بهار نیوز - خطاهای استراتژیک در مذاکرات وین

با ادامه تحریم‌ها، بنیه و توان مقاومت مردم از بین خواهد رفت

گروه سیاسی: یک دیپلمات پیشین ایران گفت: متاسفانه بطول انجامیدن روند احیای برجام یا مذاکرات وین در شش دور، به هیچ عنوان یک روش معقول نبود، بلکه یک خطای استراتژیک بود که ما و غربی‌ها دچار آن شدیم و یک خطای محاسباتی هم بود. خطای استراتژیک‌مان این بود که مذاکره را طولانی کردیم. مذاکره طولانی هم توان و هم حسن نیت را از دست می دهد سبب وسواس می‌شود و هم باعث تخریب روند توسط دشمنان و مخالفان ما خواهد شد.
نصرت‌الله تاجیک، در این خصوص که با پایان دولت دوازدهم بحث پیرامون شکل‌گیری دولت جدید و تفکری که بر وزارت‌خانه‌ها حاکم خواهد شد، بالا گرفته است و در این میان این مساله در خصوص وزارت امور خارجه با توجه به تعلیق مذاکرات احیای برجام در وین پس از دور ششم و همچنین اهمیت حفظ میراث هشت ساله که شامل خروج ایران از فصل هفتم منشور، تعلیق قطعنامه‌ها و همچنین خروج ایران از انزوا بود از اهمیت بالایی برخوردار است؛ در پاسخ به این سوال که تا چه میزان حفظ این میراث برای کشور ضروری است، گفت: ما هیچ راهی نداریم جز این که از مسیر مذاکره و تفاهم مشکلات بین‌المللی را با قدرت‌های موثر از جمله اروپا و امریکا حل کنیم و هیچ مسیر دیگر و یا طرح جدیدی که ما بتوانیم به کسب منافع حداکثری ملی برسیم جز این راه وجود ندارد؛ نه جنگی می‌شود و نه راه حل دیگری وجود دارد. با این اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و مخصوصا اقتصاد سیاسی کشور که متاسفانه تک محصولی و به فروش نفت گره خورده، تنها راه، مذاکره و تفاهم با قدرت‌هایی است که در تعیین مسیر آینده، رفاه و توسعه کشور تعیین‌کننده هستند. به این دلیل جنگ نمی‌شود که غربی‌ها راهی را در پیش گرفته‌اند که نیازی به جنگ ندارند و آن راه در صورت تداوم، فروپاشی درونی است یعنی فشارهای اقتصادی به کشور و مردم باعث خواهد شد نظام سیاسی زیر فشار برود و مردم تاب تحمل نداشته باشند و قشر آسیب‌پذیر عاصی شود و دست به عصیان بزند و این مهمترین وضعیت است که ما الآن داریم. متاسفانه قشر متوسط را از دست داده‌ایم و گروه‌های مرجع الآن کاری از دستشان برنمی‌آید، به این معنی که مشخصا در یک دو قطبی حکومت و قشر آسیب‌پذیر قرار گرفتیم که اگر این قشر عاصی شود، راهی نداریم.
وی ادامه داد: با درک این وضعیت، قدرت‌های موثر الآن به دنبال این نیستند که با ما وارد جنگ شوند و به دنبال این هستند که اگر ما نخواهیم با تفاهم مسائل‌مان را حل کنیم، همین روند تحریم‌ها را ادامه دهند و با ادامه دادن این روند، بنیه و توان مقاومت مردم در مقابل مسائل و مشکلات از بین خواهد رفت. با این وضعیت تنها راهمان این است که وارد یک مذاکره یا یک تفاهم شویم و راه نیمه رفته را تمام کنیم. یعنی با این اوضاع داخلی و فشار خارجی که وجود دارد،‌ وارد هر روند و گزینه دیگری که وجود هم ندارد، بشویم بیش از برجام گیرمان نمی‌آید! فقط کافیست طرفین زیاده‌خواه نباشند و به برجام برگردند، در آنصورت ما برنده‌ایم زیرا دانشی را داریم که قابل از بین بردن نیست و بسیاری از اقدامات اجرایی که در پنج مرحله کاهش تعهدات انجام داده‌ایم، قابل بازگشت است.
