وی افزود: از بیابان‌های خشک و سوزان در آفریقا تا جنگل‌های بارانی سرسبز آمازون، از اعماق اقیانوس‌ها تا تپه‌های مرجانی درخشان، طبیعت جهان ما آمیزه‌ای است شگفت از چشم اندازها، مواد، رنگ‌ها و بافت‌های مختلف، زمین، هوا، دریاها و سیاره‌ها، خانه ریزترین حشرات و بزرگترین حیوانات است و این یعنی مجموعه غنی از نیروهای وابسته به هم و مرتبط که تنوع زیستی نام دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تنوع زیستی امروزی محصول میلیاردها سال تکامل موجودات است که به وسیله فرآیندهای طبیعی و البته به‌ طور فزاینده‌ای تحت تأثیر انسان به وجود آمده است بنابراین ما بخش جدایی‌ناپذیر از این تنوع زیستی و به طور کامل وابسته به آن هستیم.

ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم
اکبری افزود: در حالی‌که در عصر حاضر نسبت به این موضوع مهم که تنوع زیستی یک سرمایه‌ همگانی است و ارزش فوق‌العاده‌ای برای نسل‌ امروز و نسل‌های آینده دارد، اما متاسفانه، تعداد زیادی از گونه‌ها با پیامدهای ناشی از فعالیت‌های انسانی، در حال کاهش است و انسان تاثیر گذارترین نقش را در حفظ تنوع زیستی دارد.
وی با اشاره به شعار روز جهانی تنوع زیستی که تحت عنوان  ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم، گفت: حفاظت از تنوع زیستی، در واقع حفاظت از منافع انسان و دیگر موجودات حیات است و راه حل اکثر مشکلات در حفظ تنوع زیستی در دست انسان بوده و به او مرتبط می‌شود، منابع زیستی ستون‌هایی هستند که تمدن‌ها بر روی آنها بنا شده‌اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تامین کننده‌ اصلی مواد اولیه در صنایع مختلف مانند کشاورزی، داروسازی، لوازم بهداشتی، ساخت و ساز و  منابع طبیعی و زیستی هستند که از دست دادن تنوع زیستی، مواد غذایی مورد نیاز ما، دارو، انرژی و فرصت‌های تفریحی و گردشگری ما را( به دلیل ازبین رفتن بوم‌سازگان‌ها) تهدید می‌کند.

اکبری تصریح کرد: افزون بر این، مجموعه‌ وسیعی از تعاملات میان اجزای مختلف تنوع زیستی، این سیاره را برای همه‌ گونه‌ها، از جمله انسان، قابل سکونت ساخته است و سلامت شخصی ما و سلامت اقتصاد و جامعه‌ی انسانی ما، به عرضه‌ مداوم خدمات مختلف از سوی محیط زیست وابسته است که جایگزین دیگری برای آنها وجود ندارد؛ به عنوان مثال، اتفاقی که در طبیعت برای کنترل آفات توسط موجودات مختلف با تغذیه از یکدیگر می‌افتد، قابل جایگزینی حتی با صرف هزینه‌های هنگفت از سوی انسان نیستند یا تکثیر گیاهان مختلف و زادآوری که به هنگام گرده‌افشانی، توسط حشرات و پرندگان انجام می‌شود، با هیچ روش دیگری امکان پذیر نیست.

تنوع زیستی و امنیت غذائی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به تنوع زیستی و نقش آن در امنیت غذایی و سلامت انسان، گفت: تنوع زیستی که امروز برروی کره زمین داریم از میلیون‌ها گونه زیستی مشخص تشکیل شده است و این نتیجه چهار میلیارد سال تکامل برروی این کره است.وی افزود: با این وجود واژه تنوع زیستی نسبتا جدید بوده و اولین بار در سال ۱۹۸۵ ابداع شده است؛ تنوع زیستی یعنی گوناگونی حیات بروی زمین، یعنی تمام جانداران، گونه‌ها، جمعیت‌ها، تفاوت‌های ژنی بین آن‌ها و زیست بوم‌ها و اجتماعات پیچیده آن‌ها، تنوع زیستی به این مطلب نیز اشاره دارد که ژن‌ها، گونه‌ها و زیست بوم‌ها از یک طرف وابسته به هم و از طرف دیگر در تعامل با محیط زیست هستند.

اکبری یادآور شد: معمولا سه سطح از تنوع زیستی از جمله تنوع ژن‌ها، گونه‌ها و زیست بوم‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد که تنوع ژنی یعنی تمام ژن‌های مختلفی که در تمام گونه‌های زنده وجود دارند از جمله گیاهان، حیوانات، میکروارگانیسم‌ها، تنوع گونه‌ها، یعنی تمام گونه‌های مختلف و تفاوت‌های بین آن‌ها و تنوع زیست بوم‌ها شامل تمام زیستگاه‌ها، جوامع زیستی و فرآیندهای بوم شناختی به علاوه تفاوت بین هریک از زیست بوم ها از جمله این موارد هستند.

