اکنون بار دیگر مهرماه در حال رسیدن است و باز سوال‌های مهم و دغدغه‌های اساسی در ذهن دانش‌آموزان قدم می‌زند. اینکه آیا آموزش مجازی است و یا حضوری؛ آیا آموزش مجازی با همین شیوه ادامه می‌یابد و آیا شیوه دیگری برنامه ریزی شده است؟.

به گزارش ایسنا، در حالی که آموزش و پرورش اعلام کرده به دلیل اثربخشی بهتر آموزش حضوری، آماده برگزاری حضوری کلاس‌هاست چراکه معلمان نیز واکسینه شده‌اند؛ در این میان اما دانش ‌آموزان که به قول معروف" باد به پشتشان خورده" از مدرسه فراری‌اند و والدین حیران که چگونه آن‌ها ر ا بعد از دو سال به مدرسه بفرستند.
والدین معتقدند پس از دوسال اکنون نمی‌توانند فرزندان خود را برای رفتن به مدرسه متقاعد کنند؛  به هر حال آدمی بنی عادت است و سریع عادت می‌کند، اما از طرفی والدین با شیوه مجازی نیز زیاد موافق نبوده و اکثرا فکر می‌کنند فرزندانشان افت تحصیلی داشته‌اند؛ افتی که در دوگانه مجازی و آموزش هویدا می‌شود.

فراری از آموزش و رغبت به بازی‌های یارانه‌ای
یکی از والدین دانش‌آموزان در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: فرزندم امسال به کلاس دوم می‌رود؛ در حالی که هنوز از کلاس اول تقریبا ۵۰ درصد مطالب را فرانگرفته است.وی افزود: در سال گذشته عدم توجه کافی مدرسه به موضوع فضای مجازی و عدم یادگیری مهارت‌های آموزش مجازی توسط معلم کلاس اول باعث شد تا فرزندم رغبت زیادی به آموزش نداشته باشد.

این مادر بیان کرد: روحیه خشکی که با آموزش مجازی بیگانه بود و در کنار آن عدم بررسی به موقع و مرتب تکالیف فرزندم و آنلاین شدن در دو روز در هفته منجر به این شد که اکنون فرزندم پس از اتمام کلاس اول، نتواند حتی اعداد یک تا ۱۰ را به صورت شفاهی بیان کند.وی افزود: با تغییر مدرسه فکر می‌کنم اوضاع بهتر شود، اما در دل می‌گویم هرجا که باشیم آسمان آموزش همین رنگ است؛ می‌دانم تغییر زیادی در آموزش ایجاد نخواهد شد، اما امید دارم فرزندم اینقدر با آموزش بیگانه نباشد.

این مادر اظهار کرد: نتیجه عدم اعتماد به نفس که در نتیجه آموزش غلط در فضای مجازی بود، این شد که کودکم دیگر میل و رغبتی به مدرسه ندارد و اکنون حتی برای حضور یافتن در چند جلسه کلاس جبرانی برای آمادگی سال بعد دائما لجبازی می‌کند.وی بیان کرد: این در حالی است که فرزندم در همان تبلت، بازی‌های مختلف و یا حتی شعرهای آموزشی را با شوق فرامی‌گیرد، اما برای آموزش مدرسه اصلا گوش فرانمی‌دهد؛ بنابراین اشکال از عدم آمادگی در حوزه آموزش مجازی است.این مادر تصریح کرد: نمی‌دانم اشتباه از والدین است و یا معلمان و یا آماده نبودن ما برای آموزش مجازی ولی هرچه که بود نتیجه مطلوبی نداشت و من با این اوضاع از آینده کودکم می‌ترسم.

راهکارهایی برای چالش‌های مجازی
فاطمه اکبری، یکی از معلمان بازنشسته خراسان جنوبی که خود تجربه فضای آموزش مجازی را نداشته، به ایسنا می‌گوید: معلمان، مهم‌ترین افرادی هستند که در نظام آموزش و پرورش درگیر آموزش مستقیم با دانش آموزان هستند و نقش آنان به ویژه در دوران ابتدایی واضح تر و اثرگذارتر است چراکه کودک امر جدیدی را در زندگی خود تجربه می‌کند.

وی با بیان اینکه آموزش مجازی نیاز به پیش نیازها و روش تدریس ویژه دارد که در نقاط زیادی از کشور این شرایط فراهم نیست، افزود: در مقابل عده‌ای آموزش مجازی را ایجادکننده فرصت تلقی کرده‌اند؛ فرصتی که می‌توانست در خدمت بازنگری و افق گشایی در ساختارها و فرایندها باشد که آموزش و پرورش را از ماهیت اصلی خویش دور کرده است.