وی افزود: بحث من برای تفاهم، بحث اعتماد، بحث ذلت و تن دادن به هر چیز نیست و بحث این است اشتباه محاسبه و توهم نداشته باشیم. متاسفانه بطول انجامیدن روند احیای برجام یا مذاکرات وین در شش دور، به هیچ عنوان یک روش معقول نبود، بلکه یک خطای استراتژیک بود که ما و غربی‌ها دچار آن شدیم و یک خطای محاسباتی بود. خطای استراتژیک‌مان این بود که مذاکره را طولانی کردیم. مذاکره طولانی هم توان و هم حسن نیت را از دست می‌دهد و سبب وسواس می‌شود و هم باعث تخریب روند توسط دشمنان و مخالفان ما خواهد شد. بهترین وضعیت برای ائتلاف عبری-عربی این است که مذاکرات طولانی می‌شد که شد تا بتواند زمینه‌های تخریبی را فراهم سازد. اشتباه محاسبه‌مان نیز این بود که دو طرف مسائل خارج از برجام را مطرح کردند.
این تحلیل‌گر سیاست خارجی گفت: در این میان، نه حرف‌های آمریکا وجاهت دارد که بخواهد شرط بگذارد که ما بعد از برجام به سراغ مسائل دیگر برویم که البته مشکلی ندارد با تفاهم برویم ولی این که شرط گذاشته شود، درست نیست. ما هم درخواست‌هایی مانند لغو همه تحریم‌ها را مطرح کردیم که خارج از برجام است. ما در قدم اول باید خواهان لغو تحریم‌های برجامی باشیم و سپس بگوییم می‌خواهیم با تفاهم بقیه موارد را حل کنیم، نه این که از اول خودمان خارج از برجام باشیم و انتظار داشته باشیم طرف‌مان داخل برجام باشد؛ لذا هر دو طرف این اشتباه محاسبه را داشتند و اشتباه استراتژیک هم داشتند که به تبعات مذاکرات طولانی و فعال شدن روندهای تخریبی داخلی و خارجی توجه نکردند.
وی تاکید کرد: مذاکره طولانی باعث تحلیل رفتن توان طرف‌های مذاکره شد. کشورها بیکار نیستند و اولویت‌هایشان عوض می‌شود، چه کشورهایی که مخالف و مقابل ما هستند و چه کشورهایی که هم‌پیمان ما هستند و لذا دولت سیزدهم هیچ راهی ندارد جز این که به ادامه روند مذاکرات برگردد و اگر این استدلالات مورد قبول است، به آن سرعت ببخشد زیرا هرچه زمان بگذرد و مذاکرات وین به نتیجه نرسد، دولت از منظر داخلی درگیر مشکلات ناشی از تحریم‌ها و سایر معضلات، بحران‌ها و چالش‌های داخلی می‌شود و از منظر خارجی نیز فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی افزایش پیدا می‌کند و بطور مشخص سعودی‌ها به آمریکایی‌ها و تیم بایدن نزدیک می‌شوند و قدرت و لابی تخریبی‌شان را علیه این مذاکرات و ما به کار می‌گیرند؛ یعنی ائتلاف عبری- عربی منسجم‌تر و نزدیک‌تر با تیم امنیت ملی و سیاست خارجی بایدن عمل نموده و منابع مادی و معنوی خود را برای تخریب این مذاکرات و روند حل مشکلات ایران و غرب به کار می‌گیرند.
تاجیک گفت: اگر یک اقتصاد شکوفا داشتیم، اگر مشکلات و ناهنجاری‌های سیاسی و اجتماعی نداشتیم، اگر انسجام ملی حداکثری داشتیم، شاید امکان اتخاذ تصمیم دیگری وجود داشت. مشارکت در دو انتخابات اخیر که برگزار کردیم، حداقلی بود. مشارکت حداقلی انسجام حداکثری ندارد. برای این که داخل را تقویت کنیم، هیچ راهی نداریم جز این که با تعامل و تفاهم جلو برویم و قدم اولش همین برجام است. برجام چرتکه نیست که داده‌ها و ستانده‌ها را با آن محاسبه کنیم. برجام یک الگوی رفتاری ما در مقابل دنیا بود. برجام یک قرارداد صرف نیست، ما یک الگوی رفتاری جدید از خودمان نشان دادیم و گفتیم می‌خواهیم با جامعه بین‌المللی همکاری کنیم و این بهترین روش بود و برای همین دنیا از آن استقبال کرد و وقتی ترامپ از برجام خارج شد، دنیا نپذیرفت و کشورها پشت سر ترامپ نرفتند و این نشان می‌دهد که دنیا پذیرفت برجام یک الگوی رفتاری جدید از سوی ایران است و ایران می‌خواهد با حسن نیت وارد صحنه بین‌المللی شود.
وی افزود: ما بعد از این باید مشکلات و مسائل دیگرمان را با آمریکا و سایر کشورها حل و فصل کنیم. البته برجام تا قبل از خروج ترامپ داشت بخوبی کار می‌کرد. یک اشتباه هم ما مرتکب شدیم که مانند هر ماشین دیگر فقط به سوخت آن توجه کردیم و از روغن‌کاری برجام غفلت کردیم. سهیم ساختن شرکت‌های آمریکایی در اقتصاد نحیف ایران که در اثر فرمول‌بندی غلط داخلی و شش قطعنامه از روند تحولات جهانی و هم پایی با رقبای خود عقب مانده بود و روزآمد نشده بود و نیاز به دانش و فن‌آوری روز و سرمایه خارجی داشت، می‌توانست برجام را روغنکاری کند!
