قاتلان محکوم، در تعقیب قضات زن افغان

گروه بین الملل: آنها پیشگامان حقوق زنان در افغانستان بودند. آنها مدافعان استوار و ثابت‌قدم قانون بودند، و در پی عدالت برای گروهی که بیشتر از همه در کشورشان در حاشیه هستند. اما اکنون، بیش از ۲۲۰ قاضی زن به دلیل ترس از مجازات تحت حکومت طالبان مخفی شده‌اند. شش قاضی زن سابق از مکان‌های مخفی‌شان در سراسر افغانستان صحبت کرده‌اند. نام همه آنها اینجا به دلایل امنیتی تغییر داده شده است.
معصومه در طول دوران فعالیتش بعنوان قاضی، صدها مرد را به اتهام خشونت علیه زنان، ازجمله تجاوز و قتل و شکنجه محکوم کرده است.اما تنها چند روز پس از آنکه طالبان کنترل شهرش را در دست گرفت و هزاران جنایتکار محکوم از زندان آزاد شدند، تهدیدات به مرگ علیه او شروع شد.پیام‌های متنی، پیام‌های صوتی، و تماس‌های تلفنی پیاپی از شماره‌های ناشناخته شروع به بمباران تلفنش کردند.معصومه می‌گوید "نیمه شب بود که شنیدیم طالبان همه زندانیان را از زندان آزاد کرده‌اند"."بلافاصله فرار کردیم. خانه و همه چیز را پشت سر رها کردیم."
در ۲۰ سال گذشته، ۲۷۰ زن در افغانستان به مقام قضاوت رسیده و در این جایگاه کار کرده‌اند. آنها بعنوان شماری از قدرتمندترین و برجسته‌ترین زنان کشور، از چهره‌های شناخته شده در جامعه هستند.معصومه می‌گوید "هنگام خروج از شهر با اتومبیل، من برقع سر کردم تا کسی مرا نشناسد. خوشبختانه موفق شدیم از تمام ایست‌های بازرسی طالبان بگذریم".مدت کوتاهی پس از خروج آنها، همسایه‌هایش به او پیام دادند که چند نفر از اعضای طالبان به خانه‌اش وارد شده‌اند.معصومه می‌گوید به محض اینکه آنها مردان طالبان را توصیف کردند، او فهمید که چه کسی به دنبال او است.
چند ماه پیش از تسلط طالبان، معصومه در حال رسیدگی به پرونده‌ای بود و از عضو یک گروه به دلیل قتل بی‌رحمانه همسرش تحقیق می‌کرد.معصومه پس از مجرم شناخته شدن این مرد، او را به ۲۰ سال حبس محکوم کرد.معصومه می‌گوید "هنوز هم می‌توانم تصویر آن زن جوان را در ذهنم ببینم. جنایت وحشیانه‌ای بود"."پس از اتمام دادگاه و بسته شدن پرونده، مرد مجرم به من نزدیک شد و گفت: وقتی از زندان بیرون آمدم، همان کاری را با تو می‌کنم که با همسرم کردم"."آن موقع او را جدی نگرفتم. اما از زمانی که طالبان قدرت را در دست گرفتند، او بارها به من تلفن کرده و گفته است که تمام اطلاعات شخصی من را از دفاتر دادگاه برداشته است"."او به من گفت: تو را پیدا می‌کنم و انتقامم را می‌گیرم."
تحقیقات  نشان می‌دهد که حداقل ۲۲۰ قاضی زن سابق در حال حاضر در سراسر افغانستان مخفی شده‌اند.در گفتگو با شش قاضی سابق در ولایت‌های مختلف، گواهی همه آنها از آنچه که در پنج هفته گذشته شاهدش بوده‌اند، تقریبا یکی است.همه آنها از سوی اعضای طالبان که قبلا به حبس محکوم شده بودند، تهدید به مرگ شده‌اند. آنها از چهار مرد مشخص نام برده‌اند که به جرم قتل همسرانشان محکوم شده بودند.همه آنها به دلیل تهدید به مرگ، حداقل یکبار شماره تلفن خود را عوض کرده‌اند.همه آنها در حال حاضر در مکان‌های مخفی به سر می‌برند و هر چند روز یکبار محل خود را تغییر می‌دهند.همه آنها همچنین گفته‌اند که اعضای طالبان به خانه‌هایشان که ترک کرده‌اند، سر زده‌اند. آنها از همسایگان و دوستانشان شنیده‌اند که طالبان درمورد محل سکونت‌شان سوال کرده‌اند.
