بهار نیوز - دردی که نشانه همه بیماری ها است

گروه علمی: سردرد یکی از نشانه‌های شایع انواع بیماری‌ها به حساب می‌آید؛ از یک سرماخوردگی ساده گرفته تا تومورها و خونریزی‌های مغزی همگی می‌توانند سردرد ایجاد کنند. بعضی سردردها آنقدر آزاردهنده هستند که زندگی‌مان را مختل می‌کنند اما در عین حال بی‌خطر هم محسوب می‌شوند. در مقابل، بعضی سردردها ممکن است خیلی آزاردهنده نباشند اما جان‌مان را به خطر بیندازند. اگر کنجکاو شده‌اید که بدانید سردردهای خطرناک و بی‌خطر چه علائمی دارند و چگونه برطرف می‌شوند، حتما این مقاله را بخوانید.

دکتر علیرضا یاراحمدی، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب معتقد است سردرد یک بیماری نیست بلکه یک نشانه محسوب می‌شود. این متخصص به شما می‌گوید که از میان نشانه‌هایی که با سردردتان همراه می‌شود، کدام‌یک زندگی‌تان را تهدید می‌کند. در پایان نیز، دکتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی از یافته‌های این مکتب برای درمان سردرد می‌گوید.

خوش‌خیم اما آزاردهنده!
سردردهای خوش‌خیم و آزار‌دهنده ممکن است برای سال‌ها آسایش بیمار را تهدید کنند اما خطرناک نیستند؛ از جمله میگرن که شایع‌ترین نوع سردرد است و درصد بالایی از خانم‌ها در سن باروری آن را تجربه می‌کنند. از دیگر سردردهای غیر خطرناک می‌توان به سردرد تنشی، خوشه‌ای، نورالژی و جرقه زننده، سردردهای مزمن روزانه، سردرد پیوسته در نیمه سر و. . . اشاره کرد که همگی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شوند.
این درد خبر می‌کند!

یکی از شایع‌ترین دلایل سردرد، حملات میگرن است. شیوع میگرن در خانم‌ها تقریبا سه برابر آقایان است و می‌توان گفت دو درصد از افراد جامعه به آن مبتلا هستند. به عبارتی از هر 100 نفر دو نفر میگرن دارند. این سردرد معمولا در یک نیمه از سر ایجاد می‌شود و ضربان‌دار است. البته ممکن است از یک نیمه سر آغاز شود و بعد تمام سر را درگیر کند.

همچنین ممکن است در ناحیه دور چشم یا خود چشم باعث درد شود طوری که خیلی از بیماران به اشتباه نزد چشم‌پزشک می‌روند. گاهی اوقات درد تا جلو یا پشت گردن و گوش هم پیش می‌رود. بعضی‌ها نیز با شروع آن دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوند. گروهی هم با استفراغ کردن دردشان پایان می‌یابد. افراد مبتلا به میگرن معمولا از نور، بوهای تند مثل بوی دود و وایتکس، صداهای بلند و مکان‌های شلوغ دوری می‌کنند. بعضی نیز دچار اسهال یا سبکی سر می‌شوند.

در صورتی که میگرن بیشتر از 15 روز در ماه طی سه ماه متوالی ایجاد شود، مزمن نامیده می‌شود اما اگر میزان حملات آن کمتر از این حد باشد و فقط در یک دوره خاصی از سال، برای مثال یک هفته در ماه یا یک ماه در سال ایجاد شود، میگرن غیرمزمن نامیده می‌شود.

بسیاری از مبتلایان پیش از شروع درد احساساتی را تجربه می‌کنند؛ برای مثال بعضی‌ها ممکن است جرقه نور در یکی از چشم‌های‌شان ببینند و بینایی‌شان مختل شود. بعضی‌ها نیز ممکن است دچار حالت‌هایی مثل دلشوره زدن و. . . شوند. چنین میگرنی کلاسیک نام دارد و خیلی شایع نیست درصورتی که میگرن شایع مستقیما بدون این علائم شروع می‌شود.

