آن‌گونه که صاحب‌نظران می‌گویند، بیماری دیابت، عوارض عمده‌ای در اغلب سیستم‌ها و اعضای بدن ایجاد می‌کند؛ برای مثال، مغز در اثر عدم دسترسی منظم و متناسب به گلوکز دچار آسیب‌های ساختاری و کارکردی می‌شود. اثر عوارض ساختاری و کارکردی مغز هم به‌صورت اختلال در عملکردهای شناختی ظاهر می‌شود.

همسو با این ایده، مطالعات بسیاری، وجود آسیب‌های شناختی خفیف و یا متوسط در کودکان مبتلابه دیابت نوع یک را گزارش کرده‌اند. بر همین اساس بررسی آسیب‌های شناختی در این گروه سنّی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

در همین رابطه، متخصصانی از دانشگاه شهید بهشتی و انجمن دیابت ایران دست به انجام پژوهشی مروری زده‌اند که در آن، اختلالات شناختی در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک مورد واکاوی قرار گرفته‌ است.
برای انجام این مطالعه، محققان با استفاده از کلیدواژه‌های تخصصی به جستجو و بررسی مقالات علمی پژوهشی مختلف در این زمینه، که در پایگاه‌های علمی Google Scholar، APA, PycNET, Web of Science و Science Direct از ابتدا تا سال ۲۰۲۰ نمایه شده بودند، پرداخته‌اند.

بررسی‌های فوق نشان می‌دهند که کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک در عملکردهای شناختی توجه، حافظه، ادراک فضایی، کارکردهای اجرایی و سرعت پردازش اطلاعات نسبت به همسالان سالم خود ضعیف‌تر عمل می‌کنند.ستاره مختاری، محقق پژوهشکده علوم شناختی و مغز دانشگاه شهید بهشتی و همکارانش دراین‌باره می‌گویند: «نتایج این مطالعه به‌طورکلی وجود آسیب‌های شناختی در مبتلایان به دیابت نوع یک را تأیید می‌کند؛ اگرچه هنوز در ارتباط با چگونگی و چرایی این آسیب‌های شناختی مطالعات جامعی صورت نگرفته است»

به گفته آن‌ها، «پیشنهاد می‌شود که مطالعات آینده برای بررسی چگونگی و چرایی آسیب‌های شناختی در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک، سه نکته اساسی زیر را موردتوجه قرار دهند:
الف) درنظرگرفتن متغیرهای اثرگذاری نظیر سن ابتلا، مدت‌زمان ابتلا و سوابق هیپوگلیسیمی یا هایپرگلیسیمی
ب) استفاده از آزمون‌ها و تکالیف شناختی مناسب و متنوع که بتوانند جنبه‌های مختلف مشکلات شناختی در مبتلایان به دیابت نوع یک را مورد سنجش قرار دهند
ج) درنظرگرفتن تغییرات مغز در دوره‌های زمانی حساس».
بر اساس این یافته‌ها، بدیهی است که دشواری‌های شناختی هرچند خفیف در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر عملکرد تحصیلی، ارتباطات اجتماعی و به‌طورکلی کیفیت زندگی آن‌ها گذاشته و یا دست‌کم عملکرد بهینه آن‌ها را به مخاطره بیندازد.

بنابراین به اعتقاد مختاری و همکارانش، «پرداختن به آسیب‌های شناختی در کودکان و نوجوانان مبتلابه دیابت نوع یک، تلاش برای شناسایی آن‌ها و تدوین برنامه‌های مداخله‌ای به‌منظور جبران این اختلالات، امری ضروری است که بایستی توسط متخصصان و دست‌اندرکاران امور اجرایی سلامت در کشور مورد توجه ویژه قرار گیرد».
این اطلاعات علمی پژوهشی را مجله «تعالی بالینی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مازندران منتشر کرده است.

بهار نیوز