کاهش نگران کننده ذخیره سد زاینده رود

گروه جامعه: رودخانه زاینده‌رود با طول افزون بر ۴۰۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد. این رود، مهم‌ترین منبع تامین آب آشامیدنی استان اصفهان، همچنین آب مصرفی در صنعت و کشاورزی است.در چند سال اخیر با افزایش خشکسالی، کاهش نزولات جوی، برداشت بی رویه و نبود برنامه ریزی مناسب برای مدیریت آب، ذخیره آب سد زاینده رود به شدت کاهش یافته است.مصرف بی رویه و بی توجهی به صرفه جویی سبب خواهد شد که تامین آب آشامیدنی مردم این خطه با مشکل و حتی بحران رو به رو شود.

کاهش نگران کننده ذخیره سد زاینده رود
حسن ساسانی سرپرست شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفت: سد زاینده رود با ظرفیت یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون مترمکعب، یکی از سد‌های اصلی مرکز کشور و تأمین کننده آب آشامیدنی، محیط زیست، کشاورزی و صنعت در منطقه مرکزی ایران است.او ادامه داد: متاسفانه بارندگی‌های امسال در سرشاخه زاینده رود ۱۹ درصد و نسبت به بلند مدت ۳۵ درصد کاهش یافته است.سرپرست شرکت آب منطقه‌ای اصفهان افزود: از ابتدای سال آبی در مهر ۹۹ تاکنون در کوهرنگ (سرشاخه زاینده رود)، ۶۳۴ میلی‌متر بارش ثبت شد که این میزان بارش در مدت مشابه سال گذشته ۷۸۴ میلی‌متر و در بلند مدت ۹۸۳ میلی‌متر بوده است.

ساسانی گفت: بارش‌ها هر سال نسبت به سال گذشته کاهش یافته است و بارش در سرشاخه‌ها نسبت به پارسال بیش از ۱۹ درصد و نسبت به متوسط بلند مدت ۳۴ درصد کمتر است.او تاکید کرد: هم اکنون ذخیره سد زاینده‌رود به ۲۲۰ میلیون مترمکعب رسیده است، حجم آب ورودی به سد ۳۲ مترمکعب و خروجی از آن ۱۴ مترمکعب بر ثانیه است و در نهایت می‌توان گفت که فقط ۱۷ درصد از ظرفیت سد آب دارد.برای باز شدن مجدد زاینده رود، تصمیم قطعی گرفته نشده است

سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان بیان کرد: با توجه به کاهش بارش و میزان ذخیره سد زاینده‌رود هنوز تصمیم خاصی برای بازگشایی زاینده رود گرفته نشده و در جلساتی بعدی با کشاورزان این تصمیم نهایی خواهد شد.ساسانی درباره برنامه‌های آب منطقه‌ای در سال جدید، گفت: یکی از برنامه‌های آب منطقه‌ای تعامل با کلیه ذینفعان، پیشگیری از برداشت‌های غیرمجاز از حوضه آبریز زاینده رود، پیگیری حقآبه داران و تامین حقآبه محیط زیست است.

اگر برنامه ریزی نکنیم، با کمبود جدی آب رو به رو می‌شویم
عباس رضایی استاندار اصفهان گفت: با توجه به کمبود بارش‌ها و کاهش جدی ذخیره سد زاینده رود، نگران آب آشامیدنی استان اصفهان هستیم.او ادامه داد: با توجه به شرایط پیش رو، اولویت اصلی صرفه جویی در مصرف آب است. یکی از اصلی‌ترین اقدامات در مشکلات آبی استان انتقال آب بوده که نشان می‌دهد در بحث انتقال آب باید جدی‌تر عمل کنیم.رضایی گفت: اگر برنامه ریزی مدون صورت نگیرد زندگی مردم اصفهان، تهران، سمنان و یزد در معرض خطر قرار می‌گیرد.

