به دنبال اعطای امتیاز استخراج و بهره برداری از نفت سراسر ایران – به غیر از ۵ استان شمالی – در سال ۱۲۸۰ (هـ. ش) از سوی مظفر الدین شاه قاجار به «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی، مته حفاری اولین چرخش های خود در خاک خاورمیانه را تجربه کرد و به این ترتیب نام ایران به عنوان خاستگاه نخست صنعت نفت خاورمیانه، در تاریخ عملیات نفتی ایران منطقه زرخیز جهان ثبت شد.

به دنبال چند سال تلاش مداوم و مستمر گروه اکتشاف انگلیسی، نهایتاً در سال ۱۹۰۸ میلادی برابر ۱۲۸۷ خورشیدی، اولین چاه اکتشافی و قابل بهره‌برداری نفت به میزان اقتصادی در منطقه مسجد سلیمان حفر شد. این چاه با وسایل ساده و ابتدایی آن زمان حفر و در عمق ۳۳۸ متری سطح زمین، در سازند آسماری به نفت رسید و بهره‌برداری از آن از سال ۱۲۹۰ خورشیدی، با تولید روزانه ۵۰۰ بشکه آغاز شد.

پس از کشف نفت در مسجدسلیمان عملیات کاوش برای کشف مخازن دیگر ادامه یافت و حوزه‌های نفتی هفتگل در سال ۱۳۰۶، آغاجاری (۱۳۱۵)، گچساران و پازنان (۱۳۱۶)، نفت سفید (۱۳۱۷) کشف شد و به دنبال آن مخازن بسیار غنی و مهم دیگری نظیر میادین نفتی لالی (۱۳۲۷)، اهواز (۱۳۳۷)، بینک (۱۳۳۸)، بی‌بی‌حکیمه (۱۳۴۰)، مارون و کرنج (۱۳۴۲)، پارسی و رگ‌سفید (۱۳۴۳) نیز کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

سهم ۲۵ درصدی ایران از اکتشاف نفت و گاز جهان
طی این سال ها پیشرفت هایی در این زمینه صورت گرفت و  آنطور که هندی- مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران به مناسبت این روز اعلام کرده این رشد ادامه یافت تا آن‌جا که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم- دولت تدبیر و امید- حجم نفت و گاز کشف شده در سال‌های ۱۳۹۲-۱۴۰۰ مقام اول نفت و گاز در سال ۲۰۱۹ در میان تمامی کشورهای جهان به کشور ایران تعلق گرفت؛ هم‌چنین در مدت زمان مورد اشاره در مجموع ۱۹ میدان مشتمل بر ۴۸ افق مخزنی جدید همچون نام‌آوران و یلدا و میادین گازی پازن و ارم کشف شد که برای آن‌ها حجم نفت خام قابل استحصال ۳۳۰۳ میلیون بشکه و حجم گاز خشک قابل استحصال ۷۲۸۷۴ میلیارد فوت مکعب تخمین زده می‌شود.


وی در آخرین نشست خبری خود نیز اعلام کرده بود که ایران در یک رقابت نابرابر است و در این شرایط تحریم موفق شدیم بزرگترین کشف ۲۰۱۹ را از آن جمهوری اسلامی کنیم، با اقدامات انجام شده توانستیم ۲۴ درصد از اکتشافات ۲۰۱۹  را با کشف ۴.۹۷ میلیارد بشکه نفت قابل استحصال را برای ایران ثبت کنیم. رتبه دوم مربوط به گاز پروم روسیه با ۳.۱۸ میلیارد بشکه، رتبه سوم مربوط به بریتیش پترولیوم با ۱.۴ میلیارد بشکه،   رتبه چهارم مربوط به اکسون موبیل با ۰.۹ میلیارد کشف و رتبه پنجم نفت فلات قاره چین معادل ۰.۷ میلیارد بشکه نفت قابل استحصال است و ایران بین ۵ کشور اول رتبه اول را کسب کرده است.
از دستـاوردهای مدیریت اکتشاف در چند دهـه اخـیر می توان کشف ابر میادین نفت و گاز نظیر آزادگان و پارس جنوبی و همچنین عسلویه، یادآوران، تابناک، مدار، سپهر، خیام، چنگوله، کیش، خارتنگ و … را ذکر کرد. در یک جمله می توان گفت مدیریت اکتشاف با کشف خود در حال حاضر دارای رتبه ۱ ذخایر گاز جهان و رتبه ۴ ذخایر نفت دنیا را به خود اختصاص داده است و تقریبا تمامی گازی که در شبکه لوله های گازی کشور وجود دارد پس از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ کشف شده است.

در این میان مدیریت اکتشاف با اولویت بندی توان اکتشافی هیدروکربنی سراسر ایران از اولویت ۱ تا ۷، تمرکز عملیات اکتشاف که هزینه نسبتاً بالایی دارد را در اولویت ۱ تا ۳ گذاشته و همزمان در مناطق با اولویت ۴ تا ۷ مطالعات جامع و سیستماتیک خود را که شامل تهیه نقشه های زمین شناسی، ژئوشیمیایی و مطالعات ژئوفیزیکی است، دنبال می کن د. در این راستا مطالعات جامعی در دشت مغان، مکران، تایباد و طبس و بخش هایی از ایران مرکزی، در مراحـل اولـیه صـورت گـرفته است و تاکنون تعداد ۶ مطالعه جامع در حوضه های رسوبی کشور و بیش از ۲۳۰ برگ نقشه زمین شناسی رقومی تهیه شده است. این نقشه ها می توانند علاوه بر تأمین و پشتیبانی مطالعات جامع، در تمامی کارهـای عـمرانی و تحقـیقاتی سایر سازمان های کـشور به کـار گرفـته شوند.

بهار نیوز