با وجود آنکه اکنون با توجه به تکمیل تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها، بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز فرآورش و وارد شبکه سراسری می‌شود، باز هم ناترازی انرژی در گاز داریم که این امر نشان می‌دهد، الگوی مصرف درستی در این زمینه وجود ندارد.مصرف گاز بخش خانگی در زمستان سال گذشته ۶۵۰ میلیون مترمکعب در روز و رکوردی خارج از عرف اعلام شد، این مقدار مصرف، در واقع سه یا چهار برابر مصرف استاندارد جهانی است که نیاز به الگوی مصرف درست را الزامی می‌کند.

آنطور که محمدرضا جولایی - مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران گفته است امسال سرما زودتر آغاز شد و مصارف گاز به‌شدت افزایش یافت؛ به این معنا که از سه هفته پیش که بارش‌ها آغاز شده و همچنان ادامه دارد، افزایش ۱۰۰ درصدی در مصرف گاز نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۳۹۹ را شاهد بودیم، ضمن اینکه پیش‌بینی‌ها حاکی از کاهش دو درجه‌ای دما نسبت به سال گذشته است.

به گفته وی، بر همین اساس با تکمیل تعمیرات اساسی، ظرفیت فرآورش گاز را به حداکثر رساندیم و ذخیره‌سازی حدود ۴ میلیارد مترمکعبی در دو مخزن ذخیره‌سازی سراجه و شوریجه را نیز انجام دادیم و برای ورود به فصل سرما آماده هستیم.جولایی صادرات به عراق، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان را جزو تعهدهای صادراتی ایران ذکر کرد و توضیح داد: ما تا حد امکان مقدار صادرات را کاهش می‌دهیم، اما این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که اکنون به‌عنوان تأمین‌کننده مطمئن گاز در دنیا شناخته‌شده هستیم و در صورتی که از این کار سر باز بزنیم، عواقب رفتاری ما در بحث بین‌المللی ما را از زمره تأمین‌کنندگان مطمئن گاز در منطقه خارج می‌کند.

علت مصرف بالا در ایران چیست؟
یکی از دلایلی که برای افزایش مصرف گاز در ایران مطرح می شود، موضوع قیمت است، در حال حاضر ۲۵ میلیون مشترک گاز در کشور وجود دارد که از این تعداد، ۷۶ درصد از مشترکین در سه پله اول مصرف قرار دارند و ۵۰ درصد گاز کشور را مصرف می‌کنند.متوسط قیمت گاز سه پله اول مشترکین هر مترمکعب حدوداً ۶۳ تومان است هر مشترک در ماه حدود ۵۰۰ متر مکعب مصرف دارد که با نرخ ۶۳ تومان، ۳۵ هزار تومان در ماه پول گاز می‌پردازند. این در حالی است که اگر همین میزان گاز را صادر کنیم معادل ارزی آن به نرخ صادراتی، برابر با ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود؛ در حالی که ما با رقم بسیار پایین، آن را در منازل مصرف می کنیم.

آنطور که مجید چگنی- معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده امروز میزان مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به ۴۸۰ میلیون مترمکعب رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود ۹۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته و همین موضوع باعث شده که محدودیت‌هایی در حوزه نیروگاهی اعمال شود و بخش نیروگاهی به سمت استفاده از سوخت دوم و مایع برود. به این ترتیب، با افزایش مصرف گازوییل، میزان صادرات محدود می‌شود و بر همین اساس، صادرات گاز به ترکیه و عراق نیز کاهش می یابد.

وی با بیان اینکه عوامل زیادی روی مصرف تاثیرگذار است، افزود: در زمینه مکانیزم‌هایی که در تمام دنیا برای کاهش مصرف به کار گرفته می‌شود، در کشور ما کم‌کاری شده و مردم به درستی توجیه نشده‌اند، بنابراین نتیجه این شده که صادرات گاز و توسعه صنایع مهم وابسته به گاز باید متوقف شود.چگنی با تاکید بر لزوم عزم ملی جهت فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف گاز گفت: در سال جاری نیز شرایط ما به لحاظ تولید و مصرف مطلوب نیست و برای پایداری شبکه مجبوریم محدودیت‌هایی را اعمال تابتوانیم از فصل سرد عبور کنیم. این در حالی است که به رغم پیش بینی‌ها، امسال فصل سرما زودتر از سال گذشته آغاز و همین باعث شد که میزان مصرف گاز افزایش یابد.

