جزئیاتی از نحوه قیمت گذاری خودرو در جهان

گروه اقتصادی: با توجه به اینکه امروز شورای رقابت بعد از اظهارات جنجالی رضا شیوا رئیس شورای رقابت اولین جلسه تعیین قیمت خودروهای داخلی را برگزار می کند بد نیست که نگاهی به فرمول های قیمت گذاری در سایر کشورها بیاندازیم.چند سالی است که در کشور بحث قیمت گذاری دستوری خودرو به موضوعی داغ تبدیل شده، قیمت گذاری که بر اساس قوانین خودرو اقدام به تعیین قیمت کالایی می کند. در بحث قیمت خودرو ، شورای رقابت مسئول تعیین قیمت خودرو درب کارخانه است که به گفته بسیاری از کارشناسان این روش ضرر و زیان زیادی به صنعت خودرو وارد می کند.

به روایت آمارهای منتشر شده از سوی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، طی نیم دهه گذشته شاخص قیمت، پایین‌ترین میزان رضایتمندی را در میان مشتریان داشته است. این نارضایتی هر چند ریشه در عملکرد خودروسازان داخلی دارد اما به گفته بسیاری کارشناسان مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در این زمینه شامل مقایسه قیمت‌های جهانی خودرو با محصولات داخلی است.

 به‌طوری‌که مشتری ایرانی با مقایسه قیمت خودروهای داخلی که عمدتا قدیمی و از کیفیت مطلوبی نیز برخوردار نیستند، با قیمت محصولات به روز دنیا، نمی‌تواند از این موضوع به سادگی بگذرد. در حال حاضر خودروهایی از برندهای معروف دنیا با تکنولوژی بالا و مصرف سوختی متعادل به بازار عرضه می‌شود که قیمتی هم‌راستای تولیدات خودروسازان داخلی دارد، بنابراین این سوال برای مشتری ایرانی مطرح است که چرا خودروهای داخلی با وجود قدیمی بودن قیمتی هم ردیف خودروهای جدید دنیا دارد؟

قیمت خودرو در جهان چگونه تعیین می شود؟
فربد زاوه کارشناس صنعت خودرو  گفت: در هیچ کشوری، نه تنها در بحث خودرو بلکه هیچ کالایی، بحث قیمت گذاری نداریم، اصولا قیمت پدیده‌ای است که فروشنده کالا، قیمت را متناسب با میزان عرضه‌ای که دارد و جایگاهی که برای محصول خود دیده است و شرایط اقتصادی و بودجه تنظیم می‌کند.این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: در اصل در هیچ کجای دنیا به بهای تمام شده کالا کاری ندارند، کما اینکه قیمت مواد و تمام شده محصول نسبت به قیمت صادراتی و بازار داخلی که می‌فروشند، تا ۵۰ درصد فرق می‌کند لذا بحث قیمت گذاری مطرح نیست و شرکت‌ها خود بر مبنای کلینیک‌های تخصصی که برگزار می‌کنند و بر مبنای مطالعه بازار و رشد اقتصادی و تورم کشور و فاکتور کلان سیاست اقتصادی، قیمت گذاری می‌کنند و می‌فروشند.

زاوه تشریح کرد: در اصل می توان گفت هیچ نهاد نظارتی و دولتی به بحث قیمت گذاری خودرو ورود نمی‌کند و اگر هم جایی نگران ایجاد انحصار باشند سعی می‌کنند انحصار را با تغییر قوانین بشکنند. انحصار پدیده‌ای منعکس از قانون گذاری غلط است وگرنه اگر قانون گذاری درست باشد و رانت ایجاد نکند و قوانین مشکل نداشته باشد، انحصار ایجاد نمی‌شود و حتی با انحصار معقول برخورد می‌کنند و ‌نمی گذارند انحصار ایجاد شود.سوال دیگر اینکه معیار جهانی قیمت‌گذاری خودرو چگونه است که در ایران هر سال خودروهای قدیمی بدون ارتقای کیفی یا ارتقای پلتفرم با روند صعودی در قیمت مواجهند؟زاوه با بیان اینکه در دنیا خودروسازان سعی می‌کنند ضمن ارتقای تکنولوژی یک خودرو برای ایجاد رقابت از قیمت آن بکاهند، گفت: در ایران اما متاسفانه اینگونه نیست و محصولات همچنان قدیمی اما قیمت ها روند افزایشی دارد.

چگونه قیمت خودرو کاهش پیدا می کند؟
ابوالفضل خلخالی کارشناس صنعت خودرو  با اشاره به موضوع قیمت گذاری در دنیا و ایران ، گفت: موضوع قیمت گذاری در همه دنیا به این شکل است که عرضه و تقاضای یک کالا در بازار رقابتی قیمت را تعیین می‌کند، یعنی اگر کالای 1 را با یک قیمت مشخص بفروشید کالای ۲، اگر که برتری یا مزیت رقابتی نسبت به کالای یک نداشته باشد، نمی‌تواند گران‌تر از کالای یک بفروش برسد.

