شرایط هوای تهران آخرالزمانی شد!

گروه جامعه: چهره پایتخت باز خاکستری شده و هوای سمی نفس‌ شهروندان را به تنگ آورده است. شاخص آلایندگی هوای تهران از عدد ۱۶۰ عبور کرده و این شهر یک‌بار دیگر در وضعیت اضطرار قرار گرفته است. آن‌گونه که عباس شاهسون، رئیس گروه سلامت هوا گفته آلودگی هوا در تهران شش برابر حد مجاز سازمان بهداشت جهانی است و تهران به خاطر وضعیت بسیار وخیم آلودگی هوا وارد «شرایط اضطرار» شده است. دیروز ۱۸ ایستگاه شاخص آلودگی هوا شرایط قرمز را نشان داد که عددهایی بین ۱۵۶ تا ۱۸۲ را نشان داد.

شاخص ۱۸۲ مربوط به محدوده‌ای از منطقه ۱۹ بود. بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ازن، دی‌اکسید نیتروژن، ذرات معلق، منوکسید کربن و دی‌اکسید کربن از جمله آلاینده‌های این روزهای هوای تهران هستند. سازمان هواشناسی در این شرایط جوی نسبت به پرهیز از ترددهای غیرضروری به‌ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری، خودداری از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز تا حد امکان، مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحدهای صنعتی در سطح و حومه کلان‌شهرها توصیه می‌کند.

پایین آمدن کیفیت هوا و بالا رفتن شاخص ذرات با قطر کم‌تر از 2.5 میکرون، باعث تشکیل چهارمین جلسه کارگروه هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوا شهر تهران به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی شهرداری تهران و با حضور معاون انسانی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران نیز شد.بر اساس گزارش این کارگروه دستگاه‌های مختلفی مانند هلال‌احمر، اورژانس، سازمان حفاظت محیط‌زیست، پلیس راهور و شهرداری تهران مکلف به انجام اقداماتی برای کاهش آلودگی هوای تهران شدند.

شرایط آلودگی هوا در پاییز امسال
آلودگی هوای تهران در شرایطی امسال در فصل پاییز به مرز اخطار و اضطرار رسیده است که در سال‌های گذشته مردم اغلب در فصل زمستان آلودگی هوا را احساس می‌کردند، اما امسال آلودگی هوا از مهرماه نفس مردم را تنگ کرد و در آبان به مرز اخطار رسید، این به این معناست که سال‌به‌سال به تعداد روزهای آلوده پایتخت افزوده می‌شود. مطابق با اطلاعات منتشرشده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، تهران در ۳۰روز مهرماه، ۲۲ روز هوای قابل‌قبول داشته و ۸ روز هم هوا برای گروه‌های حساس ناسالم بوده است.

همچنین در آبان ماه نیز تا امروز ۱۷ روز هوا در شرایط قابل‌قبول و ۱۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است. در آبان ماه سال جاری تا به امروز تهرانی‌ها هیچ هوای پاکی استنشاق نکرده‌اند. آلاینده غالب نیز ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بوده است. البته آلودگی هوا فقط سوغات تهران نیست، شهرهای دیگر نیز در این آلودگی پایتخت را تنها نگذاشتند، به‌نحوی‌که خبر آلودگی هوای برخی از کلان‌شهرها به چالشی جدی برای شهروندان آن شهرها تبدیل‌شده است. دیروز شهرام سپهرنیا، رئیس گروه پایش آلودگی هوا و صوت سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد هوای زنجان، کرج و اصفهان مانند هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای همه افراد قرار دارد و حتی اصفهان با شاخص آلایندگی ۱۹۵ ازنظر آلودگی هوا از تهران‌ نیز ‌‌‌پیشی گرفته است.

لازم به یادآوری است که شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل‌قبول (سالم) یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.

