گروه جامعه: آگاه سازی دانشآموزان درباره خطرات و راههای پیشگیری از بیماری ایدز از جمله عوامل اصلی است که وزارت آموزش و پرورش را به سمت درج مطالبی در کتاب علوم زیستی و بهداشت دانشآموزان سال اول دبیرستان سوق داده است، حفظ سلامت آنها در مقابل بیماریهای واگیردار ازعمدهترین اهداف این طرح است.
یافتههای تحقیقی در مورد میزان آگاهی دانش آموزان دبیرستانی درباره ایدز، ضمن مثبت ارزیابی کردن سطح دانش این گروه از جامعه درباره راهها و خطرات ابتلا به ایدز، از وجود باورهای نادرست در این زمینه هم خبر میدهد. پژوهشهای انجام شده نشان میدهد که ایدز در سراسر جهان به عنوان یکی از علل اصلی مرگ ناشی از بیماریهای عفونی است. اولین مورد بیماری ایدز در ایران در سال 1365 در یک کودک شش ساله هموفیلی که از فاکتورهای انعقادی وارداتی آلوده به ویروس ایدز استفاده کرده بود، مشاهده شد.
با گذشت زمان و به تدریج افراد آلوده به این ویروس از راههای مختلف در کشور زیاد شد اما شاید کسی باور نمیکرد که این مساله به اندازهای اهمیت پیدا کند که حتی روزی دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت نیز به فکر آگاهسازی و راههای پیشگیری از ویروس ایدز در بین دانش آموزان بیافتند. درج مطالبی در این ارتباط در کتابهای درسی دانش آموزان دوره متوسطه بنابرنظر صاحبنظران ایده خوبی است و باید برای افزایش میزان محافظت دانش آموزان به آن توجه ویژهای کرد. رئیس دفتر یونیسف در ایران در اظهاراتی آموزش و پرورش رایگان را از دستاوردهای ارزشمند ایران برشمرد و گفت: لازم است راههای مقابله با اعتیاد و ایدز به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود.
محمد منیر صفیالدین تصریح کرد، براساس مطالعهای که وزارت بهداشت انجام داده فقط 16 درصد دختران و 20 درصد پسران راههای مقابله با ایدز را میدانند یعنی 80 درصد آنها در این خصوص اطلاعاتی ندارند. وی افزود: باید کودکان و نوجوانان در سیستم آموزشی راههای مقابله با اعتیاد، ایدز و حوادث را بیاموزند و چه کسی بهتر از معلمان و مدارس میتوانند این آموزشها را به کودکان بیاموزند.
مدیر کل دفتر سلامت وزارت آموزش و پرورش نیز در مورد برنامههای آموزش و پرورش برای آگاهسازی دانش آموزان در مورد بیماری ایدز گفت: یکی از برنامههای ما در زمینه بیماریهای واگیر و غیرواگیر، آگاهسازی دانش آموزان در مورد بیماری ایدز است. محمد چینیان اظهار کرد: در این زمینه در کتب درسی دانش آموزان از جمله زیستشناسی و حتی در رشتههای فنی و حرفهای چندین صفحه در مورد این بیماری و راههای ابتلا و پیشگیری آن بحث شده است.
وی اضافه کرد: علاوه بر این وزارت آموزش و پرورش در قالب برنامه استراتژیک ایدز با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که متولی این برنامه است، مشارکت دارد که این برنامه آموزشی توسط مدرسان در استانها و در ساعات فوق برنامه براساس ضرورت، برگزار میشود. رییس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش نیز در حمایت از این طرح و درج مطالبی با موضوع پیشگیری از بیماری ایدز در کتابهای درسی دوره متوسطه اظهار داشت: در برخی نقاط کشور به صورت پایلوت مطالبی در رابطه با ایدز را در کتابهای درسی گنجاندهایم.
حجت الاسلام محیالدین بهرام محمدیان افزود: با این اقدام درصدد سنجش و بررسی هستیم تا دریابیم آیا میتوان به طور مستقیم مساله ایدز و راههای پیشگیری از این بیماری را به دانش آموزان آموزش داد و یا اینکه باید راههای دیگری را امتحان کنیم. وی یادآورشد: از آنجا که آمارها نشان میدهد موجی از بروز این بیماری و افراد آلوده به آن در کشور ایجاد شده است به نظر میرسد آگاهسازی تا حدود زیادی بتواند جلوی گسترش این بیماری را بگیرد.