در پاسخ به این اتهامات، بلال کریمی، دستیار سخنگوی طالبان،  گفت "قضات زن باید مانند هر خانواده دیگری بدون ترس زندگی کنند. هیچکس نباید آنها را تهدید کند. واحدهای ویژه نظامی ما موظفند به چنین شکایاتی رسیدگی کنند و در صورت تخلف اقدام کنند".کریمی همچنین وعده طالبان مبنی بر "عفو عمومی" برای همه کارکنان دولت سابق در سراسر افغانستان را تکرار کرد و گفت "عفو عمومی ما صادقانه است. اما اگر عده‌ای بخواهند برای خروج از کشور پرونده تشکیل دهند، درخواست ما این است که این کار را نکنند و در کشور خود بمانند".
در جریان آزادی دسته جمعی زندانیان توسط طالبان، مجرمان بسیاری هم که با طالبان ارتباطی نداشتند، آزاد شدند.درمورد امنیت قضات زن،  کریمی همچنین گفت "درمورد قاچاقچیان مواد مخدر و اعضای مافیا، قصد ما نابودی آنها است. اقدام ما علیه آنها جدی خواهد بود".این قضات، بعنوان زنان با تحصیلات بالا، قبلا نان‌آور اصلی خانواده‌های خود بودند. اما در حال حاضر، با قطع حقوق و مسدود شدن حساب‌های بانکی، همه آنها تبدیل شده‌اند به صدقه‌بگیرانی که با کمک خویشاوندان‌شان زندگی را می‌گذرانند.قاضی صنعا، برای سه دهه، به پرونده‌های خشونت علیه زنان و کودکان رسیدگی می‌کرده است.
او می‌گوید اکثر پرونده‌هایش مربوط به محکومیت اعضای طالبان و گروه شبه‌نظامی داعش بوده است."بیش از ۲۰ تماس تلفنی تهدیدآمیز از زندانیان سابقی که اکنون آزاد شده‌اند، دریافت کرده‌ام."
صنعا در حال حاضر همراه بیش از ده نفر از اعضای خانواده‌اش مخفی شده است.فقط یکبار مردی از خویشاوندان او به خانه آنها رفته بود تا وسایل شخصی‌شان را برایشان ببرد. اما وقتی که مشغول جمع کردن لباس‌هایشان بود، طالبان با چندین اتومبیل پر از افراد مسلح و به رهبری یک فرمانده به خانه آنها رسید.
آن مرد گفته بود "من در را باز کردم. آنها از من پرسیدند که آیا این خانه قاضی است؟ وقتی گفتم نمی‌دانم او کجاست، آنها مرا از پله‌ها پرت کردند. یکی از آنها با ته اسلحه خود ضربه‌ای به من زد بعد شروع به زدن من کرد. بینی و دهانم پر از خون شده بود".پس از رفتن افراد مسلح، او خودش را به بیمارستان رسانده بود.
صنعا می‌گوید "به یکی دیگر از خویشاوندانم گفتم که ما باید همچنان مکان خود را تغییر دهیم و از خانه‌ای که خواهرم آنجاست برویم. در حال حاضر هیچ راه دیگری برای خروج وجود ندارد. ما نمی‌توانیم به هیچ کشور دیگری، حتی پاکستان، فرار کنیم".
برای چندین دهه، افغانستان در ارتباط با حقوق بشر همچنان بعنوان یکی از وخیم‌ترین کشورهای جهان رتبه بندی شده است. بر اساس برآورد دیده‌بان حقوق بشر، ۸۷ درصد زنان و دختران در طول زندگی‌شان آزار و اذیت را تجربه می‌کنند.اما این گروه از قضات زن تلاش زیادی کردند تا از قوانین سابق کشور که هدف آن حمایت از زنان بود، پاسداری کنند. آنها با این کارشان به حمایت و ترویج از ایده‌ای پرداختند که خشونت علیه زنان و دختران را یک جرم کیفری قابل مجازات می‌داند.ازجمله این اقدامات، متهم شدن افراد در موارد تجاوز، شکنجه، ازدواج اجباری، و همچنین در مواردی که زنان از داشتن مالکیت یا رفتن به محل کار یا مدرسه منع می‌شده‌اند.هر شش قاضی زن، بعنوان برجسته‌ترین چهره‌های زن کشورشان، می‌گویند که آنها در طول دوران حرفه‌ای خود، خیلی پیشتر از آن که طالبان کنترل را بدست بگیرد، با آزار و اذیت روبرو بوده‌اند.اسما از پناهگاهی که در آن است، می‌گوید "می‌خواستم به کشورم خدمت کنم، برای همین قاضی شدم".
