سهم فقرا از تورم بیشتر از ثروتمندان شد

گروه اقتصادی: شکاف ۸.۲ درصدی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در شهریورماه بین داراترین و ندارترین قشر جامعه باعث شد تا دیروز سیدابراهیم رئیسی بگوید تورم، خط قرمز دولت اوست و از دستگاه‌های اجرایی بخواهد از هرگونه اقدامی که باعث افزایش تورم می‌شود پرهیز کنند و بانک مرکزی هم سیاست‌های پولی را متناسب با مدیریت نقدینگی و کنترل تورم پیگیری کند.

نرخ تورم سالانه در شهریورماه امسال به ۴۵.۸ درصد رسیده است. پیش‌تر در ۳۰ مرداد امسال رئیس‌جمهوری در جلسه بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی خود در مجلس فاش کرده بود نرخ تورم حسب اعلام مرکز آمار به بالای ۴۴ درصد و براساس محاسبات بانک مرکزی به بیش از ۵۵ درصد رسیده است. این گزارش می‌افزاید: هرچند بانک مرکزی نرخ تورم را محاسبه می‌کند اما چند سالی است آن را منتشر نمی‌کند، با این حال گزارش این نهاد در اختیار رئیس‌جمهوری قرار می‌گیرد و به‌نظر می‌رسد نرخ تورم محاسباتی بانک مرکزی با توجه به روند افزایش آن در ۲‌ ماه گذشته به ۶۰ درصد نزدیک شده باشد؛ اتفاقی نگران‌کننده که باعث شده ابراهیم رئیسی از تیم اقتصادی‌اش بخواهد زودتر فکری به حال مهار تورم کند. او دیروز در جمع تیم اقتصادی دولت با بیان اینکه مهار تورم مسئله مهم و اولویت دولت است، اعلام کرد: دستگاه‌های اجرایی از هرگونه اقدامی که به افزایش تورم منجر می‌شود، پرهیز کنند. او نه‌تنها از بانک مرکزی خواسته تا سیاست‌های پولی ضدتورمی را به اجرا گذارد که در دستوری دیگر سازمان برنامه و بودجه را موظف کرده تا بودجه سال ۱۴۰۱ را با تأکید بر اصلاح ساختار و حذف هزینه‌های غیرضرور بودجه تدوین کند.

پیش از این در ۲۴ مرداد امسال رئیس‌جمهور در جلسه ستاد اقتصادی دولت با تأکید بر ضرورت اصلاح ساختار بودجه کشور، اعلام کرده بود تصمیم‌های اقتصادی نباید به هیچ عنوان پایه پولی را افزایش دهد. این اشاره رئیسی نشان می‌دهد دولت در تلاش است تا بودجه سال آینده را ضدتورمی تنظیم کند اما چالش اصلی پیش‌روی تیم اقتصادی دولت اینجاست که بخش زیادی از بودجه جاری به پرداخت حقوق‌ کارکنان اختصاص دارد و رئیس‌جمهور هم تأکید دارد که متناسب‌سازی‌ حقوق‌ها با تورم یک امر ضروری است و صرفا به یک قشر خاص تعلق ندارد و باید همه گروه‌های شغلی را شامل شود.
  فشار هزینه‌ها بر سفره ضعیف‌ترها
تازه‌ترین گزارش مرکز آمار اما نشان می‌دهد فشار تورم بر دهک‌های فقیرتر جامعه بیشتر شده و هرچند دهک اول نرخ تورم سالانه ۴۷.۳ درصدی و دهک غنی‌تر نرخ تورم ۴۹.۴ درصدی را در پایان شهریورماه تجربه کرده اما نرخ تورم سالانه گروه کالاهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که سهم بالایی در سبد خانوار دهک‌های پایین جامعه دارد، نشان می‌دهد به عدد ۶۲.۲ درصد برای دهک فقیر رسیده، درحالی‌که همین شاخص با ضریب اهمیت کمتر برای دهک‌ ثروتمند ۶۱.۵ درصد محاسبه شده است. از سوی دیگر سنگینی فشار تورم در ۱۲‌ ماه منتهی به شهریور امسال برای دهک فقیر جامعه ۴۸.۴ درصد گزارش شده؛ درحالی‌که دهک ثروتمند با فشار ۴۰.۶ درصدی مواجه بوده است. چالش جدی اینجاست که به‌رغم تلاش دولت در یک‌ماه گذشته برای کاهش فشار تورم بر دهک‌های فقیر، نرخ تورم نقطه‌ای در پایان شهریور برای ۲دهک فقیر جامعه بالای    ۴۸ درصد بوده درحالی‌که ۳ دهک داراترین نرخ تورم نقطه‌ای کمتر از ۴۳ درصد را تجربه کرده است.

