سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه به سنگ‌های کلیوی یا نفرولیتیت نیز معروف است و از مواد زائد سخت و جامد تشکیل شده است که در کلیه‌ها جمع شده و بلور‌هایی را تشکیل می‌دهد. چهار نوع اصلی سنگ کلیه وجود دارد، اما حدود ۸۰ ٪ از کل سنگ‌ها سنگ‌های اگزالات کلسیم هستند. اشکال کمتر معمول شامل استروویت، اسید اوریک و سیستئین می‌شود. در حالی که سنگ‌های کوچکتر معمولا مشکلی ندارند، اما سنگ‌های بزرگتر ممکن است بر اثر ترک بدن، باعث انسداد بخشی از سیستم ادراری فرد شود. این می‌تواند منجر به درد شدید، استفراغ و خونریزی شود.
سنگ کلیه یک مشکل سلامتی رایج است. در حقیقت حدود ۱۲ ٪ از مردان و ۵ ٪ از زنان در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می‌شوند. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهد اگر یک بار سنگ کلیه بگیرید، در طی ۵ تا ۱۰ سال احتمال ایجاد سنگ دیگر تا ۵۰ ٪ بیشتر است که در زیر ۸ روش طبیعی ارائه شده است که می‌توانید با بکارگیری آن‌ها خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهید.

۱.زیاد آب بنوشید
برای پیشگیری از سنگ کلیه، معمولا نوشیدن مایعات زیاد توصیه می‌شود. مایعات حجم مواد تشکیل دهنده سنگ را در ادرار رقیق کرده و افزایش می‌دهند که این امر احتمال متبلور شدن آن‌ها را کاهش می‌دهد. با این حال همه مایعات این اثر را به طور یکسان اعمال نمی‌کنند. به عنوان مثال مصرف زیاد آب خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش می‌دهد. نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، چای و آب پرتقال نیز با خطر کمتری همراه هستند، این در حالی است که مصرف زیاد نوشابه ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشد. این امر هم در سودای شیرین شده با قند و هم در شیرین سازی مصنوعی صدق می‌کند. نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر حاوی فروکتوز هستند که باعث افزایش دفع کلسیم، اگزالات و اسید اوریک می‌شود. این‌ها عوامل مهمی در افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند.

۲. مصرف اسید سیتریک را افزایش دهید
اسید سیتریک یک اسید آلی است که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات به ویژه مرکبات وجود دارد. لیمو و لیموترش به ویژه سرشار از این ترکیب گیاهی هستند. اسید سیتریک به دو روش می‌تواند به جلوگیری از سنگ کلیه اگزالات کلسیم کمک کند. این ماده می‌تواند با کلسیم در ادرار متصل شود و خطر تشکیل سنگ جدید را کاهش دهد، همچنین آن می‌تواند با کریستال‌های موجود در اگزالات کلسیم پیوند داده و از بزرگتر شدن آن‌ها جلوگیری کرده و دفع آن را آسان‌تر کند. یک راه آسان برای مصرف بیشتر اسید سیتریک مصرف بیشتر مرکبات مانند گریپ فروت، پرتقال، لیمو یا لیموترش است، همچنین می‌توانید مقداری آهک یا آبلیمو به آب اضافه کنید.

۳- غذا‌های حاوی اگزالات را محدود کنید
اگزالات (اسید اگزالیک) ضد مغذی است که در بسیاری از غذا‌های گیاهی از جمله سبزیجات برگ دار، میوه‌ها، سبزیجات و کاکائو یافت می‌شود؛ بدن قادر است مقادیر قابل توجهی از آن را تولید کند. مصرف زیاد اگزالات ممکن است دفع آن از طریق ادرار را افزایش دهد که این امر می‌تواند برای افرادی که تمایل به تشکیل بلور‌های اگزالات کلسیم دارند، مشکل ساز شود. اگزالات می‌تواند کلسیم را به سایر مواد معدنی متصل کرده و بلور‌هایی تشکیل دهد که منجر به تشکیل سنگ می‌شوند. با این حال غذا‌های حاوی اگزالات نیز بسیار سالم هستند، اما برای افراد سازنده سنگ توصیه نمی‌شود. قبل از تغییر رژیم خود با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

۴- از دوز‌های بالای ویتامین C استفاده نکنید
مطالعات نشان می‌دهد مکمل‌های ویتامین C (اسید اسکوربیک) با خطر بیشتری برای ابتلا به سنگ کلیه در ارتباط هستند. مصرف زیاد ویتامین C مکمل ممکن است باعث دفع اگزالات از طریق ادرار شود، زیرا برخی ویتامین C می‌تواند در داخل بدن به اگزالات تبدیل شود.یک مطالعه سوئدی بر روی مردان میانسال و مسن تخمین زده است افرادی که ویتامین C مکمل مصرف می‌کنند دو برابر بیشتر از سایرین ممکن است دچار سنگ کلیه شوند؛ با این حال توجه داشته باشید که ویتامین C از منابع غذایی، مانند لیمو با افزایش خطر سنگ همراه نیست.

