هیولای بدتر از کرونا در کمین مردم

گروه جامعه: انتشار آمار روزانه مرگ و میر ناشی از کرونا و شیوع سریع ویروس انگلیسی موجی از ترس و نگرانی را در جامعه ایجاد و مسئولان را وادار کرده است با در نظر گرفتن محدودیت‌ها از این روند نگران کننده جلوگیری کنند، غافل از اینکه انتشار یک آمار دیگر که با کم توجهی آنها مواجه شده، نگرانی و هراس از مرگ را چندین برابر افزایش داده است.بر اساس آماری که از اسفندماه سال ۹۸ تا فروردین ماه سال ۱۴۰۰ به طور روزانه منتشر شده، بیش از ۶۴ هزار ایرانی به دلیل ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند. این آمار هر چند ترس بزرگی در بین مردم و مسئولان ایجاد کرده اما در مقایسه با میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیر واگیر رقم درشتی به حساب نمی‌آید!

در حالی که مسئولان تلاش می‌کنند با اعمال محدودیت‌ها، تعطیلی مشاغل، پاساژها، ممنوع کردن سفر و… مردم را با زوایای هولناک و کشنده کرونا آشنا و آنها را مجبور به رعایت پروتکل‌های بهداشتی کنند، رقمی که وزیر بهداشت از تعداد مرگ و میر ایرانی‌ها به خاطر بیماری‌های غیر واگیر اعلام کرده است، هراس و وحشت ناشی از یک خطر بزرگ را چندین برابر کرده اما هیچکس به آن توجهی نمی‌کند. آماری که عنوان کرده سالیانه ۳۰۰ هزار ایرانی - یعنی ۵ برابر بیش‌تر از آمار سالیانه مرگ و میر کرونا - را به کام مرگ می‌کشاند.

کرونا در پیک چهارم روزانه ده‌ها نفر از ایرانیان را به کام مرگ می‌فرستد
سیاه‌چاله بیماری‌های غیر واگیر
سعید نمکی، وزیر بهداشت در آخرین ماه سال ۱۳۹۹ آمار تکان دهنده‌ای از مرگ و میر اعلام کرد. وی با اشاره به وضعیت بیماری‌های غیر واگیر در کشور، گفت: بنده از سه دهه قبل نسبت به افتادن در سیاه‌چاله بیماری‌های غیر واگیر هشدار داده بودم و در سر لیست سیاه این بیماری‌ها، بیماران قلبی و عروقی خواهند بود. ۱۰۰ هزار مرگ از ۳۸۵ هزار مرگ و میر در کشور ناشی از پرفشاری خون و عوارض آن اتفاق می‌افتد. ضمن اینکه ۳۱۳ هزار مرگ به دلیل بیماری‌های غیر واگیر، سکته‌های قلبی و مغزی، در صدر قرار دارند.

تاثیر هیولا بر مرگ‌های کرونایی
وزیر بهداشت به مرگ‌های قلبی در اثر کووید ۱۹ اشاره کرد و گفت: در دوران کرونا هم ثابت شده که آسیب پذیری بیماران قلبی در اثر ابتلاء به کرونا بیشتر از دیگر بیماران است. بررسی‌ها نشان داده است که ۸۳ درصد مرگ‌های کرونایی در افراد بالای ۶۵ سال یا بیمارانی اتفاق می‌افتد که دچار بیماری زمینه‌ای مقایسه بوده‌اند.مقایسه مرگ و میر سالیانه کرونا و بیماری‌های غیر واگیر رقم وحشتناکی است. بیماری‌های غیر واگیر ۵ برابر بیش‌تر از کرونا در سال قربانی می‌گیرند! و حتی تاثیر ۸۵ درصدی نیز در مرگ مبتلایان به کرونا دارد اما چرا مردم هر روز خود به دام بیماری‌های غیر واگیر می‌افتند ولی ترسی ناشی از آن وجود ندارد؟وزیر بهداشت می‌گوید سه دهه پیش هشدار افتادن در سایه چاله بیماری‌های غیر واگیر را داده است اما راهی برای آن نبوده است. شاید ویروس کرونا موهبتی است تا توجهات به خطر پنج برابری مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیر واگیر را جلب کند.

