام توافق دارند اما مسیر برای رسیدن به این نقطه آسان نیست. احتمالا بحث‌ها در وین با چالش‌هایی در خصوص تنظیم زمان بندی بازگشت به تعهدات رو به رو خواهد بود. ضمن این که بدبینی‌های متقابل تهران و واشنگتن نسبت به یکدیگر این چالش‌ها را افزایش می‌دهد.»
در چنین فضایی نشست جدید کمیسون مشترک برجام در وین برگزار شد. اما آیا باید منتظر اتفاق جدیدی در این جلسه باشیم؟
دیاکو حسینی، تحلیلگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک نهاد ریاست جمهوری ایران در پاسخ به این سوال می‌گوید: « ایران هم به دنبال پاسخ به همین پرسش، حاضر شده در نشست وین حضور داشته باشد تا اراده و جدیت طرف آمریکایی را برای احیای برجام آزمایش کند. اما در عین حال گمان می‌کنم نشست وین بعد از مدت‌ها بن بست در حل اختلاف ایران و آمریکا می‌تواند به خودی خود یک پیشرفت محسوب شود؛ هرچند که به نظر می‌رسد همه طرف‌ها با نگاه واقع بینانه و با اجتناب از انتظار یک پیشرفت خارق‌العاده به این نشست نگاه می‌کنند.»
این تحلیلگر سیاست خارجی ایران در ادامه می‌افزاید: «در حال حاضر و به دلیل خروج آمریکا از برجام و انباشت بی‌اعتمادی به ویژه در طرف ایرانی، سطح انتظارهای طرفین تفاوت زیادی با هم دارد و باید تلاش بیشتری صورت گیرد که سطح انتظارات را به هم نزدیک‌تر کند. با وجود اینکه تضمینی برای موفقیت وجود ندارد اما کلید به نتیجه رساندن این مذاکرات جدید در دستان آمریکاست؛ به این دلیل که روند کند بازگشت آمریکا به برجام بیش از حد به سیاست داخلی آن و همینطور روابط واشنگتن با متحدانش گره خورده است. در سمت مقابل، انجام کامل تعهدات از جانب ایران، چنین پیچیدگی‌هایی ندارد.»
در همین حال خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ایرانی مطع از روند مذاکرات وین نوشت: دستور کار ما در نشست، لغو کلیه تحریم‌های ایران خواهد بود. همان طور که مقام معظم رهبری چندین بار گفته‌اند، هر چیزی کمتر از آن برای تهران قابل قبول نخواهد بود. یک مقام اتحادیه اروپا هم به رویترز گفت که کارگروه‌هایی با هدف یکی کردن لیست تحریم هایی که آمریکا می تواند لغو کند و تعهدات هسته‌ای ایران که باید انجام شوند، تشکیل خواهد شد. دیپلمات ها گفته اند که مذاکرات روز سه شنبه ممکن است برای حل کردن برخی مسائل آسان‌تر تا پیش از از سرگیری مذاکرات در هفته بعدی، ادامه داشته باشد. رویترز نوشت: هدف رسیدن به نوعی توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری خردادماه ایران است، اگرچه مقامات ایرانی و آمریکایی گفته‌اند که عجله ای وجود ندارد.
کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع گسترش سلاح های هسته‌ای در اتاق فکر انجمن کنترل تسلیحات گفت که قالب فعلی مذاکرات ایده آل نیست اما افزود که اتحادیه اروپا برای شکستن بن بست فعلی در موقعیت مناسبی قرار دارد.یک دیپلمات مقیم وین گفت: "مشکل مسائل برگشت ناپذیر است، مواردی مانند فعالیت‌های تحقیقاتی که تهران انجام داده است."
ند پرایس: انتظار پیشرفت سریع نداریم
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید که ایالات متحده کشور انتظار پیشرفت آنی و سریع در مذاکرات هسته‌ای با ایران ندارد.ند پرایس اعلام کرد «ما مقیاس چالش‌هایی که پیش‌رو داریم، دستکم نمی‌گیریم. هنوز روزهای آغازین است».
همچنین یک کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به مواضع اخیر آمریکا نسبت به اسرائیل و حتی مساله برجام گفت: این احتمال وجود دارد که اقدامات آمریکا را قدم مثبتی در مسیر تفاهم کلی تلقی کنیم.
فریدون مجلسی درباره نشست کمیسیون ویژه برجام در وین معتقد است: اگر قرار بود هیچ کاری انجام نشود اصولا رفتن به وین و شرکت در این کنفرانس در این مرحله حاصلی نداشت.
وی افزود: از طرفی ایران به تدریج طی گام های مختلف از تعهدات برجام فاصله گرفت و حتی پیش از این که بایدن مشغول به کار شود مجلس قانونی را در مورد الزام دولت به افزایش غنی سازی تصویب کرد تا بایدن را در مقابل امر انجام شده قرار داد و همین طورالزام دولت به خروج از پروتکل های NPT و.... که همه این مسائل قدری کار را پیچیده و دشوار می کند.
این کارشناس مسائل بین الملل همچنین بیان کرد: با این حال آمریکایی‌ها برای مذاکره اعلام آمادگی کردند، گرچه می دانیم در سیاست اگر قرار باشد مذاکره ای صورت نگیرد دیگر نیازی به فعالیت دیپلماتیک نیست.
مجلسی تصریح کرد: ظاهرا به نظر می رسد تماس هایی حاصل شده و امیدی برای زنده شدن برجام باشد و ایران و آمریکا تعهدات شان را انجام دهند و تحریم های ایران هم برداشته شود.
این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: از یک طرف آقای صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در صحبت های اخیر خود اظهار امیدواری می کند و از طرف دیگر آقای عراقچی معاون وزارت خارجه اعلام می کند که هیچ گونه مذاکره مستقیم و غیر مستقیم صورت نخواهد گرفت، این ها تضادی است که احتمال دارد خارج از مذاکرات برجامی در وین در مورد آن ها توسط اروپایی ها بررسی هایی انجام شود.
وی خاطرنشان کرد : ممکن است تماس هایی برقرار شده باشد و منجر به نتیجه شود و آمریکایی ها هم اعتراف کرده اند که اقدام اسرائیل در ساحل غربی رود اردن را به رسمیت نمی شناسند.
مجلسی همچنین گفت: اگر در قالب قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت تفاهم شده باشد بعید نیست اقدامی انجام شود این اقدام آمریکا را می‌توان قدم مثبتی تلقی کرد در مسیر تفاهم کلی، گرچه این مساله یک حدس است.
پربينندهترين مطالب و خبرها
