آمارسازی وزارت جهاد کشاورزی دولت دهم

مهران برادران نصیری در جلسه مشترک این مرکز با وزیر جهاد کشاورزی و معاونانش به ارائه توضیحاتی از گزارش تهیه شده مرکز پژوهش‌ها در مورد بررسی آمارهای ارائه شده از سوی این وزارتخانه در دولت گذشته پرداخت. وی با ارائه توضیحاتی از جزییات گزارش این مرکز در مورد اعتبار آمار تولیدات کشاورزی انجام شده در سال‌های 90 -91 ، گفت که این کار از دو طریق بررسی تقاضا (مصرف)، مواد غذایی و عرضه مواد غذایی انجام شده است. نصیری به توضیحی در مورد آمارهای ارائه شده درخصوص سرانه مصرف انرژی روزانه طی سال‌های 81 تا 91 پرداخت و گفت: آمار منتشر شده در مورد سرانه انرژی مصرفی تا سال 85 منطق داشت اما با پذیرش آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های بعد سرانه انرژی مصرفی افزایش شدیدی داشته است به طوری که طبق آمار سال 91 افزایش مصرف انرژی به گونه‌ای بوده که با هیچ جای دنیا قابل قیاس نیست که این آماری غیرمنطقی است. نصیری ادامه داد: از طرف دیگر طبق آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی سهم خوراکی‌ها در هزینه خانوارهای روستایی و شهری افزایش یافته که این نشان‌دهنده بهبود قدرت اقتصادی و خرید مردم است. این در حالی است که به ویژه طی سال‌های 88 تا 90 قدرت خرید مردم پایین آمده است. به همین دلیل آنها مجبور شدند سهم بیشتری از پول خود را برای مواد خوراکی خرج کنند.

مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: طبق اطلاعات آماری بانک مرکزی در سال‌های 85 و 86 وضعیت مردم از نظر دسترسی اقتصادی به غذا در بهترین شرایط قرار داشته است اما این وضعیت در سال 91 کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است و برعکس شده است. در این شرایط آمار وزارت جهاد کشاورزی حکایت از آن دارد که مردم در سال 91 نسبت به سال 85 غذا و کالری بیشتری استفاده کرده‌اند که این با بررسی‌های انجام شده، مغایرت دارد. نصیری ادامه داد: پی بردن به این موضوع را می‌توان از روی آمار رشد قیمت خوراکی پی برد به طوری که در سال 91 قیمت خوراکی 47 درصد رشد داشته است. قیمت تخم‌مرغ در سال 90 نسبت به سال 89، 80 درصد افزایش داشته و این میزان افزایش قیمت در مورد قیمت شیر و فرآورده‌های لبنیاتی 34 درصد است. وی خاطرنشان کرد: این آمارها در حالی است که وضعیت اقتصادی کشور این موضوع را توجیه نمی‌کند که از سال 89 به بعد مردم غذای زیاد یا با کیفیت خورده باشند. مثلا آنها نمی‌توانستند همچون گذشته گوشت را در سبد خانوار جای دهند. مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس  ادامه داد: طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی میزان مصرف سرانه گندم برای هر نفر در سال 85 141 کیلو بوده که این میزان در سال 91 به 200 کیلو رسیده است این یعنی اگر مردم نان، سیب‌زمینی و نشاسته زیاد می‌خورند، پس پول برای خرید پروتئین ندارند و باید مصرف پروتئین کم شده باشد اما طبق آمار منتشر شده این اتفاق رخ نداده و حتی مصرف گوشت و تخم‌مرغ حدود 12 کیلو افزایش پیدا کرده است. نصیری اضافه کرد: از طرف دیگر طبق آمار رسمی تولیدی، سرانه مصرف میوه و سبزیجات در سال 90 – 91، 25 درصد افزایش یافته است که این در حالی است که با راستی‌آزمایی انجام شده، از مراکز میوه و تره‌بار شهرتهران این میزان نسبت به سال قبل آن 25 درصد کاهش یافته است. وی توضیح داد: طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی میزان کشتار گوسفند و بره طی سال‌های 81 تا 91 تقریبا ثابت بوده است که این وزارتخانه در آن سال‌ها، برای نشان دادن درستی آمارش به آمارسازی در میزان کشتار غیررسمی و آمار مرکز آمار پرداخته است. این در حالی است که به میزان افزایش کشتار، واردات نیز باید کاهش پیدا کند که این رابطه منطقی است، ولی چنین رابطه‌ای در آمار وزارت جهاد کشاورزی نیز وجود ندارد.