هیولایِ مخوف مرگ را بهتر بشناسیم
اما بیماری‌های غیر واگیر دار چیست و چرا افراد به صورت نامحسوس به این بیماری‌ها مبتلا و در نهایت به طور مستقیم و یا غیر مستقیم جان خود را از دست می‌دهند. بیماری‌های غیر واگیر به گونه‌ای از بیماری‌ها گفته می‌شود که به صورت مستقیم از یک فرد به فرد دیگر قابل انتقال نیست، برخلاف ویروس کرونا. همین دلیلی بر مخوف بودن و چراغ خاموش عمل کردن بیماری‌های غیر واگیر است.

عوامل خطری چون ویژگی‌های فردی، سبک زندگی و عوامل محیطی احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌های غیر واگیر را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل خطر عبارتند از جنسیت، عوامل ژنتیکی، تماس با هوای آلوده و رفتارهایی چون استعمال دخانیات، رژیم غذایی نامناسب و عدم تحرک جسمانی که به فشار خون بالا و چاقی منجر می‌شود که در نتیجه فرد را بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر قرار می‌دهد.بسیاری از بیماری‌های غیر واگیر قابل پیشگیری است چون می‌توان با اجتناب از عوامل خطر به آن‌ها مبتلا نشد. سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۲، پنج عامل خطر اصلی ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر را از بین ۱۰ عامل خطر معرفی کرد. این پنج عامل خطر عبارتند از افزایش فشار خون، افزایش کلسترول، مصرف دخانیات، مشروبات الکلی و اضافه وزن. علاوه بر این شرایط اقتصادی و اجتماعی را نیز در ردیف این عوامل خطر می‌توان برشمرد.

اضافه وزن و چاقی در کنار کم تحرکی آمار وحشتناکی از مرگ و میر را به جای گذاشته است
ورزش همگانی، راهی برای عبور از سیاه چاله
پیش بینی می‌شود چنانچه از عوامل خطر اجتناب شود، ۸۰ % موارد بیماری‌های قلبی، انواع سکته‌ها و دیابت نوع دوم همچنین ۴۰% انواع سرطان قابل پیشگیری خواهد بود. انجام اقداماتی که پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر را دنبال می‌کند می‌تواند به طور قابل توجهی آمار ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر را کاهش دهد. تمرکز بر روی رژیم غذایی مناسب و افزایش فعالیت فیزیکی تاثیر ملموسی بر پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر داشته است. ورزش همگانی یکی از عوامل مهم و کلیدی در افزایش تحرک مردم و جلوگیری به ابتلای بیماری‌ها غیر واگیر دار است.
آمارها در حوزه «کم تحرکی» ایرانیان از یک هشدار جدی خبر می‌دهد، هشداری که عدم توجه به آن جز مرگ و میر نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت و سهل انگاری در این خصوص باعث شده طی سال‌های اخیر شاهد وخیم شدن وضعیت سلامت مردم باشیم و ادامه این روند در سال‌های آینده فاجعه‌ای جبران ناپذیر را به دنبال خواهد داشت.

میانگین شیوع کم تحرکی در کشور به ۵۶ درصد رسیده است و در این بین کم تحرکی، عامل ۸۲ درصد از مرگ و میرها در ایران است و به طور حتم این وضعیت متناسب با شیوع ویروس کرونا تشدید می‌شود. این در حالی است که کم تحرکی در بین زنان ۶۴ درصد و سهم کم تحرکی در بین مردان ۴۶ درصد است.طبق اطلاعات مرکز ملی آمار ایران در سال ۹۶، معادل ۵۱.۱ درصد از مردم ایران فعالیت ورزشی دارند و در مقابل آن ۴۹.۹ درصد مردم کشور اساساً ورزش نمی‌کنند. ممکن است سوال پیش آید این نرخ رشد بیماری و نرخ رشد کم تحرکی چگونه با این ۵۱ درصد همخوانی دارد؟