۵. کلسیم کافی دریافت کنید
این یک سوءتفاهم رایج است که کاهش میزان کلسیم می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های حاوی آن را کاهش دهد. این حقیقت ندارد. در واقع یک رژیم غذایی پر کلسیم با کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه همراه است.در مطالعه‌ای مردانی که دچار سنگ کلیه حاوی کلسیم شده بودند، مورد آزمایش قرار گرفتند؛ بررسی‌ها رژیم غذایی آن‌ها نشان داد که مصرف روزانه کلسیم در آن‌ها ۱۲۰۰ گرم بوده است؛ این در حالی است که در سایر مردان خطر ابتلا به سنگ کلیه طی سال بعد، ۵۰% کمتر از گروه مورد آزمایش بود. کلسیم تمایل زیادی به پیوند با اگزالات در رژیم غذایی دارد که مانع جذب آن می‌شود، از این رو از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. لبنیات از قبیل شیر، پنیر و ماست منابع غذایی خوبی برای کلسیم هستند.برای بیشتر بزرگسالان، مقدار توصیه شده روزانه (RDA) برای کلسیم ۱۰۰۰ میلی گرم در روز است. با این حال RDA برای زنان بالای ۵۰ سال و افراد بالای ۷۰ سال ۱۲۰۰ میلی گرم در روز است.

۶. نمک را کم کنید
رژیم غذایی سرشار از نمک با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه در برخی افراد ارتباط دارد. مصرف زیاد سدیم یکی از اجزای نمک خوراکی، ممکن است باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار شود که یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به سنگ کلیه است. بیشتر دستورالعمل‌های رژیم غذایی توصیه می‌کند افراد دریافت سدیم را به ۲۳۰۰ میلی گرم در روز محدود کنند. با این حال بیشتر مردم بسیار بیشتر از این مقدار مصرف می‌کنند. یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش مصرف سدیم، کاهش غذا‌های بسته بندی و فرآوری شده است.

۷. مصرف منیزیم را افزایش دهید
منیزیم ماده معدنی مهمی است که بسیاری از افراد به مقدار کافی مصرف نمی‌کنند. منیزیم در صد‌ها واکنش متابولیکی در بدن از جمله تولید انرژی و حرکات عضلانی نقش دارد؛ برخی شواهد نیز وجود دارد که نشان می‌دهد منیزیم می‌تواند از تشکیل سنگ کلیه اگزالات کلسیم جلوگیری کند. اینکه دقیقا چگونه این کار را انجام می‌دهد، کاملا مشخص نیست، اما گفته شده است که منیزیم ممکن است جذب اگزالات را در روده کاهش دهد. با این وجود همه مطالعات در این مورد اتفاق نظر ندارند.میزان مصرف مرجع روزانه (RDI) برای منیزیم ۴۲۰ میلی گرم در روز است. اگر می‌خواهید میزان مصرف منیزیم در رژیم غذایی خود را افزایش دهید، آووکادو، حبوبات و توفو منابع غذایی خوبی هستند. برای کسب حداکثر فواید، منیزیم را به همراه غذا‌هایی که سرشار از اگزالات هستند، مصرف کنید، در غیر این صورت سعی کنید این ماده معدنی را ظرف ۱۲ ساعت از خوردن غذا‌های غنی از اگزالات به دست آورید.

۸- پروتئین حیوانی کمتری بخورید
یک رژیم غذایی حاوی منابع پروتئینی حیوانی، مانند گوشت، ماهی و لبنیات با خطر بالای سنگ کلیه در ارتباط است. مصرف زیاد پروتئین حیوانی ممکن است باعث افزایش دفع کلسیم و کاهش میزان سیترات شود؛ علاوه بر این منابع پروتئین حیوانی سرشار از پورین هستند. این ترکیبات به اسید اوریک تجزیه می‌شوند و ممکن است خطر تشکیل سنگ‌های اسید اوریک را افزایش دهند. همه غذا‌ها در مقادیر مختلف حاوی پورین هستند.

کلام آخر
اگر سنگ کلیه داشته باشید، به احتمال زیاد در عرض ۵ تا ۱۰ سال به یک سنگ دیگر مبتلا می‌شوید. خوشبختانه انجام برخی اقدامات غذایی ممکن است به کاهش این خطر کمک کند. به عنوان مثال می‌توانید مصرف مایعات خود را افزایش دهید، غذا‌های سرشار از برخی مواد مغذی مصرف کرده و پروتئین حیوانی و سدیم کمتری مصرف کنید. تنها چند اقدام ساده می‌تواند کمک زیادی به جلوگیری از ایجاد سنگ دردناک کلیه کند.

بهار نیوز