بهار نیوز - روایت یک روزنامه‌نگار از این روزهای پنجشیر

گروه بین‌الملل: امتداد-ژیلا بنی‌یعقوب: روزنامه‌نگاری که از اهالی پنجشیر است و از مدت‌ها پیش او را می‌شناسم، دو روز پیش از پنجشیر به کابل آمده است، با او تماس می‌گیرم که به سؤالاتم درباره اوضاع ولایتش پاسخ دهد، قبول می‌کند و البته فوری می‌گوید:«به دلایل امنیتی نامم را فاش نکنید.قبول است؟»می‌گویم: معلوم است که قبول است چون امنیت تو و همه روزنامه‌نگاران از هر خبر و گزارشی اهمیت بیشتری دارد. به‌صورت واتس اپی با او گفت‌وگو می‌کنم. غمی در صدایش هست که قبلاً هیچ‌وقت نبود. هرچند اندوهگین اما باحوصله پاسخ تک تک سوالاتم را می‌دهد.می‌گوید:بعد از تصرف جاده اصلی پنجشیر توسط طالبان، دشواری‌های زیادی برای مردم به وجود آمده است. این مرد جوان از احساسات متناقض خود به هنگام رسیدن طالبان می‌گوید و شرح آنچه را که این روزها بر این مردم می‌رود.

وقتی طالبان به نزدیک پنجشیر رسیدند، چه احساسی داشتید؟
احساس دوگانه‌ای داشتم: یک احساسم این بود که یا ما طالب را شکست می‌دهیم و یا این‌که شهید می‌شویم و در هر دو حالت موفق هستیم. احساس دیگرم نگرانی زیاد بود، نگرانی از اینکه زندگی زنان و کودکان در شرایط دشوار قرار می‌گیرد و اگر در مقابل طالبان بایستیم سرنوشت آن‌ها چه می‌شود؟ کما این‌که در برخی روستاها چنین کردند.
وقتی طالبان به پنجشیر رسیدند مردم چگونه بودند و طالبان چطور برخورد می‌کردند؟
مردم پنجشیر با آمدن طالبان در نگرانی عمیق فرورفته بودند و تعدادی از آن‌ها داروندار خود را ترک کردند و ترجیح دادند از پنجشیر بروند. برخورد طالبان با زنان و کودکان بسیار بد بود و از خانواده‌ها می‌خواستند و می‌خواهند کسانی را که با دولت قبل همکاری داشته معرفی کنند و خانواده‌های اعضای مقاومت را شناسایی می‌کنند و از آن‌ها می‌خواهند که اطلاعات دقیقی درباره آن فرد مقاومتگر ارائه بدهند. برخورد طالبان در رسیدگی به مجروحان جنگ بسیار بی رحمانه و بدون توجه به موازین حقوق بشر بود. و اجازه درمان نمی‌دادند، طوری که در آن حالت مجروح زجر بکشند و بمیرند.
منظورتان این است که مجروحان نیروهای مقاومت به حال خود رها شدند بدون هرگونه مداوا؟ مردم از مجروحان خود چطور و با چه وسایلی مراقبت می‌کنند؟
در پنجشیر یک درمانگاه فرا ولایتی است که این درمانگاه شهرستان عنابه ولایت پنجشیر قرار دارد و به‌وسیله ایتالیایی‌ها اداره می‌شود، طالبان از آن به‌عنوان سنگر استفاده می‌کردند و به پزشکان اجازه وارد شدن نمی‌دادند.
بعد از پایان جنگ در نواحی شهری، اوضاع در پنجشیر چطور است؟
طالبان به خانه‌های غیرنظامی‌ها می‌روند، محل زندگی‌شان را بازرسی کرده، آن‌ها را می‌ترسانند و تهدید می‌کنند که در شناسایی افراد مختلف به آن‌ها کمک کنند. بیشتر هم به خانه‌های اعضای خانواده‌های جبهه مقاومت حمله می‌کنند.
آیا مکاتب وادارات در پنجشیر فعالیت می‌کنند؟ یا همه‌چیز تعطیل است؟ آیا مردم به زندگی معمولی خود مشغول هستند یا از محل خانه وزندگی‌شان فرار کردند؟
ادارات دولتی بسته است و در مکان‌هایی که جنگ بوده و خرابی‌های زیادی به وجود آمده مردم به کابل پناهنده شده‌اند و سرنوشتشان معلوم نیست.
