تاثیر فقر و نابرابری درآمدی در شیوع کرون

بررسی‌ها نشان داده که همه‌گیری کرونا بزرگترین شوک را بر اقتصاد جهان تحمیل کرده است. این بیماری باعث اجرای سیاست‌های کنترلی برای مهار بیماری از سوی دولت‌ها مانند فاصله‌گذاری اجتماعی تعطیلی‌های موقت کسب و کارها و قرنطینه شده است.ایران یکی از اولین کشورهای آسیب دیده از کروناست که در میان کشورهای با نرخ شیوع و مرگ و میر بالا قرار دارد.از ابتدای این بحران در تمام کشورهای جهان این سوال مطرح شده که شروع همه‌گیری کرونا چه تاثیری در شرایط اقتصادی و اجتماعی جوامع داشته است؟یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش وضعیت اقتصادی کشورها فقر و نابرابری اقتصادی است و نشان‌دهنده چگونگی توزیع ثروت و برخورداری جامعه از امکانات اقتصادی و درآمدی است.

در مطالعات حوزه سلامت همواره بر تاثیر فقر بر شاخص‌های سلامت تاکید شده و عنوان شده که فقر بر این شاخص ها تاثیرات قابل توجهی دارد. به همین دلیل به نظر می‌رسد در دوران همه‌گیری کرونا، فقر و گستردگی آن در کشورها از چند جنبه می‌تواند شیوع و تلفات کرونا را تشدید کند.بر همین اساس پژوهشگران مدیریت و اقتصاد با انجام یک مطالعه تاثیر فقر و نابرابری درآمدی را بر شیوع بیماری کرونا در ۱۴۵ کشور مورد بررسی قرار دادند.
برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز این تحقیق، از داده‌های تجمیعی روزانه نرخ ابتلا و مرگ و میر کرونا از آغاز همه‌گیری در مرکز پژوهشی مارتین در دانشگاه آکسفورد و بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ استفاده شد.

متغیرهای وابسته که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند شامل «نرخ ابتلا» و «مرگ‌ومیر» ناشی از کرونا و متغیرهای مستقل شامل «جمعیت زیر خط فقر»، «جمعیت مبتلا به سوء تغذیه» و «ضریب جینی» بود. اخص‌های «سخت‌گیری دولت‌ها»، «سهم جمعیت ۶۵ سال و بالاتر» و «سرانه مخارج نظام سلامت»، متغیرهای کنترلی در این پژوهش بودند.

کشورهای بررسی شده، بر اساس طبقه‌بندی بانک جهانی از نظر سطح درآمدی در چهار گروه کشورهای «درآمد بالا»، «درآمد بالاتر از متوسط»، «درآمد پایین‌تر از متوسط» و «درآمد پایین» دسته‌بندی شدند.نتایج برآوردهای انجام شده در این مطالعه درباره اثر فقر و نابرابری بر شیوع کرونا نشان داد که میان شیوع کرونا و سهم جمعیت مبتلا به سوء تغذیه، سالخوردگی جمعیت، مقررات سختگیرانه دولت‌ها و مخارج نظام سلامت و درمان ارتباط معناداری وجود دارد.

همچنین به موازات افزایش دو متغیر جمعیت سالمندی و جمعیت مبتلا به سوء تغذیه، کشورها بیشتر در معرض شیوع کرونا قرار گرفته‌اند.در مقابل افزایش شاخص سخت‌گیری دولت‌ها سبب کاهش ابتلا به کرونا شده است.
طبق نتایج به دست آمده در کشورهای ثروتمند اثر متغیر سوء تغذیه و شاخص سخت‌گیری دولت‌ها در شیوع کرونا از لحاظ آماری معنادار نبوده است. اما در گروه کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط، به ترتیب دو متغیر سالمندی جمعیت و سرانه مخارج نظام سلامت، سبب افزایش نرخ ابتلا به کرونا شده است و شاخص سیاست‌های سخت‌گیرانه دولت‌ها، میزان شیوع کرونا را کاهش داده است.

در گروه کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط، متغیرهای مرتبط با شاخص فقر و نابرابری به لحاظ آماری معنادار نبوده است.نتایج مرتبط با کشورهای گروه درآمدی بالاتر از متوسط برای سیاست‌گذاری‌های مرتبط با کرونا در ایران، از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌توان نتایج آن را به ایران تعمیم داد؛ زیرا ایران در این گروه از کشورها قرار دارد.
نتایج به دست آمده در خصوص کشورهای با درآمد پایین‌تر از متوسط نشان داد که افزایش جمعیت مبتلا به سوء تغذیه در این کشورها می‌تواند نقش توضیح‌دهنده‌ای در گسترش ابتلا به کرونا داشته باشد.

در نهایت در کشورهای فقیر مشاهده شد که متغیرهای جمعیت زیر خط فقر و نسبت افرادی که دارای سوء تغذیه هستند، در شیوع کرونا موثر است.یافته‌های این مطالعه نشان داد که ضریب جینی، سالخوردگی و سوء تغذیه از متغیرهای توضیح دهنده افزایش نرخ مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران و گروه درآمدی بالاتر از متوسط است.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: برخورداری از تغذیه مناسب به موازات مخارج نظام سلامت و مقررات سخت‌گیرانه دولت‌ها می‌تواند نقش موثری در کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا داشته باشد. همچنین انتخاب سیاست‌های مناسب در جهت افزایش برابری اقتصادی نقش موثری در کاهش مرگ و میر این بیماری خواهد داشت.در انجام این تحقیق مرضیه اسعدی و حسن دلیری پژوهشگران گروه مدیریت و اقتصاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه گلستان مشارکت داشتند.یافته‌های این مطالعه تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «ارزیابی اثر فقر و نابرابری اقتصادی در همه گیری کرونا در ایران و جهان» در نشریه مدیریت سلامت زیر نظر در دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران منتشر شده است.