غذاهایی که سردرد می‌آورند!
میگرن درمان قطعی دارد. در واقع درمان آن بر سه اصل استوار است. یکی از مسائل مهم در این زمینه اجتناب از خوردن خوراکی‌هایی است که سردرد میگرنی را تشدید می‌کنند؛ از جمله مواد غذایی حاوی نیترات، سوسیس، کالباس، گوشت‌های دودی و نمک‌سود شده، کافئین، قهوه، نسکافه، شکلات تیره، نوشابه کوکا، غذاهای کنسروی حاوی مواد نگهدارنده و گاهی هم مرکبات، دوغ و مواد تخمیری مثل پنیرهایی که ماه‌ها در شرایط تخمیری به دست می‌آیند. البته بعضی بیماران با مصرف یک فنجان قهوه احساس می‌کنند سردردشان در لحظه کم می‌شود اما به هر حال مصرف آن توصیه نمی‌شود.

میگرنی‌ها باید همیشه دارو بخورند؟
درمان دارویی میگرن به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش اول درمان دارویی برای کنترل حمله میگرن است که معمولا در موارد شدید میگرن به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شود. گاهی اوقات داروهای ضداستفراغ هم در فاز حاد بیماری کاربرد دارد و بخش دوم درمان پیشگیرانه است.

در واقع بعضی بیماران میگرنی باید داروهایی را مثل ترکیبات ضد افسردگی سه حلقه‌ای به صورت دائمی مصرف کنند تا از حملات بعدی میگرن پیشگیری کرده باشند. این درمان‌ها معمولا باید شش تا 9 ماه ادامه پیدا کند. بعد از آن به تدریج دارو قطع می‌شود.به‌طور کلی درمان پیشگیرانه در سه حالت تجویز می‌شود؛ یکی اینکه اگر حملات میگرن بیشتر از چهار حمله در ماه یا بیشتر از یک حمله در هفته باشد، دوم اینکه تعداد حملات میگرن کم باشد اما در عین حال همان تعداد کم بسیار شدید و آزاردهنده باشد و سوم اینکه سردرد دیگر به داروهای قبل جواب ندهد یا تغییر شکل و شدت دهد.

ورزش، سردرد را کاهش می‌دهد!
سومین اصل در درمان میگرن انجام ورزش روزانه (نیم‌ساعت در روز) است. ورزش کردن به اثربخشی داروها کمک می‌کند. یکی دیگر از راه‌های درمان غیردارویی، استفاده از طب سوزنی است. این شیوه می‌تواند تا 96 درصد بهبود ایجاد کند. روش‌های دیگر مثل بایوفیدبک و نوروفیدبک نیز به رفع میگرن کمک می‌کند زیرا کسانی که میگرن دارند ممکن است تا حدی دچار بیماری‌های اعصاب و روان مثل افسردگی یا بیماری اضطرابی هم باشند.
وقتی مغز جرقه می‌زند. . . !

سردرد «نورالژی عصب سه‌قلو» معمولا به صورت جرقه زدن و شوک الکتریکی ایجاد می‌شود یعنی این‌طور نیست که بیمار برای مثال یک ساعت درد داشته باشد بلکه فقط یک جرقه خیلی شدید و دردناک می‌زند و بعد خوب می‌شود. تحریک کردن و دست زدن به صورت هم این درد را تشدید می‌کند؛ حتی برخورد تیغ و ریش‌تراش هم می‌تواند در بعضی‌ها باعث این جرقه دردناک شود.سردرد نورالژی بیشتر در نیمه پایینی صورت اتفاق می‌افتد و یک‌طرفه است، معمولا هم در دهه پنجم و بالای 40 سالگی آغاز می‌شود. همچنین در خانم‌ها شایع‌تر است و ممکن است ارثی باشد. این سردرد جزء انواع خوش‌خیم است.