از شرایط زندگی مردم در ولسوالی های مختلف پنجشیر چه اطلاعی دارید؟ وضعیت غذا و بهداشت چطور است؟
قطع ارتباط همچنان وجود دارد و کسی از کسی خبر ندارد. امکانات خوردوخوراک برای مردم غیرنظامی کم است و کمبود جدی وجود دارد. تابه‌حال هیچ کمکی از نهادهای دولتی و غیردولتی برای مردم پنجشیر صورت نگرفته است. درمانگاه و کلینیک‌ها فلج است و دکتری وجود ندارد که در این مراکز به مردم خدمت ارائه دهد.
چرا عده‌ای از اهالی پنجشیر در حال کوچ از آنجا هستند؟ از چه می‌ترسند که خانه و زندگی‌شان را رها کرده‌اند؟
دراین‌باره دلایل بسیاری وجود دارد، یک دلیل مهم برای خانواده‌ها این است که وقتی طالبان به روستایی می‌روند و یا در مسیر جاده به خانه‌ای برخورد می‌کنند، اعضای آن خانواده را گروگان می‌گیرند و از آن‌ها می‌خواهند که درباره اعضای جبهه مقاومت معلومات بدهند مسائلی به وجود می‌آید که برای خانواده‌ها اذیت کننده است. زنان خانواده مخصوصاً دختران جوان و کودکان از رفتارهای طالبان که وحشیانه است می‌ترسند، وقتی وارد منطقه‌ای می‌شوند رعب و وحشت ایجاد می‌کنند. خانواده‌ها تحمل دیدن این وضع را ندارند و حتی نمی‌خواهند با آن‌ها روبرو شوند.
برخوردشان با خانواده‌های رزمندگان مقاومت چطور است؟
خانواده‌ها را به گروگان می‌گیرند و از آن‌ها می‌خواهند که اعضای مقاومت را معرفی کنند و آدرسشان را بدهند و اگر آدرس ندهند رهایشان نمی‌کنند بیشترین کسانی که متضرر شده‌اند خانواده‌های نیروهای مقاومت هستند. البته در برخی ولسوالی ها و قریه‌ها هیچ تفکیکی نبوده و هم به خانواده‌های مقاومت حمله کرده‌اند و هم به شهروندان عادی. همه خانه‌ها را بازرسی می‌کنند اگر اسلحه یا فشنگ به دست آمد آن خانواده را بسیار آزار و اذیت کرده‌اند. اگر در خانه‌ای فشنگی پیداکرده‌اند خانواده را اذیت کرده‌اند که اسلحه کجاست و اگر اسلحه بوده پس فشنگ کجاست؟ و کسی که صاحب اسلحه است الآن کجاست و آدرسش را بدهید و اگر ندهند آزار و اذیتشان می‌کنند.
ماجرای کوچ اجباری مردم چیست؟ چه کسانی را به‌اجبار از خانه و کاشانه خود کوچ می‌دهند؟
خانواده‌هایی که عضو یا اعضایی از خانواده‌شان در جبهه مقاومت هستند و یا با دولت قبلی همکاری می‌کردند. برخی از خانواده‌ها که هیچ مصونیتی برای خود احساس نمی‌کردند، قبل از اینکه طالبان به سراغشان بروند خود تصمیم به کوچ گرفتند. خانواده‌ها وقتی از پنجشیر کوچ می‌کنند دارایی‌ها ازجمله خانه و زمین زراعی و همه دارایی‌شان می‌ماند و هیچ‌کسی نیست که از خانه وزندگی‌شان مراقبت کند.
خانواده‌هایی که کوچ می‌کنند یا کوچانده می‌شوند معمولاً به کجا می‌روند؟
بیشتر به کابل می‌روند، ممکن است به خانه خویشاوندان خود در کابل بروند و یا خانه‌ای برای خود کرایه کنند و سختی‌های زیادی را تحمل می‌کنند.
