آیا سومین دوز واکسن کرونا آخرین دوز است؟

گروه علمی: اگر واکسن آبله مرغان ۲۰ سال موثر است چرا واکسن کووید-۱۹ اینطور نیست؟ چند دوز واکسن تقویتی باید بزنیم؟ آیا هر شش ماه یکبار باید واکسن دریافت کنیم؟ این سوالاتی است که پاسخ آنها را در ادامه خواهید خواند: واکسن سرخک برای همیشه ماندگار است. واکسن آبله مرغان تا ۲۰ سال مفید است. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه طی پنج دوز تا قبل از سن هفت سالگی تزریق می‌شوند و پس از آن حداقل برای ۱۰ سال از ما محافظت می‌کنند؛ پس چرا می‌شنویم که باید هر شش ماه یا هر سال یک بار باید واکسن ویروس کرونا را تزریق کنیم؟

دلایلی وجود دارد که چرا ممکن است حداقل هر سال به واکسن تقویت کننده کووید نیاز داشته باشیم، اما همچنین دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد سومین دوز واکسن ممکن است در واقع آخرین تزریق ما باشد.
دکتر اورن کوبیلر از دانشکده پزشکی ساکلر توضیح داد که اولین دلیلی که نیاز به تزریق چهارم (یا پنجم یا ششم) را توضیح می‌دهد، زائل شدن آنتی بادی‌های داخلی و پاسخ ایمنی بدن به ویروس است.

مطالعات اخیر نشان داده که واکسن فایزر پس از چهار تا شش ماه از بین می‌رود و افراد، همچون قبل، مستعد ابتلا به عفونت می‌شوند. دوز تقویت کننده دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که از نامش پیداست: آنتی بادی‌های ما را تقویت می‌کند تا محافظت بیشتری در برابر ویروس پیدا کنیم.

یکی دیگر از دلایلی که ممکن است نیاز به تزریق های مکرر را توضیح دهد انواع مختلف این ویروس است؛ در اصطلاح علمی به این اتفاق «رانش آنتی ژنی» گفته می‌شود. اگر ویروس همیشه در حال تغییر است، واکسن‌های ما نیز باید برای محافظت در برابر آخرین تهدیدهای آن به‌روزرسانی شوند.

برخی از ویروس ها مانند فلج اطفال، سرخک و اوریون تغییر چندانی نمی‌کنند، از این رو واکسن‌های این ویروس‌ها همچنان موثر هستند. اما آنفولانزا هر سال تغییر می‌کند، بنابراین افراد برای محافظت در برابر آن واکسن جدید دریافت می‌کنند.

پروفسور میتال گال تانامی، رئیس آزمایشگاه ویروس شناسی مولکولی در دانشکده پزشکی دانشگاه بار ایلان، گفت: «واکسن محافظ است و دوره محافظت به واکسن و ویروس بستگی دارد.» وی افزود: «نوعی ویروسی است که حاوی جهش است، و اگر از مزایای تکاملی بهره داشته باشد، می‌تواند در جمعیت بشر نفوذ کند.»
ویروس کرونا دقیقا به همین شکل است: یک ویروس RNA است که تغییر می‌کند با این حال، میزان جهش آن در مقایسه با ویروس آنفولانزا سه تا چهار برابر کمتر است که خبر خوبی است. اگر هدف واکسن جلوگیری از ابتلا به عفونت است، پس باید منجر به ایجاد یک پاسخ  خوب در حافظه سلولی شود.

حال سوال این است که آیا با واکسن‌هایی که داریم، پاسخ خوبی در حافظه سلولی ما نقش می‌بندد؟ مقالات اخیر نشان داده‌اند که حتی با کاهش آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده، واکسن همچنان پاسخ  خوبی در حافظه سلولی باقی می‌گذارد.

کوبیلر گفت: «بیشتر واکسن‌ها برای جلوگیری از عفونت‌های جدی استفاده می‌شوند و از گسترش عفونت جلوگیری می‌کنند.» وی افزود: «بیشتر مردم جهان برای جلوگیری از ابتلا به بیماری به تزریق آمپول تقویت کننده نیاز ندارند، اما برای جلوگیری از ابتلا به کرونا و سرایت آن به سایر افراد به آن نیاز دارند.»گال تانامی نیز تاکید کرد که حتی افرادی که دو دوز واکسن تزریق می‌کنند به دلیل حافظه سلول‌ی «همچنان از بیماری‌های شدید محافظت می‌شوند».

اما دلایلی نیز وجود دارد که باور کنیم سومین دوز می‌تواند آخرین باشد: بسیاری از واکسن‌های دوران کودکی سه بار و نه بیشتر تزریق می‌شوند مانند واکسن فلج اطفال و واکسن HPV علیه ویروس پاپیلوما و تا آنجا که دانشمندان در حال حاضر اطلاع دارند، تا آخر عمر موثر خواهد بود.ایده دیگر این است که با تغییر برنامه ترزیق دوزهای متوالی واکسن‌ها موثرتر شوند. به گفته کوبیلر، چندین مقاله اخیر نشان داده که در صورتی که دوزهای اول و دوم واکسن فایزر را به فاصله هشت تا دوازده هفته تزریق کنیم ایمنی قوی‌تری ایجاد خواهد شد؛ تا پیش از این، دو دوز اول این واکسن به فاصله سه هفته تزریق می‌شدند.

وی تاکید کرد: «اکنون و با توجه به اینکه دوز سوم با فاصله شش ماه پس از دوز دوم تزریق می‌شود، مطمئن نیستم که آیا به تقویت‌کننده دیگری نیاز پیدا خواهیم کرد یا خیر؟»کوبیلر افزود: «دانشمندانی وجود دارند که معتقدند مانند ویروس‌های کرونای قبلی، این بیماری همه‌گیر در نهایت بومی شده و شدت کمتری پیدا می‌کند تا آنجا که نیاز به واکسیناسیون به زودی غیرضروری می‌شود.»

به گفته گال تانامی، در نهایت، تقویت کننده‌ها واکنش ایمنی بهتری را از نظر کمیت و کیفیت آنتی بادی‌ها نسبت به دوز قبلی ایجاد می‌کنند. او در چاسخ به این سوال که آیا ما نیاز به واکسیناسیون مادام‌العمر در برابر کووید خواهیم داشت یا خیر؟ گفت: «فقط گذشت زمان مشخص خواهد کرد.»