سرتان در حال منفجر شدن است؟!
سردرد تنشی یا هیجانی یکی دیگر از انواع سردردهای خوش‌خیم است که معمولا در دهه سوم و چهارم زندگی و بر اثر انقباض عضلات ایجاد می‌شود. این سردرد معمولا دوطرفه است و پشت سر را درگیر می‌کند.گاهی اوقات نیز تا عضلات گردن پیش می‌رود و باعث گرفتگی گردن می‌شود که این حس معمولا با ماساژ دادن و حمام داغ کمتر می‌شود. همچنین باعث می‌شود فرد احساس فشار یا انفجار در سر داشته باشد، با این حال گاهی ممکن است ضربان‌دار نیز باشد اما باعث تهوع و استفراغ نمی‌شود.

همچنین بیمار را از خواب بیدار نمی‌کند و باعث ترس از نور، بو و صدا نمی‌شود اما معمولا بی‌اشتهایی ایجاد می‌کند. سردرد تنشی اغلب کمتر از 12 روز در ماه اتفاق می‌افتد اما طول مدت آن خیلی زیاد است، برای مثال ممکن است از نیم‌ساعت تا یک هفته دائما سردرد وجود داشته باشد. این سردرد به‌شدت میگرن نیست و خود به انواع مزمن و غیرمزمن تقسیم می‌شود.نوع مزمن آن بیشتر از 15 روز در ماه طی سه ماه متوالی ایجاد می‌شود. بهترین درمان برای آن نیز داروهای مسکن است. درمان پیشگیرانه نیز اغلب با ترکیبات ضدافسردگی سه حلقه‌ای صورت می‌گیرد. بایوفیدبک و ریلکسیشن هم می‌تواند به رفع آن کمک کند.

سردردی که فقط موقع خواب می‌آید!
«سردرد خواب» نوعی دیگر از سردرد است که افراد سالمند را درگیر می‌کند. سن درگیری آن معمولا 63 سالگی به بالاست. این درد معمولا در یک ساعت خاص از شبانه‌روز فرد را از خواب بیدار می‌کند و بین 15دقیقه تا سه ساعت طول می‌کشد. سردرد خواب نیز باید حتما توسط پزشک بررسی شود.

سردرد سالمندی را جدی بگیرید!
یکی دیگر از سردردهای مهم و بدخیم در سالمندان و افراد بالای 55 سال اختلال «آرتریت تمپورال» است. این سردرد بر اثر نوعی التهاب عروقی ایجاد می‌شود و معمولا یک‌طرفه در پیشانی و شقیقه‌هاست. از آنجایی که این اختلال می‌تواند باعث سکته مغزی و کوری شود، باید حتما جدی گرفته شود. این سردرد باعث می‌شود عروق گیجگاه حالت التهابی، مارپیچی و برجسته پیدا کند و ضربان‌دار شود. همچنین درد با دست زدن روی عروق ناحیه شقیقه بیشتر می‌شود. تشخیص دقیق آن نیز خیلی راحت با آزمایش ESR (آزمایش سرعت رسوب خون) صورت می‌گیرد. درمان آن هم استفاده از کورتون است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟!
شاید از خود بپرسید علائم سردردهای خطرناک چیست و در صورت وقوع چه علائمی لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر از خواب بیدارتان می‌کند
اگر سردرد آنقدر شدید باشد که بیمار را از خواب بیدار کند یا اگر با انجام کارهایی که فشار مغز را بالا می‌برد مثل دولا شدن، سرفه کردن، عطسه کردن یا بار سنگین از روی زمین برداشتن، تشدید شود، حتما باید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین اگر سردرد به تدریج و روز به روز پیش رونده باشد باید از لحاظ تومور مغزی بررسی شود. سردردهایی که همراه با تهوع، استفراغ و تاری دید دائم هستند نیز باید جدی گرفته شوند.

