رادیکال‌های آزاد، عامل ناباروری مردان و زنان

به گفته متخصصان، عوامل محیطی و شغلی نیز به‌عنوان منابع برون بدنی این رادیکال‌های آزاد اکسیژن در نظر گرفته می‌شوند. علاوه بر مردان، رادیکال‌های آزاد اکسیژن از عوامل تأثیرگذار بر باروری زنان نیز محسوب می‌شوند. چاقی، سوءتغذیه، سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد مخدر و عوامل محیطی در زنان نیز باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن و متعاقباً اختلالات پاتولوژیک در سیستم تولید مثل می‌شود.

جهت کاهش عوارض ناشی از استرس اکسیداتیو و رادیکال‌های آزاد بر باروری در زنان و مردان از درمان‌های مختلفی استفاده می‌شود ولی آنتی‌اکسیدان‌ها یکی از رایج‌ترین درمان‌ها هستند.در این رابطه، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی اراک و دانشگاه ملایر تحقیقی مروری را انجام داده‌اند که در آن نقش رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها در اختلالات باروری مردان و زنان به‌طور ویژه مورد بررسی قرار گرفته است.

در این پژوهش مروری، محققان مطالب مرتبط با نقش رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها در اختلالات باروری مردان و زنان را از پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف ازجمله Elsevier، Scopus، Irandoc، SID،Iran medex، Pubmed، Google scholar، Science direct و Web of Science استخراج کرده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌اند.

نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند موجب برطرف کردن آثار مضر رادیکال‌های آزاد تولیدشده بر باروری مردان و زنان شود.در این خصوص، مریم باعزم، پژوهشگر دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اراک و دو همکار دیگرش می‌گویند: «تولید بیش‌ازحد رادیکال‌های آزاد در دستگاه تناسلی مردانه باعث آسیب به DNA، RNA و غشای اسپرم و درنهایت اختلال در فرآیند اسپرماتوژنز می‌گردد و در دستگاه تناسلی زنانه نیز باعث ایجاد اختلالاتی همانند نقص در تکامل و بلوغ اووسیت، رشد فولیکول و عملکرد جسم زرد می‌شود».

آن‌ها می‌افزایند: «در شرایط طبیعی، آنتی‌اکسیدان‌ها شکل‌گیری رادیکال‌های آزاد و آسیب‌های ناشی از آن در سلول و بافت توسط سیستم دفاعی سلول را کنترل می‌کنند و یک تعادل بین تولید و تخریب ROS ها یا گونه‌های فعال اکسیژن را به وجود می‌آورند».

این محققان باتوجه به مکانیسم‌های آسیب‌زای ROS ها و تأثیرات مفید آنتی‌اکسیدان‌ها در خنثی کردن این آسیب‌ها استفاده از آن‌ها را جهت بهبود بار ناباروری زنان و مردان توصیه کرده‌اند.آن‌ها در مقاله‌ای علمی که از یافته‌های خود در مجله «زنان، مامایی نازایی ایران» منتشر کرده‌اند، بر لزوم انجام مطالعاتی برای یافتن مقدار مصرف و مدت‌زمان استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها برای هر بیماری، تأکید کرده‌اند.