نصیری توضیح داد: در مورد وضعیت تولید محصولات گیاهی رابطه منطقی این است که به میزان کاهش نهاده‌های تولید مانند کود، تولید محصولات گیاهی نیز کاهش می‌یابد ولی آمار وزارت جهاد کشاورزی در دولت گذشته چنین چیزی را نشان نمی‌دهد و تولید محصولات کشاورزی کاهش نهاده‌های تولید مانند کود، به شدت افزایش یافته است. این در حالی است که طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو، میزان بارش و آب‌های سطحی و زیرزمینی در سال 91 کاهش داشته است. وی در مورد یارانه پرداختی به کشاورزان گفت: طبق آمار منتشر شده، حتی با کاهش یارانه پرداختی، تولید افزایش پیدا کرده که این غیرواقعی است، چون با توجه به هزینه‌ها و افزایش واردات محصولات کشاورزی، کشاورزان قدرت تولید محصولات را نداشتند. وضعیت به گونه‌ای بود که پرداخت یارانه با درنظر گرفتن تورم، قدرمطلق این میزان در عمل به کشاورزان در سال 91 نسبت به سال 84 به یک سوم کاهش پیدا کرده است. مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: طبق آمار گمرک، تعرفه واردات محصولات کشاورزی به شدت کاهش پیدا کرده، مثلا در مورد ذرت تعرفه 27 درصدی واردات به 4 درصد رسیده است و تعرفه برنج از 100 به 45 کاهش یافته است. تقریبا تمامی محصولات کشاورزی چنین وضعیت را دارند. به گفته وی، تغییرات نرخ تعرفه واردات و به دنبال آن سرکوب قیمت داخلی اهرم فشاری برای تولید کننده به شمار می‌آمده است. نصیری با بیان اینکه تنوع بازارهای صادراتی محصولات کشاورزی در سال 84 بسیار بیشتر بوده است، گفت: سهم بازار عراق در سال 84 بسیار کم بوده که با تحریم‌ها محصولات ما در سال 91 به صورت چشمگیر به سمت عراق روانه شده است. با محدود شدن بازارهای صادراتی تکیه بیشتر کشور به واردات بوده است. در چنین وضعیتی آمارهای منتشر شده حکایت از آن دارد که با افزایش واردات تولید نیز افزایش یافته است، رابطه‌ای که منطقی نیست.

مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: در این بین بدهی وزارت جهاد کشاورزی حدود 6 هزار میلیارد تومان است که یک میلیارد آن بدهی به پیمانکاران و 2500 میلیارد تومان هم بدهی صندوق بیمه کشاورزی به بانک کشاورزی است. وی تصریح کرد: آمار وزارت جهادکشاورزی تا سال 84 تاخدودی بیش از واقع بوده اما ارتباط مناسبی با وضعیت نهاده‌ها و عوامل موثر برتولید داشته است این ارتباط در سال‌های 85 تا 88 کاهش یافته و برحباب بیش از واقع آمار افزوده شده است، متاسفانه این حباب در سال‌های 89 تا 91 به شدت افزایش یافته و گاه بی‌ارتباط با عوامل موثر بر تولید شده است. نصیری افزود: اینگونه انتشار آمارها ابهام جدی در وضعیت آمارها به وجود آورده است و تلقی از آمارسازی به وضوح دیده می‌شود. وی یاد آورشد: طبق بررسی‌های انجام شده، بعد از اجرای قانون هدفمندی به تولید محصولات کشاورزی آسیب وارد شده است و به دنبال آن سرانه مصرف محصولات کشاورزی پایین آمده است. در چنین شرایطی گزارشات سالانه وزارت جهاد کشاورزی در دولت گذشته موضوعی خلاف این اتفاقات را نشان می‌دهد به طوری که علی‌رغم کاهش تولید محصولات کشاورزی این گزارشات حکایت از سیر صعودی تولید محصولات را دارد. مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: مرکز پژوهش‌ها جهت بررسی این آمارها، تمامی عوامل لازم را مورد رسیدگی قرار داد که نمونه آن تولید و کشتار محصولات دامی بود که از این طریق گزارشات رسمی وزارت جهاد کشاورزی در مورد تولید دام در سال 91 را مورد بررسی و راستی‌آزمایی قرار گرفت. وی توضیح داد: با بررسی‌ها به این موضوع پی بردیم که شکاف آماری جدی بین آمارهای رسمی و واقعیات وجود دارد. به طور نمونه تولید گوشت قرمز کشور نسبتی از کشتارهای رسمی ثبت شده و کشتارهای غیررسمی است که طبق آمار کشتارگاه‌ها میزان تولید در بازه زمانی سال‌های 88 تا 91 کاهش پیدا کرده آماری که گزارش رسمی خلاف آن را نشان می‌دهد به طوری که افزایش تولید قابل ملاحظه ای را اعلام می‌دارد. نصیری مدیرگروه آب و کشاورزی مرکز پژوهش‌های مجلس خاطرنشان کرد: این خود نمونه‌ای است که نشان می‌دهد که در دولت گذشته ضعف عملکردها با آمارسازی جبران می‌شده است. ما با برای اثبات این موضوع گزارش وزارت جهاد کشاورزی مرکز آمار و حتی گمرک را به صورت دقیق با واقعیات موجود و سایر آمارها مقایسه کرده‌ایم که این موضوع بر ضرورت اصلاح آمار تولید در بخش کشاورزی تاکید دارد.