وی خاطرنشان کرد: امنیت غذایی از جمله مباحث جهانی است که بر مفهوم دسترسی به غذای کافی برای همه مردم در تمامی اوقات به منظور زندگی سالم و فعال اشاره دارد این در حالی است که مفهوم تنوع زیستی پایدار در این راستا به عنوان یک هدف مطلوب مطرح می‌شود و دلالت بر حفظ تنوع گیاهی و دامی موجود و یا بهبود آن دارد.

اکبری تصریح کرد: تقاضا برای موادغذایی هم از طریق اصلاح نژاد دام‌ها و نباتات و هم از طریق برداشت بیشتر از زمین‌های زراعی ضمن افزودن حاصلخیزکننده‌های بیشتر به این زمین‌ها تأمین می‌شود؛ لذا حفظ ذخایر ژنی و محیط زیست از اهمیت خاصی در امنیت غذایی و حفظ سلامت انسان برخوردار است.

وی افزود: تخریب و ازدست رفتن زیستگاه‌های طبیعی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی به شمار می‌رود به طوریکه فشارهایی که انسان بر زمین وارد می‌کند تاثیر مستقیمی بر نابودی زیستگاه‌ها دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: معرفی گونه‌های غیربومی که جایگزین گونه‌های بومی و محلی می‌شوند از عوامل نابودی تنوع زیستی است؛ گونه‌های مهاجم و بیگانه جایگزین گونه‌های بومی شده و اغلب باعث انقراض آن‌ها می‌شوند؛ معرفی گونه‌های مهاجم جانوری و گیاهی سالانه در حدود ۱.۴ تریلیون دلار زیان اقتصادی به همراه دارد.

اکبری اظهار کرد: بهره برداری بی رویه از طبیعت از دیگر عوامل تهیدکننده طبیعت بوده و شکار، صید و نگه داری بی رویه یک گونه می‌تواند به سرعت باعث کاهش آن شود؛ تغییر الگوی مصرف انسان‌ها اغلب اصلی‌ترین علت این بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی است.

وی تصریح کرد: تغییر اقلیم نیز به عنوان دیگر عامل تهدیدکننده بوده و تغییرپذیری و تغییر اقلیم منجر به نابودی تنوع زیستی می‌شود چرا که اگر گونه‌ها و جمعیت‌ها زمان کافی برای سازگارشدن با تغییر شرایط اقلیمی نداشته باشند ممکن است برای همیشه از بین بروند.اکبری تصریح کرد: گونه‌ها با آهنگی بسیار سریع که در تاریخ زمین شناسی بی سابقه است در حال از بین رفتن هستند و بیشتر این انقراض‌ها به خاطر فعالیت‌های انسان‌هاست و حدود هر ۲۰ دقیقه یک گونه منقرض می‌شود که سرعت ازبین رفتن گونه ها امروزه هزار تا ۱۰ هزار برابر بیشتر از سرعت انقراض طبیعی است.

وضعیت تنوع زیستی خراسان جنوبی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: اقلیم استان از نوع خشک و بیابانی است، اما با توجه به موقعیت قرارگیری مناطق پست یا مرتفع، به دو دسته خشک و گرم و خشک و ملایم تقسیم می‌شود؛ شرایط توپوگرافیک و تشکیلات زمین شناسی منجر به پیدایش تنوع بیولوژیک بی نظیر و متنوعی در استان شده است.

اکبری اظهار کرد: در زیست گاه‌های استان، بیش از هزار گونه گیاهی، حدود ۳۱۰ گونه جانوری شامل ۶۰ گونه از رده پستانداران، ۱۹۷ گونه پرنده، ۵۰ گونه از رده خزندگان و سه دوزیست شناسایی شده‌اند؛ از جمله گونه‌های شاخص استان می‌توان به یوزپلنگ ایرانی، پلنگ، آهو، قوچ و میش، کل و بز، جبیر، انواع گربه سانان کوچک، روباه شنی، خرگوش، روباه معمولی، گرگ، کفتار، هوبره، زاغ بور، انواع پرندگان شکاری، آگامای سر وزغی ایرانی، انواع مارها، لاک پشت آسیایی و لاک پشت مهمیزدار اشاره کرد.

اکبری افزود: اگرچه اغلب مناطق استان دارای اقلیم بسیار خشک است، اما تالاب‌ها و آبگیرهای استان از جمله پناه گاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار نهبندان علاوه بر پرندگان ساکن همه ساله میزبان جمعیت‌های بزرگ از پرندگان مهاجر از قبیل انواع آبچلیک، انواع حواصیل، آنقوت، خوتکا و انواع اردک، فالاروپ، پاشلک، سنقر، دم جنبانک ابلق، انواع کشیم و ... هستند که در میسر خود به طرف مناطق زمستان گذرانیشان در قاره آفریقا و شبه قاره هند، در تالابهای استان مستقر می‌شوند.