تحلیل صورت گرفته از سوی فدراسیون ورزش‌های همگانی نشان می‌دهد تنها ۳۵ درصد از ۵۱ درصد از مردمی که ورزش می‌کنند به میزان لازم و کافی ورزش می‌کنند و اگر در مجموع نگاه کنیم تقریباً از جمعیت کل نیز احتمالاً همان ۳۵ درصد هستند که به میزان مناسب از نظر روز و ساعات تعریف شده فعالیت ورزشی دارند که این نوع ورزش‌ها باعث کاهش عوارض کم تحرکی خواهد شد و سلامت را برای آنها به دنبال خواهد داشت.در عین حال باید اعلام کرد حدود ۶۵ درصد مردم ایران یا ورزش نکرده یا به میزان کافی ورزش نمی‌کنند تا اینگونه بتوانند تاثیرات مثبت خود را در سلامت فردی و اجتماعی کشور نشان دهند. ورزش مناسب برای هر رده سنی متفاوت است، به طور مثال از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است که میزان مناسب ورزش برای افراد بزرگسال ۱۵۰ دقیقه در هفته با شدت متوسط است اما در کودکان روزی یک ساعت بازی توصیه می‌شود، بنابراین متناسب با شرایط سنی در صورتی که شرایط سلامت روح و جسم مدنظر قرار گیرد میزان مناسب ورزش تعریف شده است.

الزام به تصویب قانون برای ورزش همگانی و تامین سلامت مردم
فدراسیون ورزش‌های همگانی از مجلس شورای اسلامی درخواست کرد تا تامین سلامت مردم به عنوان یک اصل، به قانون تبدیل شود و تمامی دستگاه‌ها و نهادها موظف به همکاری در اجرای این قانون باشند؛ موضوعی که باید دید تا چه حد از سوی نمایندگان ملت مورد توجه قرار می‌گیرد. سرانه ۶۰۰ تومان به ازای هر ایرانی در بودجه کل ورزش همگانی رقمی غیر قابل باور است و با این ارقام نمی‌توان از سیاه چاله رهایی یافت.بیماری‌های غیر واگیر با عنوان بیماری‌های سبک زندگی شناخته می‌شوند چرا که بسیاری از آن‌ها بیماری‌هایی قابل پیشگیری هستند. علت عمده ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر شامل استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی، تغذیه نامناسب (استفاده بیش از اندازه شکر، نمک، چربی اشباع شده و اسیدهای چرب ترانس) و عدم تحرک جسمانی می‌شود.

بودجه ۶۰۰ تومانی به ازای هر ایرانی در ورزش همگانی کل کشور
رضا شجیع نایب رئیس فدراسیون ورزش‌های همگانی درباره نقش ورزش همگانی در کاهش بیماری‌های غیرواگیردار گفت: باید در کنار ورزش و فعالیت منظم، به موضوع تغذیه سالم، خواب کافی و فقدان استرس دقت داشته باشیم. این فاکتورها نشان می‌دهد ورزش به تنهایی نمی‌تواند ما را از وضعیت وخیم حاضر خارج کند. در حال حاضر به ازای هر ایرانی، بودجه فدراسیون ورزش‌های همگانی ۵۴ تومان است. بودجه کل ورزش همگانی کشور که مصوب شده به ازای هر ایرانی ۶۰۰ تومان می‌باشد؛ این رقم نشان می‌دهد که با این وضعیت کاری از پیش نخواهیم برد. ضربه‌ای که کم‌تحرکی در کشور وارد و هزینه ایجاد می‌کند، سه درصد تولید ناخالص داخلی است.وی تأکید کرد: در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری که ورزش همگانی، اولویت اول نظام اسلامی است و باید بر موانع فائق آمد، باید کاری کنیم کارستان که علی رغم کمبود اعتبارات، زمینه افزایش تحرک و فعالیت بدنی عموم مردم را فراهم کنیم. یکی از راه‌های جبران کمبود بودجه مذکور، حرکت به سمت خلاقیت و نوآوری با محوریت مدیریت جهادی است.

