کدام‌موجودات زود‌تر از انسان‌متوجه زلزله می‌شوند

گروه جامعه:رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران گفت:درباره آگاهی زودتر حیوانات از زلزله فرضیه‌های درستی وجود دارد؛ خزندگان، پرندگان و چهارپایان زودتر از انسان از وقوع زلزله مطلع می‌شوند اما این روند سیستماتیک نیست.به گزارش فارس، مهدی زارع، رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران،در برنامه «شب نشینی شبکه جام جم»،گفت: علم زلزله و زمین شناسی می‌گوید زلزله در اکثر مواقع زمانی رخ می‌دهد که استرس جمع شده در صفحه‌های زمین آزاد می‌شود.

وی ادامه داد: با شکستن ناگهانی صفحه‌ها زلزله رخ می‌دهد و بلافاصله بعد از خروج تنش صفحه شکل دیگری به خود می‌گیرد. نقطه گسل در شرایط متفاوتی وجود دارد؛ چون گسیختگی ایجاد شده و استرس آن بیشتر است و آن استرس برقرار است تا زلزله دوباره تکرار شود.رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران افزود: درک بشر از گسل‌های فعال متمرکز بر این است که ریسک و سیکل حرکت این صفحات را بفهمد تا بتواند زلزله‌ها را تا حد امکان پیش بینی کند.

زارع بیان کرد: 13 اول سپتامبر 1962 زلزله بوئین زهرا اتفاق افتاد؛ مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که هزاره سوم و هزاره اول قبل از میلاد نیز دو زمین لرزه دیگر در همان مکان رخ داده است. پس می‌توان از این اطلاعات نتیجه گرفت حدودا هر 2500 سال یک بار در آن پهنه انتظار یک زلزله بزرگ هست و با همین الگوریتم می‌توان زلزله‌های بزرگ را پیش بینی کرد.

وی یادآور شد: بر همین اساس و با بررسی‌های پیشینه زلزله‌ها در ایران می‌توان برداشت کرد که روی گسل شمالی تهران هر 3500 سال یک بار زلزله رخ می‌دهد.رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران افزود: کار علم پیش بینی است؛ پزشک هم بیماری‌ها را پیش بینی می‌کند؛ البته خطای انسانی هم ممکن است رخ دهد. کار زلزله شناسی هم پیش بینی زمین لرزه است حالا مکان و شدت زلزله‌ها قابل پیش بینی است اما زمان رخداد را بشر هنوز دقیقا نمی‌تواند حدس بزند.

زارع متذکر شد:انتظار می‌رود با گسترش علم و بهره برداری از فناوری‌های گوناگون تا حد زیادی این اتفاق هم رخ دهد.وی اظهار داشت: در مناطقی که کمتر دچار تغییر شکل پوسته می‌شوند انتظار اینکه زلزله‌های عمیق با شدت 4 یا 8 ریشتر رخ دهد شاید هر 10 هزار سال یکبار باشد اما زمان این احتمال در مناطقی که دچار زلزله های شدید می‌شوند و تغییرات زیادی دارند زمانش کوتاه تر می‌شود.

رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران بیان کرد: ژاپن یکی از پر تکاپوترین مکان‌های پوسته زمین است؛ چون دقیقا در مرز صفحه قاره‌ای به اقیانوسی و بسیار در معرض زلزله قرار دارد ولی توجه علمی زیادی به این موضوع می‌شود و این کشور توانسته است آسیب‌های ناشی از زلزله را تا حد زیادی کاهش دهد.

این زلزله شناس گفت: در مکان‌های مختلف بر روی کره زمین مقداری رسوبات وجود دارد که این رسوبات پای دامنه ها کمتر و در دشت ها زیاد تر است و از زیر آن سنگ‌های پوسته بالایی زمین شروع می‌شود.وی افزود:‌تهران هزار متر رسوب دارد، سنگ‌های پوسته بین 20 تا 25 کیلومتر عمق دارند بعد از آن پوسته زیرین آغاز می‌شود که آن هم 25 کیلومتر عمق دارد. اغلب زلزله‌ها در پوسته بالایی رخ می‌دهد؛ چون به دلیل حرارت کمتر شکننده تر است.
زارع ابراز داشت:زیر پوسته گوشته است که 2500 کیلومتر از سطح زمین تا هسته عمق دارد وبا  زمین 6300 کیلومتر فاصله دارد. تنها علمی که توانسته اطلاعات صحیح از زمین به انسان بدهد علم زلزله شناسی است با اینکه یک علم قرن بیستمی است.

این استاد زلزله شناسی ادامه داد:بعضا درباره آگاهی زودتر حیوانات از زلزله فرضیه‌های درستی وجود دارد؛ خزندگان، پرندگان و چهارپایان زودتر از انسان از وقوع زلزله مطلع می‌شوند اما این روند سیستماتیک نیست و بشر نمی‌تواند از آن استفاده سیستماتیک کند. جذر و مد سیارات اثرات آن بر روی زلزله بررسی شده و نشان داده شده اما اینکه تغییرات در کیهان زلزله خاصی را رقم بزند تا کنون نبوده است.متخصص زلزله شناسی‌گفت: اقدامات بشر می‌تواند باعث برخی از زلزله‌های کوچک در زمین شود؛پروژه هارپ هم ممکن است زلزله‌های کوچک را منجر شود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زلزله‌های بزرگ تاریخ عامل انسانی نداشته‌اند.