بهار نیوز - نرخ دلار، سرگردانِ اخبار متناقض «وین»

گروه اقتصادی: دور چهارم مذاکرات هسته ای ایران در شرایطی آغاز شده که اخبار متناقض وین بازارهای ایران را دچار نوسان کرده است.اخباری که حالا محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری آن را مانع ریزش قیمت دلار می‌داند! پیش از این هم اخبار نادرستی مانند آزادسازی منابع بلوکه شده ایران قیمت ارز را کاهشی کرده و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری هم از کاهش قیمت دلار تا ۱۵ هزار تومان گفته بود. با وجود این کارشناسان بازار ارز اعتقاد دارند که با اخبار درمانی کاهش قیمت دلار صرفا هیجانی و زودگذر است و برای کاهش واقعی قیمت دلار باید ارزش ریال تقویت شود. فرآیندی که البته سخت و زمان‌بر است.

انتشار اخبار متناقض از وین در بازار ارز
اخبار متناقض از برجام این روزها بیشتر از همیشه شنیده می‌شود. عصر دیروز CNN خبری مبنی بر آزادسازی یک میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را منتشر کرد. این رسانه به نقل از یک منبع آگاه ایرانی نوشته بود که احتمال آزادسازی یک میلیارد دلار از پول‌های بلوکه ایران برای اهداف بشردوستانه وجود دارد. این خبر به سرعت از سوی ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا رد شد.

پیش از این المیادین دوبار به نقل از منبع آگاه ایرانی خبر داد که ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران آزاد می‌شود و زندانی‌های ایران و آمریکا مبادله می‌شوند. این رسانه همچنین از آزادسازی ۴۰۰ میلیون پوند از منابع ایران در بریتانیا خبر داد.این اخبار نیز بلافاصله از سوی آمریکا و بریتانیا رد شد. پیش از این اخبار دیگری از دستیابی ایران و آمریکا به توافق منتشر شده بود که از سوی طرف‌های مذاکره رد شد.

این اخبار اما قیمت دلار را در بازار تهران بالا و پایین می‌برد تا آنجا که بهای دلار چهارشنبه هفته گذشته به کمترین رقم از مرداد پارسال تاکنون رسید و وارد کانال ۲۰ هزار تومان شد.در همین زمان اما پرس‌تی‌وی اعلام کرد که مذاکرات ایران و آمریکا به دلیل اختلاف‌های اساسی بین دو کشور به بن‌بست خورده است و همین خبر دوباره دلار را به کانال قیمت ۲۱ هزار تومان برگرداند.همین اخبار فضا را برای دلالان ارز مهیا کرد تا بلکه روند ریزشی قیمت را متوقف کرده و شرایط را برای ماندگاری بیشتر قیمت‌ها در این حوزه فراهم آورند. البته حتی رفت و برگشت قیمت دلار نیز نتوانست شمار فروشندگان را کاهش دهد و بازار در روزهای پایانی هفته، در شرایطی که بسیاری از واحدهای صنفی به واسطه شیوع کرونا تعطیل بودند، با موج فروشندگان روبرو بود. همین امر سبب شده است که برخی فعالان بازار ارز و کارشناسان از ورود بخشی از دلارهای ذخیره شده در خانه‌ها به بازار خبر بدهند.

در برخی آمارها میزان ذخایر دلارهای خانگی بین 25 تا 30 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. به این ترتیب ورود دلارهای خانگی خود اتفاقی بسیار بزرگ برای بازار ارز تلقی می‌شود. نکته اما اینجاست که در صورت تداوم نااطمینانی‌ها ممکن است روند ورود دلارهای خانگی به بازار متوقف شود.افزایش قابل توجه حجم نقدینگی در شرایط کنونی یکی از عوامل تضعیف قدرت پول ملی است. برخی کارشناسان به استناد حجم نقدینگی قیمت واقعی دلار را در محدوده 20 تا 22 هزار تومان می‌دانند

