نام شیراز، با باغ و طراوت و سبزی و زیبایی و ... گره خورده است و بردن نام باغ‌های شیراز، ذهن را به سمت قصردشت سوق می‌دهد، حال آنکه در گذشته نه چندان دور و همین ۵ دهه قبل، شمار باغ‌های این شهر در شرق، جنوب، شمال و غرب، آنقدر بود که بتوان مدعی شد، شهر راز را باغ‌ها احاطه کرده است و همین عامل مهم اعتدال هوا و از مهمترین عوامل خوش مشربی و میهمان نوازی و سلامت مردمان این دیار جذاب و مهاجر پذیر به شمار می‌رود.

به گزارش ایسنا، شیراز در سمت شمال، تا گذشته نه زیاد دور، باغ‌هایی داشت زیبا و مفرح که از اندکی پائینتر از دروازه قرآن شروع می‌شد و تا کنار گوش حرم مطهر علی ابن حمزه(ع) و بازار وکیل شمالی، امتداد می‌یافت و هماره نسیم روح‌نواز آنها، کدورت را از خاطر ساکنان و رهگذران این دیار می‌زدود.مجموعه گردشگری چهارباغ همان باغ-محور شمال به جنوب شیراز است که در همسایگی‏ اش، داشته ‏های بسیار ارزشمند دیگری نیز، وجود دارند و از همین رو، حفظ و باززنده‏ سازی آنها ضروری است. باغ‌هایی که زمانی چهارگوشه، چهارراه حافظیه کنونی قرار داشت.

آرامگاه خواجوی کرمانی (۱۳۱۵-۱۳۷۰)، دروازه قرآن (عضدالدوله دیلمی، قرن چهارم هجری- حسین ایگار، ۱۳۲۸ خورشیدی)، باغ تاریخی هفت‏تنان (صفویه-زندیه) و آرامگاه شاه شجاع (زندیه، پهلوی) از دیگر داشته‏ های پرارزش تاریخی همجوار این محور اصلی در باغ‏‌های تاریخی شیراز است. با گذر از آرامگاه میر علی ابن حمزه (ع) و پل علی ابن حمزه، مجموعه تاریخی زندیه خودنمایی می‏‌کند و این مجموعه، همان میانه‏ باغ-محور شرقی-غربی (باغِ نظر-باغشاه) شیراز بوده است.

یک پژوهشگر حوزه باغ‌های شیراز در ارتباط با ضرورت حفظ بقایای فضای سبز باغی این شهر ضمن ابراز نگرانی از تداوم روند تخریب و رعایت ‏نشدن حریم برخی باغ‏‌های تاریخی شهرراز به ایسنا گفت: یک گردشگر و دوست‏دار شیراز پیش از این در بدو ورود به این شهر، منظری از باغ‌ها و فضای سبز مشجر را مقابل دیدگان داشت، خصوصا از مسیر دروازه قرآن و این گذر تاریخی تا به حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع)، باغ‌های متعددی را می‌دید و از فضای مفرح آن لذت می‌برد، از چهارباغ صفوی یعنی جهان‏ نما، باغ نو، باغ تازه کشف ‏شده جعفرآباد و باغ ملی و آرامگاه علی ابن حمزه (ع) و ...

داریوش مختاری خاطرنشان کرد: در مسیر شرق به غرب هم باغ‌‏های قاجاریه نظیر باغ صاحب اختیار و باغ شیخ و باغ‌شاه صفوی و باغ تاریخی نوّابی و .... تا برسد به باغ‌های متراکم و زیبای قصردشت و دیگر باغ‌های آن محدوده، قرار داشت.مختاری گفت: چهارباغ شیراز، آنچنان مجموعه بی همتایی از هویت ملی، ارزش تاریخی، میراث فرهنگی و سبزی پرطراوت باغات شیراز جنت طراز را در کنار هم قرار داده بود که هوش از سر می‏ برد و حتی امروز هم که بخشی از این باغ‌ها دیگر وجود خارجی ندارد، ضرورت باززنده‌سازی و حفظ این آثار تاریخی مشهود است.