سازمان‌ها وظایف خود را در کاهش آلودگی انجام نمی‌دهند
در حالی آلودگی هوا، شرایط آخرالزمانی را در تهران به وجود آورده است که سازمان‌ها و دستگاه‌های دخیل در این موضوع وظایف خود را در کاهش آلودگی هوا انجام نمی‌دهند. بر اساس قانون، شهرداری‌ها و دستگاه‌های اجرایی وظایف معینی در این حوزه دارند که باید ملزم به انجام وظایف قانونی خود بشوند؛ اما شواهد حاکی از آن است که دستگاه‌ها نه‌تنها از زیر بار مسئولیت آلودگی هوا فرار می‌کنند بلکه اراده جدی در این حوزه نیز وجود ندارد. در حال حاضر و در این هجوم هوای آلوده به پایتخت، دستگاه عریض و طویل شهرداری به‌عنوان یکی از دستگاه‌های دخیل در این امر که قانون هوای پاک او را هم برای حفاظت از هوای پاک در مواقع اضطرار و هشدار مکلف کرده، اقدام جدی در این زمینه انجام نداده و شورای شهر نیز سکوت کرده است.

لازم به ذکر است، قانون هوای پاک با 34 ماده، 14 دستگاه ازجمله وزارت کشور، وزارت صمت، وزارت اقتصاد، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و شهرداری‌ها را مکلف به انجام اقداماتی در راستای کاهش آلودگی هوا کرد اما شواهد گویای آن است که همه دستگاه‌ها به وظایف تعیین شده به‌خوبی عمل‌نکرده‌اند و شهرداری تهران نیز یکی از آن‌هاست. اگرچه سهم شهرداری‌ها در این قانون اندک است اما طبق ماده‌های 6 و 7 که دربرگیرنده توسعه حمل‌ونقل عمومی، طرح ترافیک و مراکز معاینه فنی خودروها و موتورسیکلت‌ها است و در کاهش آلودگی هوا اثرگذار هستند، طی 4 سال گذشته دستاورد قابل قبولی رقم نخورده است. البته فقط شهرداری نیست که در موضوع آلودگی هوا نقش دارد.

وزارت نفت در حوزه کیفیت سوخت، وزارت نیرو در سوخت پاک، وزارت صنایع در حوزه نوسازی خودروها، صداوسیما در حوزه اطلاع‌رسانی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در فراهم کردن زیرساخت‌های شهر، وزارت آموزش‌وپرورش در حوزه آموزش و اطلاع‌رسانی در قانون هوای پاک و برای کاهش آلودگی هوا، سازمان ملی استاندارد در کنترل آلایندگی منابع ساکن و ... نقش دارند، اما هیچ‌کدام از دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند. همین دو روز پیش سخنگوی شورای شهر گفته است: «دغدغه اصلی شهر فقط آلودگی هوا نیست» در این شرایط آلودگی هوا متولی هم ندارد که پاسخگو باشد.

نقش آلودگی هوا ‌بر سلامت شهروندان
وضعیت آلودگی هوای تهران در حالی است که آمارها می‌گویند آلودگی هوا عامل مرگ سالانه ۴۱ هزار نفر در کشور است. اردیبهشت امسال محمدصادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران با اعلام این خبر گفت: بر اساس یافته‌های جدید میانگین سالانه غلظت مهم‌ترین آلاینده هوا در ایران تقریباً سه برابر استاندارد موجود و حدود شش برابر استاندارد جدیدی است که سازمان جهانی بهداشت قرار است تابستان ۲۰۲۱ منتشر کند. مطابق با آخرین گزارش بانک جهانی نیز در سال ۲۰۱۸، هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلق در شهر تهران سالیانه، ۲.۶ میلیارد دلار است.

بر اساس این گزارش درصورتی‌که غلظت ذرات معلق ذرات معلق pm ۲.۵ در شهر تهران از ۳۵ میکروگرم در مترمکعب به ۱۰ میکروگرم در مترمکعب کاهش پیدا کند، سالیانه هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) ناشی از آلاینده ذرات معلق به میزان ۱.۶ میلیارد دلار کاهش پیدا می‌کند. بر اساس آخرین برآورد موسسه معتبر بار بیماری‌ها به ترتیب ۲۶ درصد از مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۱۹ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان ریه، ۲۰ درصد از مرگ‌های ناشی از دیابت، ۳۰ درصد از مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تحتانی دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به‌مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هوای آزاد است.