وی با بیان اینکه مناسبترین پیشگیری و آگاه سازی پیشگیریهای اخلاقی و اعتقادی است، تصریح کرد: اگر تبیین راههای پیشگیری از بیماری ایدز بدون در نظر گرفتن مسایل اخلاقی آموزش داده شود شاید بتواند سلامت جسمی فرد را تضمین کند اما هیچ ضمانتی برای سلامت روحی او نخواهد بود. محمدیان افزود: ما با طرح برخی بیماریهای واگیردار در کتابهای درسی به دنبال آن هستیم تا تاثیرات و نقاط مثبت و منفی این اقدام را در بین دانش آموزان بررسی کنیم و در نهایت میزان موفقیت این طرح را پس از کار کارشناسی اعلام خواهیم کرد.
از سویی یک کارشناس حوزه آموزش و پرورش در انتقاد از اجرای این طرح میگوید: مطرح کردن برخی نکات آن هم به صورت عریان و بیپرده ممکن است باعث بدآموزیهایی شود و به خصوص در پایه هفتم (اول متوسطه) از آنجا که دانش آموز در مرحله ورود به دوره نوجوانی قرار دارد کنجکاو بوده و طرح عریان برخی از موضوعات به صلاح نیست.
ابراهیم سحرخیز افزود: به نظر میرسد آموزش پیشگیری از بیماریهایی چون ایدز باید ابتدا در دستور کار مشاوران، معلمان و آموزش خانواده قرار میگرفت و یا از طریق رسانههای جمعی مثل صدا و سیما مطرح میشد. وی با بیان اینکه چه بسا رسانههای جمعی بهتر از کتابهای درسی بتوانند برخی موضوعات را مطرح کنند، افزود: در دورههای گذشته تجربه طرح موارد مشابهی را در کتابهای درسی داشتهایم که به دلیل عوارض و پیامدهای ناشی از آن، جلوی کار گرفته شد.
معاون سابق آموزش متوسطه آموزش و پرورش اضافه کرد: باید مشاوران کتابهای درسی و روانشناسان، با توجه به نگاه فرهنگی جامعه آموزش و پیشگیری از بیماریهایی چون ایدز را در بین دانش آموزان با رعایت تمامی جوانب مطرح کنند. سحرخیز تصریح کرد: این نوع آموزشها در کشورهای غربی به دلیل اینکه آنها اختلاط جنسی را قبول دارند، به طور شفاف مطرح میشود اما در کشور ما این گونه موضوعات باید با تامل بیشتر بیان شود و به هیچ وجه نمیتوان در قالب یک بسته آن هم در کتابهای درسی برای تمامی دانش آموزان مطالب را یکسان طرح کرد.
وی اظهار داشت: معلمان و مدیران فرصتهای بسیار خوبی را میتوانند در این رابطه ایجاد کنند به این معنا که ابتدا میتوان در محیطهای آموزشی برای والدین دورههای آموزشی برگزار کرد تا به طور غیرمستقیم دانش آموزان از طریق خانوادههای خود نسبت به برخی بیماریها آشنایی و اطلاعات لازم را به دست آورند. وی توضیح داد: آموزش پیشگیری از ایدز برای دانش آموزان همانند آن است که مسئله اعتیاد را در قالب کتابهای درسی بین دانش آموزان مطرح کرده و سپس انواع و اقسام مواد مخدر و شیوه استعمال آن را تشریح کنیم و در پایان نتیجه بگیریم که اعتیاد معضل بزرگی برای جامعه است. سحرخیز یادآورشد: نباید اجازه دهیم که این گونه مسایل در پله اول در کتابهای درسی مطرح شود بلکه باید با دنبال کردن شیوههای مختلف، روشی ماندگار و تاثیرگذار را برگزینیم.
هر چند که آغاز طرحها و ایدههای جدید با واکنشهای منفی و مثبتی همراه است اما باید در نظر داشت از آنجا که مخاطبان این آزمون و خطا دانش آموزان هستند لازم است به گونهای عمل شود که کفه مثبت این ترازو سنگینی کند. کارشناسان معتقدند از آن جا که مشکل ایدز به عنوان یک معضل به شمار میرود باید آن را جدی گرفت و نحوه پیشگیری از ایدز را در موضوعات درسی اصلی مطرح کرد زیرا براساس اعلام آژانس مبارزه با ایدز سازمان ملل متحد، آگاهی دادن به مردم تاثیر محسوسی بر کاهش ایدز دارد.
سخن آخر اینکه مواردی چون آموزش پیشگیری از ایدز به ویژه برای دانش آموزان که در گروه سنی حساس جامعه قرار دارند، امری ضروری است و نحوه و نوع ارایه این آموزشها مسالهای قابل تامل است که به طور قطع متولیان امرآموزش و پرورش بیش از دیگران از حساسیت آن آگاه هستند.