تالاب گاوخونی نیازمند رسیدگی جدی
استاندار اصفهان با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی وضع مطلوبی ندارد و نیازمند رسیدگی جدی است گفت: سلامت مردم از اولویت‌های اساسی ما است، طی سال‌های گذشته آبی که وارد گاوخونی می‌شد همراه با فلزات سنگین و نمک بوده است.او ادامه داد: یکی از اصلی‌ترین برنامه‌ریزی‌ها برای احیای تالاب گاوخونی انتقال آب است، اما از طرفی در شرایط خشکسالی به سر می‌بریم و میزان آب پشت سد زاینده رود به حداقل رسیده است.استاندار اصفهان تصریح کرد: متاسفانه در یک دهه گذشته تنها مدت کوتاهی آب در تالاب جریان داشته و این امر تا حد زیادی گونه‌های زیستی منطقه را با خطر انقراض مواجه کرده است.

صرفه جویی در همه بخش‌های خانگی، صنعت و کشاورزی ضروری است
شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به کاهش ۸۰ درصدی ذخیره آب سد زاینده رود بیان کرد: در ماه‌های گذشته شاهد بارش‌های کمتر از معمول در مقایسه با میانگین بلند مدت بوده ایم، بنابراین صرفه جویی در بخش‌های مختلف آشامیدنی، کشاورزی و صنعت ضروری است؛ به ویژه اینکه اکنون سامانه بارشی قابل توجهی در استان فعال نیست.او ادامه داد: بی تردید بی توجهی به مصرف بهینه آب در ماه‌های آینده و به خصوص در فصل تابستان چالش تامین آب را دوچندان خواهد کرد.مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با تاکید بر اجرای طرح‌های انتقال آب به حوضه آبریز زاینده رود مانند کوهرنگ ۳ و بهشت آباد گفت: حدود هشت ماه است که زاینده رود خشک شده است و ادامه این روند تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت مردم خواهد بود.

استفاده از آب چاه، راهی برای جبران کمبود آب آشامیدنی اصفهان
ناصر اکبری معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان گفت: از سال ۹۷ تاکنون به دلیل کاهش منابع آبی و ذخیره سد زاینده رود، ۷۵ حلقه چاه در منطقه حفر و آب آن وارد شبکه آب آشامیدنی شده است.او ادامه داد: بخش اصلی آب آشامیدنی در استان اصفهان از محل سد زاینده رود و از خروجی تصفیه خانه باباشیخعلی در غرب استان تامین می‌شود، اما کاهش ذخیره سد در سال‌های اخیر موجب جایگزینی منابع آب زیرزمینی برای جبران بخشی از کمبود‌ها شده است.

معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان ادامه داد: در ماه‌های پر مصرف مقدار استفاده از آب افزون بر ۳۵ درصد افزایش می‌یابد و چنانچه منابع آبی دیگر مانند چاه‌ها جایگزین نشود با جیره بندی آب روبه رو می‌شویم.اکبری اضافه کرد: این اقدام بطور معمول از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور هر سال صورت می‌پذیرد و در دیگر ماه‌های سال آب چاه در شبکه آبرسانی به منازل وارد نمی‌شود.

تردیدی در سلامتی کامل آب چاه وجود ندارد
او افزود: سلامت و بهداشت آب به عنوان یک اصل همواره توجه قرار می‌گیرد، همه روزه آزمون‌های مختلف به‌وسیله آزمایشگاه و مرکز بهداشت از تمام منابع آبی آشامیدنی انجام می‌شود تا آب توزیع شده بدون هرگونه میکروب و یا آلودگی باشد.معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب اصفهان به لزوم تکمیل سامانه دوم آبرسانی اصفهان بزرگ اشاره و بیان کرد: این طرح قرار بود از سال ۸۶ وارد مدار شود که تاکنون محقق نشده است و بی‌شک به دلیل افزایش جمعیت و مصرف آب، در سال‌های پیش رو با مشکلات عدیده‌ای برای تامین آب مواجه خواهیم شد.اکبری اظهار کرد: تامین و توزیع آب آشامیدنی سالم و پایدار استان تنها با یک سامانه خطرپذیری بالایی دارد بنابراین بهره برداری از سامانه دوم ضروری و مهم است.

