بهار نیوز - اما و اگرهای انتقال بین حوضه‌ای آب

گروه اقتصادی: یک کارشناس با بیان اینکه اجرای ضوابط انتقال بین حوضه‌ای آب نباید بصورت تزئینی باشد، تاکید کرد: باید در انتقال بین حوضه‌ای با حساسیت و تعمق بیشتر ورود کنیم، تمام گزینه و شیوه‌های تامین آب باید بررسی و ارزیابی شود.عباسقلی جهانی در ارزیابی طرح‌های انتقال بین حوضه‌ای آب اظهار داشت: انتقال بین حوضه‌ای آب نباید بعنوان موضوع صفر و یک تلقی شود. در محافل جهانی و نهادهای بین‌المللی دولتی و غیردولتی مثل یونسکو نیز به صورت مطلق به آن نگاه نمی‌کنند، حتی موضوع انتقال حوضه به حوضه بعنوان یکی از عناصر برنامه‌های توسعه آب مطرح می‌شود. بطور مثال در یونسکو برای انتقال حوضه به حوضه ضابطه در نظر گرفته شده است به این مفهوم که کسی موضوع را نفی مطلق نمی‌کند، اما در کل در این فرایند مسئله ضوابط و معیارها بسیار مهم است و باید مورد بررسی و ملاحظه قرار گیرد.

وی افزود: برای انتقال حوضه به حوضه باید اطمینان لازم را داشته باشیم که از هیچ راه دیگری نیازهای حوضه مقصد قابل تامین نیست، طبق ضوابط جهانی دولت‌ها مکلف هستند نیازهای آب‌شرب جوامع را تامین کنند حتی در سازمان ملل دسترسی تمام آحاد مردم به آب شرب سالم و دفع بهداشتی فاضلاب بعنوان حقوق بشر شناخته شده است، حال با در نظر گرفتن این موضوع باید ببینیم که واقعا راه دیگری برای تامین نیاز بشری پوجود دارد یا خیر. این کارشناس حوزه آب تصریح کرد: طبیعی است دولت‌ها موظف هستند آب مورد نیاز را از جایی که مازاد وجود دارد به جایی که کمبود است منتقل کنند، حتی اگر آب مازاد نیست، عدالت اجتماعی حکم می‌کند و یکی از اصول و مبانی توسعه پایدار است که نیاز پایه انسان‌ها تامین شود. اما ضابطه مهم اینکه باید تمام آثار و تبعات زیست محیطی ناشی از این انتقال مورد بررسی قرار گیرد، لطمه‌ای به محیط زیست وارد نشود و دست‌کاری‌ در طبیعت به حداقل ممکن برسد.

وی با بیان اینکه اجرای ضوابط انتقال بین حوضه‌ای آب نباید بصورت تزئینی باشد، تاکید کرد: باید در انتقال بین حوضه‌ای با حساسیت و تعمق بیشتر ورود کنیم، تمام گزینه و شیوه‌های تامین آب باید بررسی و ارزیابی شود. بهتر است برای این کار نهادهای فرابخشی دخالت کنند و تصمیم‌گیری را صرفا به عهده بخش خاصی نگذارند و از نظرات نخبگان و کسانی که استقلال فکری نیز استفاده کنند تا بتوانند در جامعه اجماع و اقناع بوجود آورند.
جهانی گفت: نمی‌توان کتمان کرد که حدود 65 درصد جمعیت دنیا در سواحل دریا زندگی می‌کنند بنابراین در وهله اول اگر هیچ منبع دیگری برای تامین نیازهای بشری در اختیار نباشد، انتقال و شیرین کردن آب شور دریا باید اجرایی شود اما باید در نظر داشت که به دلیل اثرات زیست‌محیطی و هم به لحاظ قیمت تمام‌شده آب باید با حساسیت بیشتر و با توجه به ابعاد مختلف اقتصادی- اجتماعی به این طرح‌ها نگاه کنیم.

وی با بیان اینکه طرح‌های انتقال آب از دریا با توجه به مسافت طولانی در مقیاسی که در ایران اجرا می‌شود، در هیچ نقطه‌ای از دنیا دیده نمی‌شود، یادآور شد: سوال این است که تا چه اندازه توانستیم از منابع تجدیدشونده خودمان بدرستی استفاده کنیم که به مگاپروژه‌های انتقال آب از دریا و حوضه به حوضه با هزینه‌های بالا متوسل شده‌ایم؟ همیشه مسئولین از اتلاف و اسراف آب صحبت می‌کنند و گفته می‌شود از منابع استحصال‌شده خودمان بدرستی و با بهره‌وری مناسب استفاده نمی‌کنیم، سوال این است اگر ما چنین اشکالی در منابع تجدیدشونده داریم چرا یک‌راست سراغ چنین طرح‌های بزرگ با هزینه‌های بالا می‌رویم؟ عضو سابق شورای جهانی آب ادامه داد: مثلا اگر منابع آب تجدیدپذیر را 90 میلیارد متر مکعب در سال در نظر بگیریم، اگر 10 درصد این 90 میلیارد متر مکعب را درست استفاده کنیم که 9 میلیارد متر مکعب را شامل می‌شود، 5 برابر اهداف مجموعه طرح‌های انتقال دریا به حوضه‌های آبریز مرکزی محقق می‌شود.

وی متذکر شد: همانگونه که همه اذعان می‌کنند، چنانچه از منابع آب موجود بدرستی استفاده کنیم شاید شرایطی پیش بیاید که نیازی به اجرای پروژه‌های عظیم انتقال نباشد چراکه هزینه سرمایه‌گذاری اولیه و هم بهره‌برداری از آن فوق‌العاده زیاد و هم انرژی‌بر است، البته طبیعتا برای عده‌ای جذابیت نیز دارند.جهانی بیان داشت: در هر حال برای اجرای پروژه‌های انتقال آب باید به همه شرایط توجه شود و اعتماد جامعه فنی و مستقل مدیریت آب حاصل شود، همه مطمئن شوند راه دیگری برای تحقق نیازهای واقعی نداریم و ناچاریم چنین کاری انجام دهیم.