واعظی: صدا و سیما مانع ارزان شدن دلار است!
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در واکنش به این مساله به شدت از پرس‌تی‌وی رسانه برون‌مرزی سازمان صداوسیما انتقاد کرد و این رسانه را متهم به انتشار اخبار «دروغ» درباره مذاکرات هسته‌ای کرد.
واعظی درباره روند مذاکرات گفت: « خوشبختانه گفت‌وگوها در چارچوب ترسیم شده نظام در حالی پیگیری است و بر اساس گزارش‌های واصله، پیشرفت‌هایی در زمینه رفع تحریم‌های مرتبط با برجام صورت گرفته است.»
او همچنین تاکید کرد: «در روزهای گذشته و متاثر از جو مثبت مذاکرات وین، بازار ارز روندی نزولی را طی می‌کرد که متاسفانه با خبرسازی دروغ یک رسانه رسمی، این روند دچار اختلال شد. لذا خبرسازان باید بدانند که اقدامات غیرمسئولانه و جناحی آنها علامت‌های اشتباهی به افکار عمومی و فضای اقتصادی کشور می‌فرستد و این حرکت در چارچوب رقابت‌های جناحی مرسوم قابل ارزیابی و تفسیر نیست.»تاکید واعظی برای خبردرمانی بازار ارز در حالی مطرح می‌شود که پیش از این هم دولت تلاش کرده بود با اخبار هیجانی بازار ارز را مهار کند.

سال گذشته دولت و بانک مرکزی بارها از آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در چهار کشور و به ویژه کره جنوبی خبر دادند و عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی هم اعلام کرد که در صورت آزادسازی منابع بلوکه شده ایران قیمت دلار به زیر ۲۰ هزار تومان می‌رسد. آمارها نشان می‎دهد نزدیک به 7 میلیارد دلار از منابع ایران در کره‌جنوبی و نزدیک به 5 میلیارد دلار از منابع ایران در عراق بلوکه شده است. ایران در عمان، ژاپن، ترکیه و دیگر کشورها نیز با بلوکه شدن پول خود روبروست. انتشار اخبار متعدد در خصوص آزادسازی منابع ارزی ایران در فواصل زمانی متعدد باعث ریزش موقت قیمت ارز شد اما حتی قبل از تکذیب این اخبار، دلار دوباره ظرف مدت کوتاهی به نرخ‌های قبلی خود برگشت و البته آمریکا هم رسما اعلام کرد که خبر آزادسازی منابع بلوکه ایران صحت ندارد.

در دی ماه سال گذشته هم رئیس‌جمهوری اعلام کرد که در صورت آزادسازی منابع بلوکه شده قیمت دلار به ۱۵ هزار تومان می‌رسد.این حرف روحانی قیمت دلار را تا ۲۱ هزار تومان کاهش داد که کمترین رقم از مرداد سال ۹۹ تا آن زمان بود. این کاهش قیمت اما چندان دوام نیاورد و دوباره بازار ارز ظرف یک هفته به نرخ‌های قبلی برگشت.
از نگاه کارشناسان حتی در صورت احیای برجام ریزش قیمت ارز مقطعی و هیجانی است و قیمت‎ها در محدوده‌های فعلی تثبیت می‌شود.

مولفه‎ای به نام نقدینگی
افزایش قابل توجه حجم نقدینگی در شرایط کنونی یکی از عوامل تضعیف قدرت پول ملی است. برخی به استناد حجم نقدینگی قیمت واقعی دلار را در محدوده 20 تا 22 هزار تومان می‌دانند. بهاالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی و مقام اسبق بانکی از جمله این افراد است.به این ترتیب کارشناسان بازار ارز اعتقاد دارند که قیمت دلار حتی در صورت احیای برجام ریزش سنگینی نخواهد داشت و نرخ آن در حد و حدود فعلی تثبیت می‌شوند. از آن سمت یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی اقتصاد نرخ واقعی دلار در همین محدوده ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان است، تاکید کرده که سقوط قیمت دلار از نرخ‌های فعلی نه‌تنها نمی‌تواند به سود اقتصاد کشور باشد که به زیان آن است.

عباس آرگون با اشاره به اهمیت نحوه تعیین نرخ ارز در اقتصاد ایران، به ایسنا توضیح داد: ما در سال‌های پیش از برجام نیز بارها تذکر داده بودیم که با ارزپاشی بانک مرکزی و پایین نگه داشتن مصنوعی نرخ دلار، تنها واقعیت‌ها پنهان می‌مانند و در عمل زمانی که ترمز دلار برداشته شود، با یک جهش قیمت مواجه می‌شویم که نتیجه این موضوع را نیز در سال‌های گذشته دیدیم.