وی بیان کرد: در آموزش رسمی مدارس کشور ما، استفاده از فناوری آموزش مجازی در مدارس نیازمند نوعی تحول در طراحی‌های آموزشی است که مبتنی بر چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو معلمان، دانش آموزان و اولیا باشد.
این معلم با بیان اینکه فرصت‌ها و چالش‌های آموزش مجازی را باید در حوزه‌های مدیریتی، اقتصادی، خانوادگی، وضعیت بدنی و روانشناسی دانش‌آموز بررسی کرد،  بیان کرد: سیستم باید به سمتی حرکت کند تا این موانع مطرح شده را به فرصتهایی برای توانمندسازی معلمان استفاده کند.

اکبری ادامه داد: لازمه حل مشکلات موجود در زمینه ساختار تکنولوژی و فناوری اطلاعات، همراهی عوامل مدیریتی را می‌طلبد تا در جهت بهبود زیرساخت‌های آموزش مجازی قدم بردارند.وی بیان کرد: حوزه مدیریتی به دنبال آسیب شناسی دقیق از فضای مدیریت کلاسی معلمان که ارتباط تنگاتنگی با چالش‌های آموزشی دانش آموزان دارد، است که می‌توان به عدم ارتباط دوسویه بین معلم و دانش آموز، عدم فعالیت‌های گروهی مناسب و برنامه‌ریزی شده و عدم شناخت کافی از دانش آموزان اشاره کرد که منجر به عدم علاقه مندی فراگیران به حضور در کلاس‌های مجازی و آموزش نامناسب می‌شود.

وی افزود: با بهره‌گیری از فرصت‌های آموزش مجازی در حوزه مدیریت از جمله تجربه گردانی همکاران و بهره گیری از توان نخبگان می‌توان اوضاع بهتری را متناسب با نیاز زمان در آموزش شاهد بود.این معلم با بیان اینکه درگیری بیش از حد معلمان در فضای مجازی و همچنین عدم امنیت کلاسی در حوزه فرهنگی و اجتماعی منجر شده تا معلمان نتوانند با آرامش خاطر به فعالیت‌های خود در کلاس بپردازند، تصریح کرد: این امر باعث ایجاد مشکلات روحی شده است؛ بنابراین با ایجاد فضایی امن می‌توان به رفع این مشکل کمک کرد.

اکبری ادامه داد: یکی از نمونه‌های بارز این مشکل پخش اشتباهات کلامی معلمان در فضاهای مجازی است که منجر به احساس عدم امنیت در فرایند تدریس شده است. این تجربه برای دانش آموزان و اولیا نیز مشابه بوده که گاها تصاویر ناخواسته از اولیا و یا اشتباهات دانش آموزان در فضاهای مجازی منتشر شده و باعث نارضایتی و دلسردی آنان شده و آنان را فراری از آموزش مجازی کرده است.

وی بیان کرد: مشکلاتی که معلمان، خانواده‌ها و دانش آموزان در حوزه اقتصادی مواجه شده‌اند از جمله مواردی است که نیاز به بازبینی برنامه‌های آموزشی را ضروری می‌کند و ما تلا ساختال مناسبی برای بهره‌گیری تقریبا راگیان و یا ارزان قیمت دانش آموزر از آموزش نداشته باشیم آموزش مجازی بی فایده خواهد بود چراکه همه به آن دسترسی ندارند.

این معلم بیان کرد: متاسفانه تمامی دانش آموزان و اولیا توانایی تامین ابزار حضور در کلاس مجازی را دارا نبوده؛ همچنین معلمان با مشکلاتی نظیر خرابی ابزار آموزشی در فضای مجازی به علت استفاده بیش از حد از وسایل جهت تولید محتوای آموزشی و همچنین تامین هزینه اینترنت مواجه هستند، اما از طرفی عدم حضور در کلاس‌های حضوری هزینه رفت و آمد را برای خانواده‌ها و معلمان حذف کرده و می‌تواند تا حدی هزینه‌های بیشمار دیگر را جبران کند.

اکبری ادامه داد: در حیطه زیستی بدنی مشکالت عدیده‌ای برای معلمان و دانش آموزان ایجاد کرده که نامناسب بودن استفاده از فضای مجازی، مشکلات ساختار قامتی، کم تحرکی، بیماری‌های چشمی و آسیب‌های روحی و روانی که حاصل از این سبک از آموزش یکباره است، نیازمند برنامه‌ریزی در راستای کاهش این موارد را ضروری می‌کند که در این امر نقش مشاوران آموزشی باید بهتر دیده شود.

