گروه بین الملل: عفو بین الملل میگوید که چهار کشور از میان پنج کشوری که بالاترین آمار اعدام را در سال ۲۰۲۰ در جهان داشتهاند در خاورمیانه واقع شدهاند و و جمهوری اسلامی ایران به تنهایی مسئول نیمی از کل اعدامهای ثبتشده در جهان در سال گذشته میلادی است.
جمهوری اسلامی ایران با اجرای ۲۴۶ حکم اعدام در سال ۲۰۲۰ میلادی، به تنهایی نیمی از کل اعدامهای ثبتشده در جهان را به خود اختصاص داده است. عفو بینالملل میگوید این حداقل آمار ثبتشده در ایران است و احتمال میرود که شمار اعدامها در ایران از این تعداد نیز بیشتر باشد. از این تعداد ۱۹۴ اعدام در رابطه با اجرای حکم «قصاص» در پروندههای قتل بوده و ۲۳ تن در ارتباط با جرایم مواد مخدری، و سایر افراد نیز به اتهامهایی مانند «تجاوز»، «بغی»، «محاربه» و «افساد فیالارض» اعدام شدهاند.
عفو بینالملل اتهامهایی مانند «بغی»، «محاربه»، «سبالنبی» و «افساد فیالارض» را اتهامهایی مبهم و قابل تفسیر میداند و میگوید حکومت ایران از این قبیل اتهامها معمولا به عنوان سلاحی برای برخورد با معترضان یا سرکوب فعالان سیاسی و اقلیتهای قومی استفاده میکند. در سال ۲۰۲۰ همچنین یک نفر در ایران به دلیل نوشیدن مشروبات الکلی اعدام شد.
اعدام روحالله زم، مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» نیز یکی از مواردی است که عفو بینالملل در گزارش خود به آن پرداخته و نوشته است که وی توسط ماموران امنیتی جمهوری اسلامی در عراق ربوده و به ایران منتقل شد. این گزارش میافزاید روحالله زم به مدت ۹ ماه در زندان از ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل انتخابی خود محروم بود و حکم اعدام او در پی یک روند دادرسی به شدت ناعادلانه صادر و اجرا شد. عفو بینالملل در بخشی از گزارش خود به صدور و اجرای احکام اعدام برای معترضان سالهای اخیر در ایران پرداخته است که به گفته این نهاد در پی «اعترافهای اجباری ِ حاصل از شکنجه» به اعدام محکوم شدند.
این نهاد مدافع حقوق بشر در این بخش از گزارش خود به اعدام نوید افکاری، یکی از معترضان مردادماه ۹۷ اشاره کرده و نوشته است که این کشتیگیر ایرانی با وجود درخواستهای جهانی برای توقف این حکم، در شهریورماه ۹۹ اعدام شد. عفو بینالملل روند محاکمه نوید افکاری را به شدت ناعادلانه توصیف کرده و میگوید در پرونده او از زمان بازداشت تا زمان اعدام، موارد متعددی از نقض حقوق بشر دیده میشود. این گزارش همچنین به اعدام مصطفی صالحی، شهروند معترض در اصفهان، اشاره میکند که در مردادماه ۹۹ به اتهام قتل اعدام شد و عفو بینالملل میگوید نگرانیهایی در رابطه با نقض حقوق او در روند دادرسیاش وجود دارد.
این گزارش از اعدام ۹ شهروند بلوچ و ۱۱ شهروند کُرد در سال ۲۰۲۰ نیز خبر میدهد که به گفته عفو بینالملل از دادرسی عادلانه محروم بودهاند. یکی از این افراد هدایت عبداللهپور بود که به طور مخفیانه اعدام شد و خانوادهاش خردادماه سال ۹۹ از اعدام او مطلع شدند، اما مقامهای قضایی از تحویل جسد او به خانواده خودداری کردند و محل دفن او همچنان نامشخص است.
گزارش عفو بینالملل درباره اعدامهای سال ۲۰۲۰ در جهان نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری بوده که دست به اعدام «کودک- مجرمان» زده است. بر اساس این گزارش در سال گذشته میلادی دستکم سه تن از افرادی که در ایران اعدام شدند، هنگام وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال داشتند.
ابراز امیدواری عفو بینالملل در مورد روند نزولی آمار اعدام در جهان
آمارها نشان میدهد که تعداد اعدامهای سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل از آن ۲۶ درصد کاهش یافته که به گفته عفو بینالملل یکی از دلایل این کاهش چشمگیر، همهگیری بیماری کووید ۱۹ بوده است.