این دیپلمات بازنشسته در پاسخ به این سوال که موضوع حادثه ادعایی برای کشتی اسرائیلی و ایجاد ناامنی برای کشتی‌های خلیج فارس و انگشت اتهامی که به سمت تهران گرفته شده نشان می‌دهد رژیم صهیونیستی از زمان روند انتقال دولت در تهران استفاده کرده و در حال ایجاد جنگ رسانه‌ای و روانی و اجماع جهانی علیه کشورمان است، چه اقداماتی باید برای خنثی کردن این موارد خصمانه صورت بگیرد، آیا دور شدن ایران از روند کاهش تنش با آمریکا، دست اسرائیل را باز نخواهد گذاشت، گفت: اینجا دو مطلب مطرح است؛ یکی این که ایران در این باره هنوز موضع‌گیری نکرده و هیج دلیل محکمه‌پسند یا یک شکلی از این که یک کارشناس بی طرف را قانع کند که ایران این کار را کرده وجود ندارد و مقامات رسمی یا سخنگوی وزارت امور خارجه هم هنوز رسما مسئولیت این کار را قبول نکردند اساسا ممکن است چنین حادثه‌ای رخ نداده باشد حداقل هیچ دلیل محکمه‌پسندی برای متهم کردن ایران وجود ندارد ولی جنبه دیگر قضیه این است که نمی‌شود همه فشار به یک سمت بیایند و دیگران در آرامش باشند. ایران علاقمند است در قالب برجام حرکت کند. توصیه‌ام به تیم سیاست خارجی کشور این است که ما در قالب برجام حرکت کنیم و این به شرطی است که همه در قالب برجام بمانند. وی افزود: الآن ترامپ از برجام خارج شده و ما از قبل خروج ترامپ از برجام زیان‌های فراوان مادی، معنوی و انسانی خوردیم و آمریکا حاضر نیست این خسارت‌ها را تقبل کند. یک فرد نمی‌تواند از یک طرف بخواهد که دست شما بسته باشد و بگوید فقط در قالب برجام حرکت کنید و دیگران دستشان باز باشد و هر کاری دوست داشتند بکنند. به هر حال ایران یک کشور قدرتمند است. درست است آسیب‌پذیریم و مشکلات و مسائل داخلی داریم اما نمی‌توانیم امنیت ملی خود را به خواست کسانی دیگر گره بزنیم.
وی ادامه داد: من معتقدم اگر از ایران انتظار داریم که عامل ثبات و آرامش در منطقه باشد باید شرایط این کار را نیز فراهم سازیم که ایران در همین چارچوب حرکت کند. این جوسازی‌ها قبل از این که این اقدامات شروع شود، آغاز شده بود. وقتی فرمانده نیروهای سنتکام از قدرت تاثیرگذار پهبادی ایران تعریف کرد، همان موقع گفتم اینها می‌خواهند یک برنامه راه بیاندازند و الآن می‌بینیم که این وضعیت به وجود آمده و با این اقدام چنین چیزی را به دست گرفتند که به نظرم حنایشان خیلی رنگ ندارد و ما نباید بترسیم از این که این جوسازی می‌شود. ما یک قدرت تاثیرگذار هستیم و نیاز داریم امنیت ملی‌مان حفظ و مسائل و مشکلات کشورمان حل شود و این هم در چارچوب یک همکاری بین‌المللی و منطقه ای صورت می گیرد و نمی‌توانیم از ایران انتظار داشته باشیم هیچ کاری نکند و دست روی دست بگذارد و کشورهای دیگر فشار بیاورند، تحریم کنند و مشکل داخلی برای ایران ایجاد کنند و ایران هم منتظر باشد زیرا ایران علیرغم مشکلات داخلی هم قدرت بازیگری دارد، هم یک موقعیت ژئوپلیتیکی تاثیرگذار و هم قدرت سخت و نرم افزاری برای تثبیت جایگاه منطقه‌ای و بین المللی و استیفای حقوق ملی‌اش. اساسی ترین مشکل با غرب بطور عام و آمریکا بطور خاص این است که حاضر به پذیرش قدرت و نقش مسئولانه ایران در منطقه نیستند! ولی این هم نباید ما را عکس العملی کند بلکه باید تمامی طراحی‌های سیاسی مان اینگونه باشد که به افزایش قدرت نرم منجر و از آن برای پیشبرد اهدافمان استفاده کنیم.