وی با هشدار برای نجات یک یک باغ‌‏های تاریخی شیراز که کم کم در آستانه فراموشی و تخریب کامل قرار گرفته ‏اند، افزود: از این دست باغ‌های فراموش شده می‌توان به تاریخی شیخ واقع در ضلع شرقی میدان امام حسین(ع)، باغ‌شاه که قطعه اصلی آن در ضلع غربی میدان امام حسین(ع) و قطعه‌‏ی دیگر آن نبش خیابان فلسطین قرار دارد، باغ تاریخی صاحب اختیار واقع در خیابان زند روبروی خیام که دارای عرصه و کوشک سالم است، باغ تاریخی ایلخانی که از حدود 2 دهه قبل مرمت آن را آغاز کرده‌اند!!، باغ تاریخی حکیمیان واقع در ضلع غربی خیابان آستانه، باغ تاریخی مینو یا همان خانه مهدی نمازی و باغ تاریخی نوّابی واقع در میدان قصرالدشت با یک کوشک بزرگ قاجاری در حال ریزش که به طور عَمد رهاسازی شده است، اشاره کرد.

مختاری اضافه کرد: کوشک زیبای مرکز سلامت قصرالدشت و کوشک شگفت‏ انگیز باغ شاهپریان نبش کوچه هشتاد و سه قصردشت نیز از فضاهای رها شده محسوب و احساس می‌شود که به طور عمد به سمت ویرانی سوق داده می‌‏شوند و این فهرست همچنان ادامه دارد.این کارشناس مسائل باغ‌ها با بیان اینکه از مجموعه باغ‌‏های تاریخی ده گانه بافت ارم، تنها باغ ارم باقی مانده است، گفت: این باغ ثبت شده و بسیار ارزشمند هم هر ساعت در معرض خطر قرار دارد و بلندمرتبه سازی‌ها و اقدامات غیراصولی آن را به شدت تهدید می‌کند.

او در ادامه گفت: با اینکه در این سال‌‏ها شاهد اقدامات ارزنده‌ای چون باززنده‏‌سازی آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ دلگشا و باغ جهان نما و اقدام اخیر و ارزنده سنگ‏فرش کردن خیابان ارم توسط شهرداری شیراز بوده‌‏ایم، ولی روند شتابان تخریب‏‌ها نشان می‏‌دهد که این اقدامات به هیچ وجه کافی نیست. حتی بوستان شهروند در شرق شیراز که یکی از کارهای خوب و با طراحی چشمگیر و الگوبرداری از باغ‏‌های تاریخی بوده است، با همه دلنشینی ‏اش، چیزی از پریشانی ‏مان در نظاره ‏گری تخریب بی رویه باغ‌ها نمی‌کاهد.

مختاری در پاسخ به این پرسش ایسنا که راهکار نجات باغ‌‏های شیراز چیست؟ گفت: شواهد نشان می‌‏دهد که از دیدگاه واقع‌‏گرایانه در مسایل اجرایی، اولین بن ‏بست برای نجات و بهسازی این عرصه ‏ها و سرمایه ‏های تاریخی شگرف شیراز، مسایل پیچیده مالکیتی؛ بن ‏بست دوم، مسایل اعتباری برای تملک این عرصه‏ هاست و بن ‏بست سوم، ضعف شدید مدیریتی و شاید مماشات و کوتاهی اداره کل میراث فرهنگی استان فارس در حوزه باغ‏‌های تاریخی شیراز بوده است.

او که اخیرا از کشف یک باغ تاریخی _جعفرآباد_ در شیراز خبر داده بود، ادامه داد: بسیاری از اقدام‌‏ها از جمله مطالعه و شناسایی و حفظ حریم این عرصه‏ ها، تنها در ظرف توانمندی این سازمان قابل انجام است و نیازی به منابع اعتباری ندارد. برای نمونه، باغ تاریخی کفشگر در محل بیمارستان نمازی یا باغ تاریخی خلیلی در همجواری آن، با نصب یک تابلو و یک مرزبندی ساده، قابل رصد و پیگیری و محافظت است.مختاری ضمن ابراز گلایه‏ از میراث فرهنگی فارس و شیراز، افزود: می‌بینم که میراث فرهنگی فارس در حوزه باغ‌‏های شیراز عملا دچار یک فراموشی و ناپختگی مطلق و شاید مماشات و چشم‏ پوشی فزاینده شده که بسیار دردناک و ناامید کننده است. افزون بر آن، باید دید که نقش و عملکرد دستگاه مرجع و بالادستی استانداری فارس در این وضعیت نگران‏ کننده، چگونه بوده است.

بهار نیوز