پس از ایران، به ترتیب کشورهای مصر با ۱۰۷ اعدام، عراق با ۴۵ اعدام و عربستان سعودی با ۲۷ مورد اعدام در ردههای سوم تا پنجم قرار دارند. ایران، مصر، عراق و عربستان سعودی در سال ۲۰۲۰ به ترتیب بیشترین شمار اعدامها را داشتند و ۸۸ درصد از کل اعدامهای ثبتشده در جهان، در این چهار کشور رخ داده است. براساس گزارشی که این گروه حقوق بشری تنظیم کرده از ۴۸۳ مورد اعدامی که در جهان گزارش شد ۸۸ درصد در ایران، مصر، عراق و عربستان اجرا شده است.کل آمار اعدام در سال ۲۰۲۰ در پایین ترین حد در یک دهه اخیر بود، هرچند آمار چین در آن حساب نشده است.هرچند تصور میشود چین سالانه هزاران نفر را اعدام می کند، اما ابعاد واقعی مجازات مرگ در این کشور به درستی معلوم نیست چون دولت آن را محرمانه نگاه میدارد.
عفو بین الملل در گزارش سالانه خود در مورد استفاده از مجازات اعدام گفت شمار کل اعدامهای ثبت شده در خاورمیانه و شمال آفریقا از ۵۷۹ نفر در سال ۲۰۱۹ به ۴۳۷ نفر در سال ۲۰۲۰ کاهش پیدا کرد. این عمدتا ناشی از افت ۸۵ درصدی آمار اعدام در عربستان سعودی بود، جایی که ۲۷ اعدام ثبت شد و همچنین افت ۵۰ درصدی آن در عراق که حکم اعدام ۴۵ نفر را به اجرا گذاشت.
با این حال این گزارش میگوید که این تحت الشعاع افزایش ۳۰۰ درصدی در مصر قرار گرفت که ۱۰۷ نفر را اعدام کرد.بیست و سه نفر از اعدامی ها به اتهامات مرتبط با خشونت سیاسی محکوم شده بودند، اما عفو بین الملل می گوید که حکم آنها محصول محاکمه های کاملا ناعادلانه و "اعترافات" اجباری بود. عفو بینالملل همچنین قطر را به خاطر اجرای اولین حکم اعدام بعد از ۲۰ سال به "برداشتن گامی نگران کننده به عقب" متهم کرد.یک مرد اهل نپال که در ارتکاب قتل گناهکار شناخته شده بود در ماه مه به جوخه اعدام سپرده شد.یک نهاد دولتی در عربستان سعودی افت شدید شمار اعدامها در آنجا را تا حدودی به "توقف موقتی مجازات مرگ برای جرایم مواد مخدر" نسبت داد.اما عفو بین الملل گفت که این ممکن است به دلیل تمایل نظام حاکم بر این کشور به پرهیز از انتقاد بینالمللی همزمان با برگزاری اجلاس گروه ۲۰ در ریاض بوده باشد.
در کشورهای بحرین، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، سودان، ژاپن، روسیه و بلاروس که استفاده از مجازات مرگ را هنوز در قوانین خود دارند، در سال گذشته میلادی هیچ فردی اعدام نشد. کشورهای چاد و قزاقستان نیز در سال ۲۰۲۰ به کشورهایی پیوستند که مجازات اعدام را به طور کامل لغو کردند. بر اساس این گزارش در سال ۲۰۲۰ تنها ۱۸ کشور جهان حکم اعدام را اجرا کردند.
این کشورها شامل چین، ایران، مصر، عراق، عربستان سعودی، سومالی، آمریکا، سودان جنوبی، یمن، هند، عمان، بوتسوانا، بنگلادش، قطر، تایوان، سوریه، ویتنام و کره شمالی است. عفو بینالملل میگوید جز چین، از تعداد اعدامها در سه کشور سوریه، ویتنام و کره شمالی نیز اطلاعات دقیقی در دست نیست. بر اساس این گزارش تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، مجازات مرگ در ۱۰۸ کشور برای همه جرایم لغو شده است و ۲۸ کشور دیگر نیز در عمل اجرای این مجازات را متوقف کردهاند. با این حال دهها هزار نفر در جهان زیر حکم اعدام به سر میبرند، در کشورهایی از جمله ایران، مصر، عراق، پاکستان و عربستان سعودی.