آگاهی بخشی برای نهادینه کردن ورزش
نایب رئیس فدراسیون ورزش‌های همگانی در پاسخ به این سئوال که آیا با الزام اجبار و تصویب قانون، می‌توان ورزش همگانی را جزوی از سبک زندگی مردم قرار داد یا خیر؟ گفت: کشوری مانند چین با تصویب قوانینی به اسم مقررات ملی آمادگی جسمانی، مردم را مجاب به انجام ورزش می‌کند. در روش‌های مبتنی بر اجبار به محض برداشته شدن عامل اجبار، عامل گرایش به ورزش نیز از بین می‌رود. بنابراین بهترین حالت ممکن این است که با آگاهی‌بخشی، ورزش را به صورت عادت نهادینه در زندگی کودکان وارد کنیم اما متأسفانه به دلیل سبک زندگی کم‌تحرکی کودکان، وضعیت چاقی آنها رو به افزایش است و در واقع به جای فرهنگ‌سازی، فرهنگ‌سوزی می‌کنیم.

طرح شهرهای فعال ایران
شجیع  به اجرای طرح‌هایی برای فرار از وضعیت موجود اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین طرحی که فدراسیون ورزش‌های همگانی در حال انجام آن است، طرح ملی «شهرهای فعال ایران» است. در حال کار بر روی تغییر رویه مدیریت شهرداران هستیم. اگر شهرداران نگرش‌شان تغییر کند، تحول اساسی خواهیم داشت. مهم‌ترین بحث این است که ورزش همگانی در اولویت سیاست گذاری نظام قرار گیرد و با تدوین قوانین و مقررات، سرانه بودجه ورزش همگانی را افزایش دهیم. اگر مبلغ افزایش پیدا کند (۶۰۰ تومان به ازای هر ایرانی در بودجه کل ورزش همگانی) با یک برنامه‌ریزی درست و دقیق، می‌توانیم شاهد تحولی بنیادین باشیم. تجارب دنیا نشان می‌دهد کشورهایی که در سلامت و ورزش همگانی پیشرفت داشته‌اند، سرمایه‌گذاری مناسبی در برهه‌ای از زمان بر روی ورزش همگانی انجام داده‌اند که امروز حاصل آن را می‌بینند.

رضا شجیع نایب رئیس فدراسیون ورزش‌های همگانی
اختصاص بودجه برای ورزش همگانی
با شیوع ویروس کرونا محدودیت‌های سختی از سوی دولت‌ها بر مردم اعمال شد. اجبار استفاده از ماسک در تایم‌های طولانی مدت و تعطیلی مشاغل اجباری است که شاید پس از رهایی از ویروس عوامل روانی ناشی از آن سال‌ها گریبانگیر مردم شود. همانطور که امروزه حرف از افسردگی مردم جامعه به گوش می‌رسد.دولت‌ها با هدف قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا به زور و اجبار متوسل شده‌اند و تدابیر سختگیرانه‌ای را برای مردم در نظر گرفته‌اند. با این حال آمار تکان دهنده مرگ و میر ناشی از کرونا در مقابل آمار ۵ برابری ناشی از بیماری‌های غیر واگیر شاید خیلی به چشم نیاید اما بسیج رسانه، انتشار روزانه آمار مرگ و قدرت سرایت ویروس به مولفه‌هایی تبدیل شده است تا این خطر جدی هر روز به مردم گوشزد شود.

در حالی که بیماری‌های غیر واگیر سالانه ۵ برابر میزان مرگ و میر سالانه کرونا را رقم زده است، در نظر گرفتن بودجه ۶۰۰ تومانی برای ورزش همگانی هر ایرانی نمی‌تواند راه برون رفت از وضعیت نگران کننده‌ای باشد که در سال‌های آینده شرایط وخیم‌تری را ایجاد خواهد کرد.به نظر می‌رسد اگر دولتمردان و مسئولان تصمیم گیر برای کشور می‌خواهند در سال‌های آینده میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیر واگیر کمتر شود و سونامی «مرگ» را شاهد نباشیم، باید بودجه ورزش برای هر ایرانی را افزایش دهند و زمینه آگاهی بخشی و بیشتر شدن فضا و سرانه ورزش در کشور را فراهم کنند