اگر بالای 50 سال دارید
سردردهایی که بالای 50 سالگی آغاز می‌شوند، سردردهایی که همراه با حملات تشنج هستند یا همزمان با آنها دست یا پا هم حس فلجی پیدا می‌کند، سردردهایی که همراه با کاهش سطح هوشیاری هستند و باعث می‌شوند فرد بیهوش شود، سردردهایی که به‌طور ناگهانی آغاز می‌شوند و لحظه شروع تا به اوج رسیدن‌شان خیلی کوتاه است (چند ثانیه تا چند دقیقه) و سردردهایی که همراه با تب، کاهش وزن و سفتی گردن هستند، باید حتما بررسی شوند.

اگر سرتان ضرب دیده است
بیمارانی که سابقه بدخیمی دارند، برای مثال کسانی که قبلا تومور مغزی داشته‌اند و عمل کرده‌اند اما حالا سردرد گرفته‌اند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. افرادی که سابقه نقص ایمنی دارند مثل بیماران مبتلا به ایدز یا کسانی که پیوند کلیه یا اعضا داشته‌اند نیز باید در صورت وقوع سردرد تحت نظر قرار بگیرند. کسانی که سابقه ضربه به سر داشته‌اند به‌خصوص سالمندان هم باید در صورت وقوع سردرد بررسی شوند.

سردردهای ثانویه را بشناسید
تمامی سردردهای آزاردهنده غیر تهدید‌کننده حیات از نوع سردردهای اولیه هستند و دلیل خاصی پشت سر آنها وجود ندارد اما بعضی سردردها به صورت ثانویه و بر اثر عوامل خاصی ایجاد می‌شود؛ برای مثال سردردهای ناشی از تومور مغزی یا پاره شدن کلافه عروقی، سینوزیت، مشکلات گوش، بالا رفتن فشار خون، اختلالات کلیوی و. . . همگی از نوع ثانویه به شمار می‌آیند.

سردرد ناشی از سینوزیت معمولا در فصل بهار، پاییز یا زمستان و در کسانی که حساسیت فصلی دارند، ایجاد می‌شود. همچنین با سرماخوردگی تشدید می‌شود و معمولا همراه با سنگینی سر، ترشحات پشت حلق، بینی، درد در گونه‌ها و ناحیه پیشانی است. این نوع سردرد با درمان‌های تخلیه‌ای و آندوسکوپی توسط متخصصان گوش و حلق و بینی و همچنین درمان‌های آنتی‌بیوتیک کاهش پیدا می‌کند.

فشار خون هم سردرد می‌آورد؟!
برخلاف تصور عموم، فشار خون معمولا باعث سردردهای شدید نمی‌شود. بعضی سردردها هم در اصل سردرد نیستند؛ برای مثال فرد ممکن است درد حاصل از اختلالات مفصل فک پایینی و بالایی یا اختلالات دندانی و دهانی را با سردرد اشتباه بگیرد زیرا اعصاب این نواحی معمولا با هم مشترک هستند.

شاید مقصر ادکلن‌تان باشد!
در طب سنتی 27 نوع سردرد به عنوان بیماری شناخته می‌شود. البته سایر بیماری‌ها نیز می‌توانند به عنوان یک عارضه، سردرد ایجاد کنند. دکتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در ادامه اشاره می‌کند که یکی از شایع‌ترین انواع سردردها آنهایی است که بر اثر بوییدن ایجاد می‌شود؛ برای مثال بعضی افراد بر اثر بوهای گرم مثل بوی مشک، ادکلن‌های شیرین یا تند یا بوی شکلات دچار سردرد می‌شوند.

درمان این نوع سردرد بوییدن بوهای سرد است. بعضی‌ها نیز بر اثر بوهای سرد، سردرد می‌گیرند. این افراد نیز باید ادکلن خود را تغییر دهند و از بوهای گرم استفاده کنند. یک گروه از افراد هم با بوهای بد مثل بوی زباله دچار سردرد می‌شوند، درمان آنها نیز بوییدن سرکه است.