بازچرخانی پساب، گام نخست برای مدیریت آب مصرفی در صنایع
محمدجواد بگی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، گفت: گام نخستی که باید برای مصرف بهینه آب در صنایع مورد نظر باشد، بازچرخانی پساب است، حدود ۶۰ درصد آب مصرفی صنایع به پساب تبدیل می‌شود و۷۰ تا ۸۰ درصد آن هم قابلیت بازچرخانی دارد که روشی بسیار مؤثر برای مصرف بهینه آب است.او ادامه داد: با توجه به اینکه بخشی از آب مصرفی در صنایع آبی است که در دستگاه‌های سرمایشی استفاده می‌شود، بهتر است از این به بعد از سامانه‌های مبتنی بر مصرف برق استفاده شود.مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان بیان کرد: راهکار سوم آن است که فضای سبز صنایع متناسب با شرایط اقلیمی استان باشد. این مسئله در به حداقل رساندن مصرف آب بسیار مؤثر است؛ بنابراین به نظر می‌رسد به‌جای یافتن راه حل‌هایی برای کاهش مصرف آب، باید تدابیری برای مصرف بهینه آب اتخاذ کنیم.

استفاده از شیوه های نوین آبیاری و مدیریت کشت محصولات کم آب
مجید امینی، مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی اصفهان،  با تأکید بر اهمیت مدیریت صحیح در حوزه کشاورزی استان گفت: قرارگیری اصفهان در منطقه‌ای خشک و نیمه خشک مسئله امروز نیست بلکه همیشه چنین بوده. بر اساس مستندات تومار شیخ بهایی که به صد‌ها سال قبل بر می‌گردد، این خشکی در آن زمان هم وجود داشته، ولی علت مشکلات کنونی به مدیریت نادرست در منابع آبی مربوط می‌شود.او افزود: مواردی، چون بارگذاری‌های بیش از حد روی زاینده‌رود، تجمع صنایع آب‌بر و افزایش زمین‌های زیر کشت که همگی مصرف آب قابل توجهی دارند، از ایراداتی است که به ضعف مدیریت بازمی‌گردد.

مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی اصفهان گفت: در کل کشاورزی در نقاط مختلف ایران پیشینه‌ای هزاران ساله دارد و موضوعی نیست که مربوط به چند سال اخیر باشد. در مناطقی که انواعی از محصولات کشاورزی کشت می‌شود حتی نحوه کشت با فرهنگ و تاریخ آن منطقه سازگار شده است. دراستان اصفهان ، باید با مدیریت و برنامه ریزی جهاد کشاورزی کشاورزان کاشت محصولات آب بر را با محصولات سازگار به کم آبی جایگزین کنند.امینی تصریح کرد: علاوه بر این آبی که در بخش کشاورزی مصرف می‌شود باید بهینه باشد بنابراین در آبیاری باید از روش‌های مدرن به‌جای سنتی استفاده شود. همچنین لازم است الگوی کشتی برای استان تعریف شود که بر ویژگی‌های آب‌وهوایی این منطقه، منطبق باشد بنابراین کشاورزی در چنین منطقه‌ای با مشکل چندانی مواجه نخواهد بود.

او با بیان ضرورت مطالعات علمی در خصوص تعیین علت بروز خشکسالی گفت: در راستای رفع این مشکلات برنامه "سازگاری باکم آبی" با حضور دستگاه‌های اجرایی مانند جهاد کشاورزی، شهرداری و محیط زیست میزان آب قابل‌برنامه‌ریزی استان‌ها برآورد می‌شود. در این صورت مقدار منابع آبی موجود و ظرفیت کشت در مناطق مختلف مشخص می‌شود؛ این طرح بسیار کارآمد خواهد بود.