وی افزود: علی رغم مشکلات به وجود آمده برای دانش آموزان یکی از فوایدی که آموزش مجازی به همراه داشته کاهش بیماریه‌ای واگیردار و تماسی از قبیل سرماخوردگی است که اکثرا در مدارس انتقال می‌یابد؛ اما برخی از مشکلات و چالش‌ها را با برنامه‌ریزی دقیق و مناسب می‌توان به فرصت‌هایی جهت بهبود فرایند آموزشی تبدیل کرد.

آن موقع یک غم داشتم و اکنون هزاران غم
یکی دیگر از معلمان که در یکی از روستاهای شهرستان قاین مشغول فعالیت و تدریس است، به ایسنا می‌گوید: در این سال‌ها رفت و آمدهای سخت در راه‌های صعب العبور روستاها را تجربه کردم و امسال نوع دیگری از سختی را؛ چراکه بسیاری از دانش‌آموزان ایتترنت و گوشی ندارند و این دسترسی من را به آنان سخت کرده است و مجبورم از طریق تماس‌های مکرر وضعیت تحصیلی آنان را بررسی کنم و این حس بد محرومیت، غم من را هزاران بار از آن سال‌ها بیشتر می‌کند.

وی افزود: زمینه ارتباطات اجتماعی دانش آموزان با معلمان، به کارگیری فناوری‌های تعاملی چندرسانه‌ای، نهادهای آموزشی و پژوهشی، اجتماعات علمی و برنامه‌های مفرح باید فراهم شود چراکه زمینه سازی آموزش اثربخش مجازی، در هر دو جنبه آموزش و تربیت، مستلزم وجود زمینه تعامل فعال دانش آموزان با محتوا، معلم، کادر اجرایی مدرسه، هم کلاسی‌ها و در معنای گسترده، مدرسه است که می‌تواند به گونه‌ای آثار ناخواسته عدم حضور در اجتماع، از جمله ضعف تربیت، را به حداقل رساند.

وی افزود: پیشنهاد می‌شود دانش آموزان مجازی باید به جای درگیر شدن با مفاهیم انتزاعی که به شکل سخنرانی یک سویه در کلاس انجام می‌دهد، فعالیت‌های درسی مسئله محور و پژوهش محور در اختیار داشته باشد؛ در این صورت، دانش آموز با معلم وارد بحث و مذاکره می‌شود و در انجام پروژه‌های درسی کاملا درگیر و فعال خواهد شد.

این معلم بیان کرد: معلم با ارائه تکالیف جذاب و محتواهای متناسب با علائق و توانمندی دانش آموزان آنها را به فرایند آموزش بازگرداند. برقراری ارتباط مناسب و اثربخش با اولیا دانش آموزان جهت جلب مشارکت در فرایندهای کلاسی می‌تواند تا حدی مشکلات را برای معلمان هموار سازد؛ اینکه والدین واقعا همراه باشند چراکه با ایجاد فرایند والد- معلمی، به والدین این احساس منتقل می‌شود که نقش تاثیر گذاری در فرایند آموزشی دارند که این امر باعث ایجاد و تقویت احساس اعتماد به نفس در آنان و همچنین کمک به فرزندان باعث ارتقا سطح سواد آموزشی در آنان می‌شود.

وی افزود: ایجاد کارگاه‌های آموزشی تولید محتوا می‌تواند راهکار مناسبی برای تقویت توانمندی آنان در زمینه شیوه‌های تدریس متنوع همچنین پیش بینی راهکارهایی در راستای تامین هزینه‌های مالی می‌تواند فشار روانی حاصل از حضور در این کلاس‌ها را برای دانش آموزان و اولیا به حداقل برساند.از سویی دیگر مشاوران آموزش و پرورش معتقدند نه باید از آن طرف بیفتیم و نه از آن سو. نه باید آنقدر دانش‌آموز را با هجوم محتوا در فضای مجازی گیج کرد که از آن فراری شود و نه آن را به حال خود رها کرد به بهانه اینکه آموزش مجازی است و نه از طرف دیگر از آموزش حضوری فاصله گرفت.

از بزرگترین چالش‌های آموزش مجازی در کشور عدم دسترسی همه دانش آموزان به گوشی‌های هوشمند و همچنین گرانی و عدم توسعه کافی اینترنت است. اگر چه آموزش به روش مجازی دارای فایده‌هایی چون استفاده از روش‌های نوین آموزشی در زمان بحران است، اما مدیریت نداشتن والدین در کنترل و نظارت بر رفتار فرزند و همچنین غفلت از ارتقای سواد رسانه خود و فرزندشان می‌تواند باعث تشدید چالش‌ها و آسیب‌های مدرسه مجازی شود.