پرمصرف ها منتظر جرایم سنگین باشند
مجموع این شرایط موجب شده تا دولت به فکر اعمال جرایم شدید برای مشترکان پر مصرف باشد، جواد اوجی -وزیر نفت در تازه ترین صحبت های خود اعلام کرد: هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت گاز مطرح نیست، ۲۵ درصد مشترکین پرمصرف و بدمصرف گاز که نزدیک ۵۰ درصد گاز خانگی را مصرف می‌کنند، مشمول جریمه خواهند شد.
به گفته وی حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد مشترکین گاز که در محدوده سقف الگوی مصرف، گاز مصرف می‌کنند، مطابق سال گذشته هزینه گاز را پرداخت می‌کنند، اما مشترکینی که الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند، قطعا جریمه خواهند شد.

وزیر نفت با بیان اینکه متأسفانه در دو تا سه سال گذشته در بخش سرمایه‌گذاری در تولید گاز، اتفاقی نیفتاده و به همین دلیل تولید گاز ما مشابه پارسال است، افزود: این در شرایطی است که مصرف گاز حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش یافته است.

قبض برق کمتر از ۳۰ هزار تومان برای ۲۵ میلیون مشترک
از سوی دیگر در حوزه برق نیز با چالش ها و مشکلاتی در کشور مواجه هستیم، در این بخش نیز دولت راهکار را برای مدیریت مصرف و اعمال جرایم سنگین برای مشترکان پر مصرف در نظر گرفته است. میزان برقی که قشر پر مصرف (مازاد بر دو برابر الگوی مصرف) داشته‌اند، از ابتدای امسال، پنج میلیارد کیلووات ساعت تخمین زده شده و با توجه به اینکه قیمت تمام شده برق در کشور بطور میانگین حدود ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ تومان بوده، بنابراین مشترکان پرمصرف در شش ماه گذشته تنها برای مصرف مازاد دو برابر الگوی مصرف، معادل ۵۰۰۰ میلیارد تومان از جیب بیت المال، یارانه دریافت ‌کردند.

۱۵ درصد موجب خاموشی در کشور شدند
از اول فروردین تا ۳۱ شهریور ماه ۸۵ درصد مشترکان خانگی برق  در حد الگو مصرف داشتند. به عبارت دیگر ۲۵ میلیون مشترک ماهانه زیر ۳۰ هزار تومان قبض برق پرداخت کرده اند. ۱۳ درصد مشترکان تا دو برابر الگو مصرف برق داشته اند، تعداد محدودی از مشترکان که حدود دو درصد هستند، بیش از دو برابر الگو مصرف می کنند که معادل ۸۵۰ هزار مشترک بوده و این در حالی است که اگر تنها این ۱۵ درصد مانند بقیه مردم مصرف می کردند، امسال هیچ خاموشی در کشور اتفاق نمی افتاد.

در واقع انرژی مصرفی این دسته از مشترکان معادل کل انرژی ۸۵ درصد مشترکانی است که در حد الگو مصرف می کنند در این راستا دولت برای تشویق و تنبیه مشترکان پر مصرف ابزارهایی را در نظر گرفته است.
محمدحسن متولی زاده- مدیرعامل شرکت توانیر در این باره گفت: به محض تصویب دولت جزییات این طرح اعلام خواهد شد و بر اساس آن برای مشترکان پر مصرف، جرایم سنگینی را لحاظ می کنیم و تا تابستان امسال به شرط تصویب دولت اجرایی می شود.