عضو اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: در رابطه با شرایط فعلی کشور نیز باید با همین دقت‌نظر برخورد کرد. اینکه در صورت کاهش تحریم‌ها، ناگهان نرخ دلار از ۲۵ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان برسد، صادرکننده و تولیدکننده را با فشاری مواجه می‌کند که بیرون آمدن از زیر بار آن کار ساده‌ای نیست. از این رو خطر مهمی که این روزها اقتصاد ایران را تهدید می‌کند پایین آوردن عمدی قیمت دلار با اهداف سیاسی است. کارشناسان بازار ارز هم اعتقاد دارند که با توجه به اینکه آسیب‌های وارد شده به اقتصاد کشور به سرعت ترمیم نمی‌شود و همچنین کاهش قیمت ارز مشروط به تقویت ارزش ریال است که این اتفاق با رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری رخ می‌دهد که فرآیندی زمان‌بر است. بنابراین از نگاه کارشناسان حتی در صورت احیای برجام ریزش قیمت ارز مقطعی و هیجانی است و قیمت‎ها در محدوده‌های فعلی تثبیت می‌شود.

كاهش قيمت دلار شدنی است؟
سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا با احياي برجام، بازار شاهد سقوط شديدتر قيمت‌ها نيز خواهد بود؟ حسين راغفر، اقتصاددان و عضو هيات علمي دانشگاه الزهرا درخصوص افت قيمت دلار و به وجود آمدن تعارض منافع ميان مردم و دلالان گفت: زماني كه واردكنندگان نهاده‌ها و مواد اوليه خود را با دلار هزار تومان وارد كشور كردند، پس از آن نرخ دلار به ۳ هزار تومان تغيير كرد اين گروه همه هزينه‌هاي خود را با دلار ۳ هزار تومان محاسبه كردند اما آن زمان هيچ كس از اين افراد نپرسيد كه چرا شما زماني كه نهاده‌هاي‌تان را با دلار هزار تومان خريداري كرده‌ايد سه برابر بيشتر به مردم مي‌فروشيد؟ يا سال گذشته هيچ اعتراضي به اين موضوع نشد كه چرا برخي مواد اوليه را با دلار ۴۲۰۰ تومان دريافت كردند و با دلار ۳۲ هزار تومان به مردم فروختند.

راغفر در پاسخ به اين پرسش كه آيا با توجه به انتخابات رياست‌جمهوري و اخبار مثبت سياسي نرخ دلار كانال ۲۰ هزار تومان را رها خواهد كرد و مي‌توان به افت بيشتر نرخ دلار اميدوار بود، گفت: افرادي كه تاكنون براي انتخابات معرفي شده‌اند توان مقابله با اين اليگارشي را ندارند و اولين سدي كه بايد شكسته شود تا قيمت دلار فرو بريزد مقاومت سد گسترده‌اي است كه اين افراد در كشور ايجاد كرده‌اند، ضمن اينكه بايد با يك برنامه منسجم براي اقتصاد كشور كه وجود هم دارد و امكان‌پذير هم هست ساختار قدرت آن را بپذيرد تا اصلاحات صورت بگيرد.
او گفت: اين اصلاحات با وجود كانون‌هاي فساد موجود اصلا امكان‌پذير نيست و بايد همزمان علاوه بر خارج كردن اين فساد، نظام تصميم‌گيري تصميمات درست اقتصادي در جهت خلاف سه دهه گذشته پس از جنگ اتخاذ شود تا در جهت حفظ منافع مردم و توليدكنندگان داخلي باشد آن زمان مي‌بينيم كه نرخ دلار به سرعت پايين خواهد آمد.
راغفر معتقد است؛ در صورتي كه دولتي مقتدر بر سر كار بيايد و برنامه منسجمي براي حمايت از مردم در دستور كار داشته باشد توان اين را خواهد داشت تا نرخ دلار را به زير ۱۰ هزار تومان و حتي پايين‌تر بياورد و با تقويت بنيه توليد ظرفيت ارزش پول ملي را تقويت كند اين در حالي است كه در سه دهه گذشته دستور كار دولت‌ها حمايت از صاحبان سرمايه‌هاي تجاري بوده است.