هزاران میلیارد پول فراموش شده مردم!

گروه اقتصادی: این گزارش را می‌خواهم با یک سوال از شما خواننده عزیز شروع کنم: «چقدر پول ته حسابتان دارید؟» حتما در ذهن تان این سوال به وجود آمده که کدام حسابم را می‌پرسد، حتما شما هم بیش از یک حساب دارید و برخی از آن‌ها در گوشه‌ای خاک می‌خورند و احتمالا یادتان رفته که در چه بانک‌هایی حساب دارید و ته هر کدام شان چقدر پول مانده است.

این نکته وقتی حائز اهمیت می‌شود که بدانید در کشور ۸۴ میلیونی حدود ۸۰۰ میلیون حساب بانکی افتتاح شده است یعنی به ازای هر نفر حدود ۹ حساب بانکی! حالا به این فکر کنید که اگر تنها در ته هر حساب مبلغ ۱۰ هزار تومان مانده باشد چه حجم عظیمی از پول می‌شود! اما این پایان ماجرا نیست بلکه برخی از شرکت‌های بورسی هم به جای پرداخت سود سهامداران خرد در سامانه سجام، راه‌های سختی را برای دریافت، پیش روی سهامداران می‌گذارند تا آن‌ها از دریافت سود حداقل تا مدتی منصرف شوند و این پول در حساب شرکت‌ها می‌ماند. در این گزارش می‌خواهیم از خرده پول‌هایی بنویسیم که معمولا به دلیل کم بودن مبلغ، کسی به سراغ شان نمی‌رود، اما درمجموع پول هنگفتی می‌شود.

سرنوشت خرده‌پول‌های ته حساب
فرقی ندارد چه زمانی و با چه انگیزه‌ای اقدام به افتتاح حساب کرده اید، خواه به منظور پس اندازی برای آینده یا به امید برنده شدن در قرعه کشی و دریافت جایزه‌های وعده داده شده از سوی بانکی که در آن حساب باز کرده و خواه نیاز کاری باشد که به آن بانک داشته اید، ولی به هر حال احتمالا بعد از مدتی به پول پس‌انداز شده نیاز پیدا کرده اید یا به خاطر ناامیدی از برنده شدن در قرعه کشی، تصمیم گرفته اید شانس خود را در جای دیگری امتحان کنید و نتیجه آن مراجعه به بانک و خالی کردن حسابتان بوده، اما نه خالی خالی!

معمولا برای این که شانس تان را برای پس انداز مجدد یا برنده شدن باز هم محک بزنید ۵ یا ۱۰ هزار تومان از پول را در ته حسابتان نگه داشته اید. حتی ممکن است متصدی بانک به شما پیشنهاد داده باشد که حسابتان را نبندید، چون باز کردن حساب زمان بر است و از این جور حرف ها، اما همه این‌ها نتیجه اش یکی است، آن هم باقی ماندن مقدار کمی پول در ته حساب تان که سرنوشتش از همان موقع معلوم است؛ فراموشی! به همین راحتی.

پول باقی مانده ته حساب چقدر است؟
خب الان حتما به فکر افتاده اید که چند تا کارت و حساب بانکی دارید و هرکدام چقدر ته آن مانده است. احتمالا با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه رسیده اید که هر کدام از اعضای خانه به جز موجودی کارت بانکی فعالی که دارند، ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان پول در ته حساب‌های شان وجود دارد که اصلا به چشم نمی‌آمده، حتی این خبر را به شما بدهم که ممکن است از قدیم هم حسابی داشته باشید که دفترچه‌ای بوده و اصلا نه دفترچه‌ای از آن دارید و نه یادتان می‌آید که کدام بانک بوده است.

بر اساس آماری که غلامحسین دوانی عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران داده، در کشورمان حدود ۸۰۰ میلیون حساب بانکی داریم که طبق گزارش جام جم ۴۰۰ میلیون آن‌ها کارت دارد و بقیه برای شان کارت عابر بانک صادر نشده است. خب اگر حداقل‌ترین حالت ممکن را هم در نظر بگیریم یعنی به ازای هر حساب تنها ۱۰ هزار تومان در کارت وجود داشته باشد، هم اکنون بیش از هشت هزار میلیارد تومان پول به عنوان پول‌های رسوب شده ته کارت‌ها در بانک‌ها وجود دارد که البته رقم واقعی می‌تواند بار‌ها و بار‌ها از این عدد بزرگ‌تر باشد. هرچند ممکن است این رقم در معادلات بانکی آن چنان رقم بزرگی نباشد، اما برای مردم رقم بزرگی به حساب می‌آید.