وی با بیان اینکه ارزش انرژی مصرفی در ایران بیش از ۵۰ میلیارد دلار است که می تواند تبدیل به رفاه و آرامش و یا تبدیل به حرارت و آلودگی شود، گفت: تا این لحظه سیاست هایی که دنبال می شود، به دلیل اینکه نرخ انرژی پایین بوده هیچ اثر خاصی را نداشته و اگر شاهد کاهش مصرف بوده‌ایم به دلیل مدیریت مصرف خود مشترکان بوده است. اما اکنون دولت به این نتیجه رسیده که می تواند از این فرصت استفاده کند.

مدیر عامل توانیر گفت: قطعا کسانی که در حد الگوی تعیین شده مصرف می کنند، مورد حمایت ما هستند و هدف دولت این است که این افراد از یارانه انرژی استفاده کنند و یارانه کسانی که پر مصرف تلقی می شوند کاهش یابد و در شرایط لزوم این یارانه حذف شود.

قبض برق پر مصرف ها چقدر می شود؟
در همین راستا هیات دولت طرحی مصوب کرده که مطابق آن یارانه مشترکاپرمصرف که معادل ۸۵۰ هزار مشترک هستند و بیش از دو برابر الگوی تعیین شده مصرف داشته‌اند قطع شود و این طرح در انتظار تصویب خود دولت است. مصطفی رجبی مشهدی - سخنگوی صنعت برق در خصوص جزییات این موضوع به ایسنا گفت: ۲.۶ درصد از مشترکان برق در کشور خیلی پرمصرف بوده و این مشترکان ۲۰ برابر مشترکان معمولی برق مصرف می‌کنند و به همین دلیل هم قرار است جریمه‌های سنگینی برای آن ها اعمال شود.

وی‌با بیان اینکه مشرکینی که زیر الگوهای استاندارد برق مصرف می‌کنند، به طور سالانه هفت درصد افزایش قیمت دارند و صورتحساب برق این افراد معمولا حدود ۳۰ هزار تومان است، گفت: افرادی که بیش از ۳۰۰ کیلووات بر ساعت برق مصرف می‌کنند مشترکان پرمصرف بوده و این افراد علاوه بر هفت درصد قبلی، ۱۶ درصد دیگر هم به صورتحساب آنها اضافه می‌شود.

وی گفت: پیرو بند ی تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ برای اصلاح تعرفه‌های مشترکان خانگی، مراحل کارشناسی طرحی به پایان رسیده که در صورت تصویب آن در هیات دولت، با کاهش یارانه برق پرداختی به این دسته از مشترکان، نرخ برق مصرفی مشترکان پرمصرف با قیمت تمام شده محاسبه خواهد شد.به گفته سخنگوی صنعت برق به این ترتیب به نظر می رسد دولت در صورت تصویب این طرح، تعرفه مازاد مصرف این گروه از ۸۰۰ تومان به نرخ‌های بالای ۱۳۰۰ تومان افزایش دهد. این طرح که در صورت تصویب توسط هیئت دولت، اجرایی خواهد شد، در راستای تحقق عدالت و تغییر رفتار مصرفی مشترکان است، چرا که مشترکان پرمصرف اکنون با مصرف بیشتر، از یارانه بیشتری هم بهره‌مند می‌شوند.

وی اظهار کرد: بررسی‌ها نشانگر آن است که اگر این مشترکان در پیک تابستان امسال مصرف خود را مدیریت می‌کردند، خاموشی های برق رخ نمی داد: گفت: یکی از راهکارهای کنترل رفتارمصرف مشترکان بسیار پرمصرف بکارگیری کنتورهای هوشمند است. اکنون به‌منظور نصب پنج میلیون کنتور هوشمند برای مشترکان پرمصرف برنامه‌ریزی شده که امیدواریم با انجام آن، این برنامه نیز در پیک تابستان سال آینده مورد استفاده قرار گیرد.
از سوی دیگر باتوجه به افزایش بالای مصرف آب در کشور نیز قرار شده در این حوزه نیز تصمیم گیری و مذاکره صورت بگیرد اما تا این لحظه هیچ خبری از حذف یا افزایش تعرفه های آب مشترکان پر مصرف اعلام نشده است.

بهار نیوز