چاره‌ای جز تربیت همراه با تغییرهای آموزشی نداریم
فرازی، یکی از مشاوران تحصیلی نیز به ایسنا می‌گوید: درست است به بروز کردن آموزش‌ها نیاز داریم، اما نباید از خاطر ببریم که هیچ چیز جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد.وی با بیان اینکه اکنون آموزش مجازی با فراهم شدن زیرساخت‌ها ارتقا یافته است، افزود: در نگاه اول همه هم نظر هستیم که شیوه آموزش حضوری برای یک موجود اجتماعی مثل انسان بسیار اثربخش‌تر است اما از منظر دیگر باید پذیرفت که وقتی شرایط چنین کاری مهیا نیست پس بهتر است با واقعیت کنار بیاییم و به جای آرزو کردن تلاش کنیم از شرایط موجود بهترین استفاده را ببریم.
این مشاور تحصیلی بیان کرد: در شرایط فعلی حتماً بزودی تغییر ذائقه دانش‌آموزان را نیز شاهد خواهیم بود و چه بسا در آینده نزدیک هم شیوه‌های آموزش تا حدی بر بستر وب و نرم‌افزارهای فعلی باقی بماند.

فرازی با اشاره به تغییرات بزرگ در حوزه آموزش مدارس، تصریح کرد: برای سال تحصیلی پیش رو به والدین توصیه می‌شود کمی ریسک‌پذیری و تصمیم جدی‌تر به دور از بی‌توجهی را چاشنی آموزش فرزند خود کنند؛ همچنین صرف وقت و نظارت و همراهی در شیوه یادگیری و مهارت انجام تکلیف و مطالعه فرزندان نیز باید از اولویت‌های امسال والدین و معلمان با توجه به شرایطی که تجربه کرده‌اند، باشد؛ به هر حال باید خود را با این تغییر وفق دهیم و بدانیم افت تحصیلی یکی از آسیب‌های مهم آموزش به شیوه مجازی است.

این مشاور بیان کرد: دانش آموزان ما به سمت خودکنترلی تربیت نشده اند و همین باعث می‌شود والدین برای آموزش مجازی دغدغه داشته باشند و این همان زیرساختی است که باید با توجه به تجربه دو ساله با کمک والدین و معلمان فراهم کنیم و دانش‌آموز باید بداند چرا تبلت و یا گوشی در اختیارش قرار گرفته و برایش قانون در نظر گرفته شود.

آموزش مجازی در کنار حضوری
محمدعلی واقعی، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی نیز به ایسنا گفت: حضور فیزیکی و ارتباط چهره به چهره معلم با دانش آموز لازمه آموزش با کیفیت در پایه‌های اول و دوم مقطع ابتدایی است.وی افزود: آموزش مجازی عملاً برای پایه‌های اول و دوم مقطع ابتدایی، آموزش مناسبی نیست به همین منظور تمام مدارس این دو پایه در شهرهای زرد و آبی به‌صورت حضوری برگزار می‌شوند.

مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی بیان کرد: اگر ستاد کرونا اجازه داد آمادگی داریم تا کلاس‌های درس در مهرماه را به صورت حضوری تشکیل داده و مشکلی در این خصوص نداریم چراکه با برنامه‌ریزی صورت گرفته معلمان واکسینه شده و از طرفی اعتباراتی به عنوان سرانه بهداشتی به مدارس تعلق گرفته است.

واقعی با بیان اینکه قطعا آموزش مجازی در کنار آموزش حضوری وجود خواهد داشت، یادآور شد: شرکت ارتباطات وعده داده‌ که تا پایان سال ۱۴۰۰ همه مدارس خراسان جنوبی را به شبکه ملی اطلاعات متصل کند تا دانش‌آموزان بتوانند از آموزش به طور کامل بهره ببرند؛ همانگونه که در طول سال تحصیلی کذشته برای این امر تلاش کردیم.
اکنون پاییز در حال فراسیدن است؛ در حالی که تجربه یک سال و نیم آموزش مجازی همراه ماست؛ آموزشی که در میان سردرگمی تعطیلی مدارس، برای اولین بار وارد نظام آموزشی کشور شد و باید گفت در این مدت توانست پیشرفت‌های خوبیط داشته باشد، بی شک افت تحصیلی دانش‌آموزانی که در طول سال نه معلم دیدند و نه محیط مدرسه را قابل جبران نیست؛ باید دید وزارت آموزش و پرورش برای این نقیصه چه آماده کرده است.

بهار نیوز