راهکار چیست؟
وجود حساب‌های متعدد بانکی که میراث ساختار سنتی از دهه گذشته در کشور باعث شده مردم تعداد زیادی حساب در بانک‌های مختلف بازکنند و مبالغ جزئی هم در هرکدام شان بگذارند، اما به دلایل متعددی دیگر به سراغ آن حساب نرفته اند و آن پول در آن حساب باقی مانده است.

به نظر می‌رسد بانک مرکزی باید برای حل این مشکل و اندوخته چند هزار میلیاردی مردم که سودش به جیب بانک‌ها می‌رود، اقدام به ایجاد حساب واحدی کند که همه موجودی افراد در آن گرد آمده باشد و برای دسترسی به همه دارایی در بانک‌های مختلف، نیاز به رفتن به شعبه‌های مختلف بانکی نباشد. البته بد نیست شما هم سری به قفسه‌های قدیمی و ته کیف مدارکتان بزنید تا دفترچه‌های حساب پس‌انداز قدیمی تان را پیدا کنید و زودتر به حسابشان برسید. راستی چقدر پول ته حسابتان داشتید؟

پول‌های رسوب شده در ته حساب شرکت‌های بورسی
علاوه بر رسوب پول‌های ته حساب‌های مختلف بانکی، موارد دیگری هم هست که باعث می‌شود پول مردم در حساب دیگران بماند و سود سرشاری برای دارندگان حساب به همراه داشته باشد. این اتفاق در سود سهامداران خرد شرکت‌های بورسی هم دیده می‌شود. برخی از شرکت‌های بورسی از فرد صاحب سهام می‌خواهند برای دریافت سود به بانک مراجعه کند، این در حالی است که اکثر سهامداران خرد به دلیل میزان کم این مبالغ سود به بانک مراجعه نمی‌کنند و سرجمع این مبالغ که به گفته زنگنه نماینده مجلس بیش از هزاران میلیارد تومان در سال است، در حساب شرکت‌ها باقی می‌ماند. وب سایت «راه» از رسوب بین ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار میلیارد تومان پول سود سهامداران خرد در حساب شرکت‌های بورسی گزارش داده است.

بر اساس قانون تجارت، شرکت‌های بورسی هر سال تا پایان تیرماه فرصت دارند عملکرد سال مالی گذشته خود را در مجمع مطرح و سود کسب کرده را طبق همان قانون، هشت ماه بعد به حساب ذی نفعان و سهامداران واریز کنند. هرچند این قانون به‌صورت شفاف اعلام نکرده که شرکت‌های بورسی، سود این سهام را با استفاده از چه مکانیسمی باید در اختیار سهامداران قرار دهند، اما در عصر ارتباطات آنلاین، عقل سلیم حکم می‌کند که این سود از طریق سامانه سجام به کارت‌های بانکی افراد واریز شود.

ضمن این که مطابق تبصره ۳ ماده ۵ «دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، شرکت‌های بورسی موظف هستند سود تقسیمی را از طریق سامانه سجام واریز کنند. به عبارت روشن‌تر بر اساس این تبصره، شرکت‌های بورسی در خصوص واریز نکردن سود سالانه سهامداران خرد، مرتکب رفتار غیرقانونی شده‌اند. زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس هم در گفتگو با راه، با اشاره به این واقعیت که تحقیق و تفحص از بورس، لایه‌های مختلفی دارد، بررسی چرایی واریز نشدن سود سهام شرکت‌های بورسی از طریق سجام را یکی از مهم‌ترین لایه‌های طرح تحقیق و تفحص نمایندگان از بازار سرمایه ارزیابی می‌کند که در نهایت باعث ورود دستگاه قضا به بحث نیز خواهد شد.

پول‌هایی که از بین می‌رود
یکی دیگر از جا‌هایی که پول‌های اندک باقی مانده در آن به فراموشی سپرده می‌شود و عمدتا به دلایلی از بین می‌رود، پول‌های اندک باقی مانده در کیف پول‌های الکترونیک است. هرچند از تعداد این کیف پول‌ها و ارقام مانده در آن هیچ اطلاعاتی در دست نیست، ولی برخی از این کیف پول‌ها به دلایلی از جمله پاک شدن نرم افزار از گوشی یا فراموشی رمز کیف پول یا حتی غیرفعال شدن خود نرم افزار از میان می‌روند و نقد کردن آن‌ها با مشکلات زیادی همراه خواهد بود که معمولا به خاطر زمان بر بودن وصول آن، کاربر‌ها اقدام به وصول نخواهند کرد. البته باید در این مطلب به کارت‌های اعتباری مترو و خرید هم که معمولا باقی مانده‌هایی در ته کارت دارند و مورد استفاده قرار نمی‌گیرند نیز اشاره کرد.