اضطراب و افسردگی از عوامل مصرف دخانیات

گروه جامعه: سرپرست دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان در واکنش به مصرف سیگار در میان جوانان به ویژه دانشجویان بیان کرد: مطالعات نشان داده که در مصرف دخانیات و سیگار نقش دوستان بسیار مهم است و ۳۰ درصد افرادی که اولین بار سیگار را مصرف کردند در جمع دوستانشان بوده است.«مجید صفاری نیا»  مدیر کل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان درباره اقدامات این سازمان برای کاهش مصرف دخانیات در دانشگاه‌ها بیان کرد: برتری سمپوزیوم‌ها نسبت به کنگره‌ها و همایش‌ها این است که می‌تواند خروجی‌های خوبی داشته باشد. یکی از خروجی‌ها  برگزاری جلسات گروهی و گروه درمانی با هدف پیشگیری از مصرف دخانیات و قلیان است  که جزییات آن برای تمام مراکز مشاوره و بهداشت دانشگاه‌ها ارسال شده است. 

وی اضافه کرد: مصرف سیگار و قلیان یک مولفه نگرشی است، یعنی فرد دارای نگرشی است که موجب می‌شود سیگار یا قلیان مصرف کند. این نگرش‌ها دارای سه مولفه هستند؛ یک مولفه شناختی است به این صورت که فرد از اثرات منفی این ماده آگاه می‌شود. اگر به همه جوانان نه فقط دانشجویان این اطلاع‌رسانی را بدهیم که در قلیان چهارهزار ماده سمی وجود دارد، یا ۹۰ درصد کسانی که سرطان ریه داشته‌اند در طول زندگی خود سیگار مصرف کرده‌اند و حتی سیگار موجب بستن عروق می‌شود،  باور افراد نسبت به خطرناک بودن این مواد بیشتر می‌شود. 

مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان گفت: مولفه دوم بحث «عاطفه» است یعنی شخص باید به مصرف سیگار، قلیان و هرگونه مواد مخدر سبک علاقه نداشته باشد. اگر قرار باشد به این بُعد بپردازیم باید روی ابعاد عاطفی نیز کار کنیم. صفاری نیا افزود: ما باید کاری انجام دهیم که دانشجو نگرش منفی نسبت به این مواد داشته باشد. و مصرف آنها را منفی ببیند. می توان با استفاده از مدل‌ها  علاقه‌مندی به سیگار را از بین برد یا سمبل‌هایی مانند علی دایی، علی کریمی و خداداد عزیزی را نشان دهیم که در طول عمر خود سیگار و قلیان نکشیده‌اند. مولفه بعدی «رفتاری» یا تمایل به عمل است، به این صورت که اگر یک جوان یا دانشجویی در معرض استفاده از سیگار قرار بگیرد از کشیدن آن امتناع می‌کند. 

مدیر کل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان بیان کرد: موضوع ما فقط حول محور سیگار نیست، ما بسیاری از محورها را مورد هدف قرار داده‌ایم و یک نوع تسهیل‌گری انجام می‌دهیم تا دانشجو صحبت‌ها و پیام خود را در خصوص سیگار و دخانیات بیان کند. در واقع ما گروه‌هایی داریم که افراد در آن تجربه‌های مثبت و منفی خود را در خصوص مصرف سیگار یا هر نوع مواد دیگری مطرح می‌کنند و به نوعی جنبه گروه درمانی دارد. در این گروه یک درمانگر نیز حضور دارد که موارد را جمع‌بندی می‌کند. 

وی در پاسخ به این سوال که ربط سلامت روان به استفاده از دخانیات چیست؟ گفت: عوامل متعددی می‌تواند میل به مصرف سیگار در بین جوانان و دانشجویان را بالا ببرد، به عنوان مثال یکی از دلایل این است که افراد احساس می‌کنند با کشیدن سیگار هویت و عزت نفس به دست می‌آورند اما نمی‌دانند این ژست گرفتن‌ها چه بهای سنگینی برای آن‌ها خواهد داشت. 

صفاری نیا با بررسی دلایل مختلف تمایل جوانان و دانشجویان به سیگار گفت: طبیعتا در خانواده‌های سیگاری فرزندان سیگاری نیز بیشتر خواهند شد. همچنین در خانواده‌ای که فرزندان عزت نفس بالا نداشته یا توانایی نه گفتن ندارند، احتمالاً افراد سیگاری بیشتر خواهد بود. همچنین اضطراب و افسردگی یکی از عوامل مصرف سیگار است زیرا می‌تواند اضطراب افراد را به صورت مقطعی کم کند. 

وی بیان کرد: مطالعات نشان داده که در مصرف دخانیات و سیگار نقش دوستان بسیار مهم است و ۳۰ درصد افرادی که اولین بار سیگار را مصرف کردند در جمع دوستانشان بوده است. این آمار صرفا مربوط به دانشجویان نیست بلکه به طور کلی گفته شده است که در میان جوانان، دوستان نقش بسیار مهمی در مصرف سیگار دارند. 
مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان در پاسخ به این سوال که مصرف گل، قرص و سایر مواد مخدر چقدر در میان دانشجویان شایع شده است؟ گفت: آمار دقیقی در این زمینه ندارم ولی چیزی که وجود دارد این است که خوشبختانه به نظر می‌رسد گرایش دانشجویان به سمت مواد سبک (سیگار، گل و…) بوده نه سنگین ولی باید روی همین میزان هم کار کنیم تا به حداقل برسد. البته در برخی از کشورها مصرف مواد سبک یک پدیده عادی است. 

وی خاطر نشان کرد: در عین حال تلاش می‌کنیم خط تلفن ترک سیگار و قلیان به شکل کشوری راه اندازی شود تا در این زمینه مشاوره لازم را ارائه دهند. صفاری‌نیا در پاسخ به این سوال که مصرف مواد در میان دانشگاه‌های دولتی کشور بیشتر مشاهده شده است یا دانشگاه‌های شهریه‌پرداز و آزاد؟ گفت: اتفاقات دانشگاه‌هایی مانند پیام نور و فرهنگیان آسیب‌های کمتری دارند. همچنین یک مقداری در دانشگاه‌هایی که دانشجوهای آن شاغل هستند این نوع گرایش‌ها کمتر بوده اما در دانشگاه‌های شهریه پرداز امکان افزایش این گرایش‌ها بیشتر است. 

مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان در پایان گفت: دانشجو با موضوع دوری از خانواده و انتقال از یک شهر به شهر دیگر رو به رو است، همچنین برخی از دانشجویان از خوابگاه استفاده نمی‌کنند و بیرون از خوابگاه منزلی را در اختیار می‌گیرند زیرا خوابگاه‌ها کاملاً در کنترل هستند. در اغلب خوابگاه‌های ما خدمات مددکاری و مشاوره ارائه می‌شود و ما در آنجا مشاوره و مددکار معین داریم. به طور کلی در خوابگاه‌های ما امنیت و کنترل وجود دارد اما ما کنترلی روی دانشجویانی که در دانشگاه‌های غیر دولتی هستند و دانشجویان  خودشان جداگانه خانه اجاره می‌کنند نداریم.