او ادامه داد: چرا که مردم دیگر آن کالا را نمی خرند و در اصل قیمت این کالا متناسب با میزان تقاضا توسط عرضه کنندگان سنجیده می‌شود و متناسب با میران تقاضا محصول تولید می‌شود، می توان گفت نقطه‌ای که میان عرضه و تقاضا به حالت تعادلی می‌رسند، قیمت را تعیین می کند.این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد:  اگر عرضه نسبت به تقاضا پایین باشد، قیمت افزایش پیدا می‌کند، اگر تقاضا نسبت به عرضه بیشتر باشد، قیمت افزایش پیدا می‌کند و برعکس اگر عرضه نسبت به تقاضا بیشتر باشد، قیمت کاهش پیدا می‌کند.

خلخالی بیان کرد: یعنی اگر نموداری بکشیم‌ که در آن تقاضا به صورت یک خط مستقیم باشد که در حال افزایش و عرضه خطی باشد که در حال کاهش باشد، نقطه‌ای که این ۲ همدیگر را قطع می‌کنند نقطه تعادلی می‌شود، نقطه‌ای که عرضه و تقاضا برابر می‌شود و قیمت در آن مشخص می‌شود.

این کارشناس صنعت خودرو گفت:  اگر در بازاری تقاضا بیشتر از عرضه باشد، تولید کنندگان دیگر بازار را پر می‌کنند، فرض کنید در خودرو کلاس B، عرضه شرکت رنو، پژو، هیوندای و ... را داریم، اگر عرضه پایین باشد و این خودروها تقاضا داشته باشند، شرکت‌ها آن را به نقطه تعادلی می‌رسانند.این کارشناس صنعت خودرو معتقد است کسی در دیگر خودروسازان دنیا نمی‌تواند کالایی را گران‌تر بفروشند و مزیت رقابتی ایجاد می‌کنند.در کشور با توجه به اینکه بازار خودرو انحصاری است و شرایطی مثل تعرفه گذاری و تحریم‌ها را داریم که نتوانیم خودرویی را وارد کنیم، بازار در اختیار خودروسازان داخلی قرار می‌گیرد و با این استدلال شورای رقابت وارد شده و این توضیح داده می‌شود چون بازار انحصاری است، دولت باید قیمت گذاری آن را انجام دهد و دولت باید به فکر منافع عموم مردم باشد.

این کارشناص صنعت خودرو بیان کرد: حال برای اینکه منافع مردم ضایع نشود، باید قیمت گذاری دستوری انجام دهیم، در حالی که همین قیمت گذاری دستوری باعث می‌شود منافع مردم ضایع شود، چرا که وقتی قیمت گذاری دستوری شد، افراد توانستند با رابطه خودرو با قیمت و عرضه پایین را خریداری کنند.او ادامه داد: تقاضا در بازار زیاد بود و زمانی که قیمت گذاری دستوری اجرایی شد قیمت آن در بازار ببشتر شد و در نتیجه باعث شد حق مصرف کننده ضایع و دلال بازی واسطه‌ای رونق گرفت.

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: اکنون رویکرد دیگر برای سر و سامان دادن به بازار خودرو طرح قرعه کشی است که به نوعی حق مصرف کننده را ضایع می‌کند، به این شکل که تقاضای کاذب به وجود آمده یعنی مصرف کننده واقعی به خودرو نمی‌رسد بلکه توده‌ای از افرادی که قصد سرمایه گذاری دارند، در این قرعه کشی‌ها شرکت و بخت خود را آزمایش می‌کنند.

این کارشناس صنعت خودرو گفت: این باعث می‌شود تقاضای واقعی نداشته باشیم و در مقابل  تقاضا تحریک شده و شاهد این هستیم که تقاضای بالایی در مقابل عرضه پایین داشته باشیم.خلخالی گفت: اگر راهی که تمام دنیا می‌روند را برویم، بسیار بهتر است که به تولید کننده اجازه دهیم کالای خود را در بازار با قیمتی که خود تشخیص می‌دهد، به فروش برساند و باعث می‌شود که سرمایه گذاران تحریک برای سرمایه گذاری در صنعت خودرو می‌شوند.

این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: در شرایطی که دانش فنی وجود دارد، می‌توانیم شاهد خودروسازی‌های نوظهوری باشیم که بر اساس دانش فنی خود خودرو تولید می کنند و این صنعت برایشان جذابیت دارد و با افزایش خودروسازان عرضه افزایش و قیمت هم کنترل می‌شود.حال با توجه به تمام مطالبی که گفته شد، انتظار داریم که مسئولان در صنعت خودرو از تجربه دیگر خودروسازان استفاده کنند تا هم شاهد افزایش تولید و در مقابل رسیدن به نقطعه تعادلی باشیم که اینگونه می توانیم هم کیفیت خودروهای داخلی را افزایش دهیم و تنوع محصولاتمان افزایش پیدا کند.