او می‌گوید "در دادگاه خانوادگی، من بیشتر به پرونده‌هایی رسیدگی می‌کردم که مربوط به زنانی بود که خواهان طلاق یا جدایی از اعضای طالبان بودند"."این یک تهدید واقعی برای ما بود. یکبار طالبان حتی دست به حملات موشکی به دادگاه زد.""همچنین یکی از بهترین دوستان و قاضی خود را از دست دادیم. او در راه برگشت از محل کار ناپدید شد. بعدتر جسد او را پیدا کردند".
هیچکس برای ناپدید شدن و قتل این قاضی متهم نشد. در آن زمان، رهبران محلی طالبان هرگونه دست داشتن در این قتل را رد کردند.هنوز باید منتظر بود و دید که رهبری جدید افغانستان درمورد حقوق زنان تا چه اندازه ستمگرانه عمل خواهد کرد. اما تا این لحظه، چشم‌انداز تیره و تاری است.تاکنون یک هیئت دولت موقت اعلام شده است که همه اعضای آن مرد است و هیچ پستی هم برای نظارت بر امور زنان تعیین نشده است. این در حالی است که وزارت آموزش و پرورش به معلمان مرد و دانش‌آموزان پسر دستور داده است که به مدارس برگردند، اما کارکنان زن یا دانش‌آموزان دختر، خیر. کریمی به نمایندگی از طالبان گفت که هنوز نمی‌تواند درمورد نقشی برای قضات زن در آینده اظهار نظر کند "شرایط و فرصت‌های کاری برای زنان هنوز در حال بحث و بررسی است".از زمان تسلط طالبان تاکنون، بیش از صد هزار نفر از کشور خارج شده‌اند.هر شش قاضی می‌گویند در حال حاضر در پی راهی برای خروج هستند. ولی آنها می‌گویند نه تنها دسترسی به حساب‌های مالی ندارند، بلکه همه اعضای درجه اول خانواده‌شان هم گذرنامه ندارند.مرضیه بابکرخیل، قاضی سابق افغان که اکنون در بریتانیا زندگی می‌کند، برای کمک به خروج همه قضات زن از افغانستان فعالیت می‌کند.او می‌گوید مهم است کسانی را که در دوردست‌ترین مناطق روستایی افغانستان، بسیار دورتر از پایتخت کابل زندگی می‌کنند، فراموش نکنیم.مرضیه می‌گوید "وقتی یکی از این قاضی‌ها از روستا با من تماس می‌گیرد، قلبم می‌شکند وقتی می‌گوید: مرضیه، چکار باید بکنیم؟ کجا باید برویم؟ بزودی به گور سپرده خواهیم شد."
"هنوز در کابل دسترسی به رسانه‌ها و اینترنت هست. قضات زنی که آنجا هستند هنوز می‌توانند صدای خود را به جایی برسانند، اما در مناطق روستایی، آنها هیچی ندارند.""بسیاری از این قضات زن گذرنامه یا مدارک مناسب برای درخواست خروج ندارند. اما نباید آنها را فراموش کنیم. آنها هم در خطر جدی هستند."
چندین کشور ازجمله نیوزیلند و بریتانیا اعلام کرده‌اند که حمایت‌هایی را برای این دسته افراد در افغانستان ارائه خواهند کرد. اما این کمک‌ها چه زمانی می‌رسند و چند قاضی را شامل خواهد بود، هنوز مشخص نیست.قاضی معصومه می‌گوید می‌ترسد چنین وعده‌های کمکی به موقع به آنها نرسد "گاهی فکر می‌کنم، جرم ما چیست؟ تحصیلکرده بودن؟ تلاش برای کمک به زنان و مجازات جنایتکاران؟""کشورم را دوست دارم. اما اکنون یک زندانی هستیم. هیچ پولی نداریم. نمی‌توانیم از خانه بیرون برویم.""من به پسر کوچکم نگاه می‌کنم و نمی‌دانم چگونه به او توضیح دهم که چرا نمی‌تواند با بچه‌های دیگر صحبت کند یا بیرون بازی کند. او الان از نظر روانی آسیب دیده است.""تنها کاری که از دستم برمی‌آید این است دعا کنم روزی برسد که دوباره آزاد باشیم."