شاخص مهم دیگر به روند نرخ تورم در ۳ شاخص تورم کل، تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات و تورم غیرخوراکی‌ها و خدمات در بین دهک‌های مختلف مربوط می‌شود که براساس داده‌های مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نشان می‌دهد که این نرخ در شهریور نسبت به مردادماه امسال برای ۸ دهک نخست افزایش داشته و برای ۲ دهک نهم و دهم روند کاهشی را تجربه کرده است. با این حال نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات برای همه دهک‌ها از فقیر و متوسط گرفته تا ثروتمند در فاصله مرداد تا شهریور ۱۴۰۰ صعودی بوده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات روند متفاوتی را در پیش گرفته و برای دهک‌های اول تا سوم افزایش و برای سایر دهک‌های متوسط تا ثروتمند کاهش یافته است.  
ارزان‌سازی با دلار ۴۲۰۰
یکی از تدابیر دولت برای مهار روند فزاینده قیمت کالاهای اساسی و صیانت از سفره خانوارها، افزایش واردات و به‌ویژه سرعت‌دادن به کالاهای انبارشده در گمرک‌ است؛ به‌گونه‌ای که از مجموع کالاهای اساسی واردشده در سال‌جاری ۸۶ درصد با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین ارز و وارد شده که البته محدود به ۷ قلم است. چنان‌که طبق آمار رسمی در نیمه اول امسال مجموع واردات و صادرات به ۷۹.۱ میلیون تن به ارزش ۴۵ میلیارد دلار رسیده که سهم واردات ۱۹.۱ میلیون تن به ارزش ۲۳.۱ میلیارد دلار بوده است. از مجموع واردات صورت‌گرفته، ۱۴.۳ میلیون تن به ارزش ۸.۸ میلیارد دلار کالای اساسی در ۲۵ گروه از گمرک ترخیص و وارد کشور شده که این مقدار در مقایسه با نیمه اول سال گذشته از نظر وزنی  ۲۱درصد و ارزش ۵۷ درصد افزایش دارد. همچنین از ۱۴.۳ میلیون تن کالای اساسی واردشده از ابتدای امسال تا پایان شهریورماه، ۱۲.۴ میلیون تن به ارزش بالغ بر ۶.۹ میلیارد دلار با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد شده که از نظر وزنی ۲۴ درصد و ارزش ۷۹ درصد نسبت به نیمه اول پارسال افزایش یافته است.
بر این اساس، حجم کالای اساسی واردشده با ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال‌جاری ۶۴.۹ درصد کل واردات از نظر وزن و ۲۹.۸ درصد از لحاظ ارزش در همین مدت است. کالاهایی که با ارز ترجیحی وارد می‌شود، محدود به ۷ قلم شامل گندم، جو، دانه‌های روغنی، روغن خام، ذرت، کنجاله سویا و بخشی از دارو، تجهیزات و ملزومات پزشکی است؛ به‌گونه‌ای که ۶۹۸.۵ میلیون دلار گندم، ۱.۴ میلیارد دلار ذرت، ۵۷۵.۸ میلیون دلار جو، یک‌میلیارد دلار دانه‌های روغنی، ۱.۵ میلیارد دلار روغن خوراکی و ۶۸۴.۱ میلیون دلار هم کنجاله سویا در نیمه نخست امسال وارد شده و سهم دارو و تجهیزات پزشکی ۹۳۳ میلیون دلار برآورد شده است.