چه بخوریم سردردمان کم شود؟!
بعضی سردردها مشارکتی هستند؛ یعنی به دنبال یک مشکل خاص در اعضای بدن ایجاد می‌شوند. مهم‌ترین آنها سردرد با مشارکت معده است؛ برای مثال کسانی که مشکلات نفخ، ترش کردن، درد معده، آروغ زدن و. . . دارند ممکن است دچار سردرد شوند. درمان آن نیز رفع مشکل اولیه معده است. یک نوع دیگر سردرد با رحم مشارکت دارد که معمولا در خانم‌ها قبل یا طی قاعدگی رخ می‌دهد زیرا در این دوران مسیر خون و خروج مواد به سمت پایین بدن می‌رود و خونرسانی به مغز ضعیف می‌شود.

جهت پیشگیری از این سردرد باید یک هفته مانده به قاعدگی شروع به تقویت بنیه و مغز کنید؛ برای مثال می‌توانید از میوه‌ها و غذاهای مقوی مثل سیب زرد و انواع آجیل به‌خصوص بادام، پسته و فندق استفاده کنید. البته این آجیل‌ها باید خام، بدون نمک و پوست گرفته باشند.

به عبارتی باید قبل از مصرف، آنها را در آب جوش خیس کنید و پوست‌شان را بگیرید. همچنین می‌توانید شیر بادام تهیه کنید و صبح‌ها ناشتا از آن میل کنید، برای این منظور باید 10 عدد بادام پوست گرفته شده را با دو قاشق عسل و یک لیوان آب سرد داخل مخلوط‌کن بریزید یا بادام‌ها را بکوبید و با عسل و آب سرد مخلوط کنید. بادکش ناحیه بین دو کتف بدون حجامت نیز سه تا چهار روز مانده به قاعدگی تا یکی، دو روز بعد از قاعدگی می‌تواند به رفع سردرد کمک کند. البته نباید خیلی زیاد این کار را انجام داد و فقط یک یا دو بار در روز کفایت می‌کند. همچنین کسانی که عادت ماهانه خفیف و لکه‌بینی دارند نباید از این روش استفاده کنند.

شاید مزاج سر عوض شده باشد!
سردرد به انواع مزاجی نیز تقسیم‌بندی می‌شود. گرم شدن، رطوبت و خشکی مزاج سر همگی می‌تواند باعث سردرد شود. البته وقتی مزاج به سمت رطوبت زیاد می‌رود کمتر سردرد ایجاد می‌کند و بیشتر باعث سنگینی سر می‌شود. گرم شدن مزاج سر نیز معمولا باعث دردهای تیرکشنده و برافروخته شدن صورت می‌شود. این افراد معمولا ناحیه پیشانی و سرشان داغ است.از طرف دیگر، کسانی که مزاج سرشان خشک می‌شود معمولا دچار سردرد، خشکی پوست صورت، مخاط، بینی، دهان و چشم می‌شوند. بعضی‌ها هم ممکن است خشکی و ریزش مو و شوره سر پیدا کنند. البته همه این علائم ممکن است با هم حضور نداشته باشند.

این روغن‌ها با سردرد مبارزه می‌کند!
اگر سردرد به دلیل گرم شدن مزاج سر باشد فرد باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب برای بازه‌های زمانی طولانی خودداری کند. استفاده از روغن‌هایی که مزاج سر و صورت را سرد می‌کنند مثل روغن بنفشه نیز می‌تواند به این افراد کمک کند. البته در طب سنتی درمان‌های دارویی ترکیبی نیز برای رفع سردرد وجود دارد. علاوه بر اینها فرد باید از مصرف غذاهایی که مزاج را گرم می‌کنند خودداری کند از جمله زنجبیل، دارچین و خرما.