کسانی که کوچ می‌کنند در مسیر با چه مشکلاتی روبرو می‌شوند؟
وقتی مردم در مسیر کابل بودند باز طالب‌ها در مسیرشان قرار می‌گرفتند، ماشین‌ها و خانواده‌ها را بازرسی می‌کردند. حتی گوشی‌های موبایل مردم را می‌گرفتند و آن را چک می‌کردند تا اگر تصویر و خبری برایشان آمده باشد، او را بازجویی و زندانی کنند. این وضعیت مردم را دچار وحشت زیاد می‌کرد.
آقای یونس قانونی گفته است که طالبان در حال قتل‌عام مردم پنجشیر در دره‌ها هستند.. نماینده سازمان ملل متحد نیز در بیانیه‌ای “اتهامات معتبر” در مورد قتل‌های تلافی‌جویانه طالبان را محکوم کرد. قتل‌های تلافی‌جویانه در پنجشیر چقدر جدی است؟
درباره گفته‌های آقای قانونی باید بگویم قتل‌عام در دره‌های کوچک با زمین‌های کوچک که تعداد نیروهای مقاومت در آنجا کم بود انجام‌شده است. طالبان با نیروهای بسیار زیاد و تجهیزات مدرن از جمله تانک‌های زرهی به دره‌های کوچک حمله کردند و خانواده‌های آنجا را اذیت کرده و مردان را در مقابل چشمان سایر اعضای خانواده به رگبار می‌بستند. خانواده‌های مقاومت را گروگان می‌گرفتند و تا آدرس نیروی مقاومت را نمی‌دادند رهایشان نمی‌کردند. قتل‌های تلافی‌جویانه در پنجشیر انجام می‌شود، به‌عنوان‌مثال وقتی طالبان قبلاً به قریه‌ای حمله کرده و آنجا تلفات زیادی داده باشند در مرحله بعدی که موفق به پیشروی می‌شوند خانواده‌هایی را در این‌جور قریه‌ها قتل‌عام می‌کنند که یک نمونه‌اش قریه عمرض بود.
عکس‌هایی در رسانه‌ها دیدیم که مزار احمدشاه مسعود آسیب‌دیده و خبرهایی نیز مبنی بر وقوع جنگ و درگیری در محل مزار آقای مسعود شنیده شد. آیا آنجا درگیری و جنگ جدی اتفاق افتاد؟
جنگ در اطراف مقبره آمرصاحب (مسعود) صورت نگرفته و خود جبهه مقاومت در این منطقه نجنگید. از میزان خسارت وارده به مقبره اطلاعات کامل در دست نیست چون هنوز امکان رفت‌وآمد برای افراد معتمد برای رفتن به آنجا و برآورد میزان خسارت وارده بر مقبره و محل دفن احمدشاه مسعود فراهم نیست
سؤالی هم درباره وضعیت نیروهای مقاومت: آیا در حال حاضر نیروهای مقاومت که در دره‌ها و کوه‌ها هستند دسترسی به آب و غذا دارند؟
بر اساس اطلاعات منابع موثقی که من با آن‌ها در تماس هستم امکانات خوردوخوراک برای نیروهای نظامی مقاومت به‌اندازه کافی وجود دارد.
الآن دقیقاً چه میزان از اراضی پنجشیر در دست طالبان است؟
طالبان تنها توانسته بر جاده اصلی مسلط شود و دره‌های منتهی به منطقه همه در اختیار جبهه مقاومت است. من می‌خواهم اینجا به یک سوءتفاهم اشاره‌ کنم: طالبان می‌گوید که پنجشیر را تصرف کرده. حتماً می‌دانید پنجشیر از لحاظ اراضی دارای تعداد زیادی دره‌های اصلی و دره‌های فرعی است. طالبان با متحمل شدن تلفات سنگین توانستند مسیر سرک عمومی (جاده اصلی) پنجشیر را بگیرند و اکنون در تمام دره‌ها نیروهای مقاومت هستند و حملانی را علیه طالبان انجام داده و می‌دهند.
مردم پنجشیر غالباً چه کسانی را مقصر وضع موجود می‌دانید؟
مردم پنجشیر مقصر اصلی وضع موجود را ابتدا در داخل دولت فاسد غنی می‌دانند و در خارج هم آمریکا.
آیا در این چند روز در پنجشیر تظاهرات علیه طالبان و یا درگیری با آن‌ها گزارش‌شده؟
در پنجشیر تظاهرات نمی‌شود درگیری می‌شود و خبر درگیری‌ها در رسانه‌ها گزارش‌ شده است.