عواملی که مرگ تنوع زیستی را رقم می‌زند 
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: متاسفانه عوامل متعددی مانند بهره برداری ناپایدار از منابع پایه و فعالیت‌های انسانی مخرب به ویژه در نواحی روستایی، چرای بی رویه در برخی مراتع، دفع نامناسبت پسماندها و شکار غیرمجاز تنوع زیستی استان را به شدت تهدید می‌کند.

اکبری ادامه داد: تداوم خشکسالی و برداشت بی رویه از سفره آب‌های زیرزمینی موجب خشک کردن منابع محدود آبی استان است؛ شکار بی رویه وتخریب و تبدیل زیستگاه‌ها بسیاری از گونه‌ها را در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرارداده است؛ زیست بوم‌های طبیعی استان با بحران‌ها و تهدیدهای متعددی روبه رو شده است به طوری که بر اساس فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، تعداد پنج گونه پستاندار (یوزپلنگ، قوچ و میش، کل و بز، آهو، زرده بر)، شش گونه پرنده (بالابان، کرکس کوچک، عقاب تالابی، عقاب شاهی، هوبره، اردک سرسفید)، سه گونه خزنده (لاک پشت آسیایی، لاک پشت مهمیز دار و آگامای سروزغی ایرانی) در زمره گونه‌های در معرض تهدید قرار گرفته‌اند؛ اگرچه فعالیت‌هایی برای جلوگیری از تخریب تنوع زیستی و احیای منابع طبیعی آسیب دیده صورت گرفته است، اما عوامل مختلفی مانند وقوع دوره‌های خشکسالی‌های طولانی و مکرر و بهره برداری بی رویه از منابع آبی، خاک و پوشش گیاهی، زوال تنوع زیستی را شدت بخشیده است.

راه‌های حفاظت از تنوع زیستی استان و بهره برداری پایدار از آن
 مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: به منظور حفاظت از تنوع زیستی موجود، نمونه‌هایی شاخص از طبیعت و زیستگاه‌های استان در قالب سه پناهگاه حیات وحش و هفت منطقه حفاظت شده و نیز شش منطقه شکار ممنوع حفاظت می‌شوند.

وی در خصوص راه‌های حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری موثر از آنها با توجه به این موارد، انجام اقداماتی در راستای حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و بهره برداری پایدار از آن‌ها ضروری دانست و اظها کرد: لحاظ کردن شاخص‌های تنوع زیستی، اهداف و استراتژی‌های ویژه برای عملی کردن اولویت‌های کنوانسیون تنوع زیستی،  ارتقای سطح آگاهی اجتماعی و فرهنگ سازی در مورد حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع و اجزای تنوع زیستی با همکاری فعال رسانه ها، اجرای طرح آمایش سرزمین و بهره برداری از نتایج حاصل از مطالعات آمایش سرزمین و توان اکولوژیک و پایداری منابع طبیعی،  انجام مطالعات میدانی بر روی گونه‌ها و اکوسیستم‌های منتخب برای درک بهتر از وضعیت تنوع زیستی و به کارگیری روش‌های صحیح حفاظت و احیای گونه‌های اندمیک در معرض خطر، حمایت از پروژه‌های حفاظتی با مشارکت جوامع و آحاد مردم در خصوص مدیریت منابع طبیعی، بهره برداری پایدار و حفاظت از تنوع زیستی از جمله این اقدامات است.

مشارکت عمومی در راستای حفاظت از تنوع زیستی
اکبری گفت: باید تنوع زیستی را به نیازهای روزمره مردم پیوند دهیم تا احساس مسئولیت برای حفظ تنوع زیستی و پیشگیری از نابودی آن در میان آن‌ها گسترش یابد.وی افزود: مراقب باشیم که علم و سیاست نقش برابری را در تصمیم گیری‌ها داشته باشند، دلایل اقتصادی زیادی برای حفظ تنوع زیستی وجود دارد، اما این دلایل باید به صورت اقدامات داخلی و بین المللی درآیند تا بتوان ظرفیت‌های تنوع زیستی را بهتر شناخت، در انتخاب‌ها و سبک زندگی خود تجدیدنظر کنیم تا زمینه برای زندگی گونه‌هایی که بر روی این زمین زندگی می‌کنند فراهم شود که این به زندگی همه ما مربوط می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: یک دستگاه و یا نهادی به تنهایی نمی‌تواند از تنوع زیستی  حفاظت و حراست کنند و در این راستا، همکاری تمامی دستگاه‌های اجرایی و مسئولان، آحاد جامعه، دوستداران و علاقمندان به محیط زیست، سمن‌ها و تشکل‌های زیست محیطی  می‌تواند در حفاظت از تنوع زیستی و رعایت ملاحظات زیست محیطی، نقشی مهم و موثری داشته باشند.

بهار نیوز