بهار نیوز - جنگ سردِ ایران و اسرائیل در شمال آفریقا

گروه بین الملل: پایگاه خبری "میدل ایست مانیتور" در گزارشی به اوج گیری جنگ سرد ایران و اسرائیل در منطقه شمال آفریقا پرداخته و به طور خاص با متمرکز شدن به توسعه روابط ایران و الجزایر و منافع مشترک دو طرف جهت مقابله با نفوذ اسرائیل در این منطقه و عادی سازی روابط آن (اسرائیل) با کشور‌هایی نظیر مراکش، از چالشی جدید برای اسرائیل و کشور‌های متحد با آن در منطقه شمال آفریقا خبر می‌دهد. مساله‌ای که در نوع خود می‌تواند تنش‌زا باشد و حتی بر میزان اصطکاکات و نزاع‌های کشور‌های مستقر در شمال آفریقا بیفزاید.
میدل ایست مانیتور در این رابطه می‌نویسد: «روابطِ دوجانبه میان ایران و الجزایر از ۲۱ سال پیش که تعاملات دو طرف تا حد زیادی احیا شد، مدام در حالِ افزایش بوده است. سال ۱۹۹۳، روابط دو طرف پس از آنکه الجزایر ایران را در جریان جنگ داخلی این کشور به حمایت از "جبهه نجات اسلامیِ الجزایر" متهم کرد، قطع شد با این حال، قبل از این نیز روابط دو طرف تا حد زیادی دوستانه بود و حتی الجزایر در مسائل مرتبط با روابط ایران و آمریکا، میانجی گری‌های قابل توجهی را نیز انجام داد. در این رابطه به طور خاص می‌توان به امضای قرارداد الجزایر میان ایران و آمریکا در سال ۱۹۸۱ اشاره کرد که نقشی قابل توجه در آزادسازی گروگان‌های آمریکایی (که در ایران بازداشت شده بودند) بازی کرد.
با این حال با گذشت زمان، تهران و الجزیره به طور مرتب بر شدتِ پیوند‌های اقتصادی و فرهنگی خود افزوده اند و شماری از قرارداد‌ها را با یکدیگر امضا کرده و حتی در عرصه مسائل سیاسی نیز با یکدیگر همکاری‌هایی را داشته اند. از جمله همکاری‌ها و رویکرد‌های مشترک سیاسیِ ایران و الجزایر در سال‌های اخیر می‌توان به مساله اعتراض مشترکِ دو طرف به "سازمان همکاری‌های اسلامی" و اقدام این سازمان در تعلیقِ عضویت سوریه به دلیل اوج گیری جنگ داخلی در این کشور اشاره کرد. الجزایر همچنین در سال‌های اخیر یکی از حامیان اصلی ایران در امرِ برخورداری از فناوری صلح آمیز هسته‌ای بوده است.
با این حال، در این میان مراکش به عنوان یکی از مخالفان اصلیِ روابط و همکاری‌های ایران و الجزایر، همواره این دو کشور را به همکاری جهت تقویت "جبهه پولیساریو" که یک گروه مخالف دولت مراکش است و در منطقه موسوم به "صحرای غربی" فعال است، متهم می‌کند.
این اتهاماتِ مطرح شده از سوی مراکش موجب شد تا این کشور در سال ۲۰۱۸، روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کند و در همین راستا، "ناصر بوریطه" وزیر خارجه مراکش به طور خاص از انجام اقدامات سخت گیرانه از سوی کشورش علیه فعالیت‌های حزب الله لبنان نیز خبر داد. بوریطه در موضع گیری حزب الله را متهم کرد که این جنبش، منافع مراکش را تضعیف و حاکمیت ارضی آن را تهدید می‌کند.
مراکش پس از انقلاب اسلامی، روابط پر فراز و نشیبی را با ایران تجربه کرده است. به عنوان مثال، سال ۲۰۰۹، دولت مراکش به ایران انتقاد داشت که از سفارت خود در رباط جهت ترویج اسلامِ شیعی در مراکش استفاده می‌کند. در موراد مختلف دیگری نیز دولت مراکش به طرح اتهامات دیگر علیه ایران پرداخته و در اغلب اوقات، روابط سردی را با تهران تجربه کرده است.
در این میان، در ماه آگوست سال جاری میلادی، الجزایر، روابط خود با مراکش را به دلیل تمایلات و گرایش‌های خصمانه نسبت به این کشور (از سوی مراکش) که شامل رویه‌هایی نظیرِ حمایت از جدائی طلبان گروه موسوم به "جدایی طلبان قبائلی" و یا استفاده مراکش از بدافزار جاسوسی "پگاسوس" جهت جاسوسی از مقام‌ها و شهروندان الجزایری بود، قطع کرد. امری که البته در نوع خود زمینه مناسبی را جهت توسعه روابط تهران و الجزیره فراهم کرده است.
در این راستا، ایران و الجزایر در مدت اخیر تا حد زیادی به تقویت روابط خود پرداخته اند. در ماه سپتامبر سال جاری میلادی، در حاشیه هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، "حسین امیرعبداللهیان" وزیر خارجه ایران با همتای الجزایری خود "رمطان لعمامره" دیدار کرد و دو طرف در جریان این ملاقات، بر تقویت هر چه بیشترِ روابط تهران و الجزیره تاکید کردند.
این ملاقات دو جانبه در تاریخ ۱۱ نوامبر سال جاری میلادی و با تماس تلفنی میان دو طرف دنبال شد. بر اساس آنچه برخی منابع خبری اعلام کرده اند، وزیر خارجه ایران در جریان این گفتگوی تلفنی از الجزایر به دلیل رای آن علیهِ الحاق اسرائیل به اتحادیه آفریقا و موضع گیری الجزایر در حمایت از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، قدردانی و تمجید کرد. وزیر خارجه الجزایر نیز از حسین امیر‌عبداللهیان به صورت رسمی دعوت کرده تا به الجزایر سفر کند.
به طور طبیعی، این تحولات تا حد زیادی موجب ایجاد دغدغه و نگرانی برای همسایه الجزایر یعنی مراکش شده است. در عین حال، توسعه روابطِ تهران و الجزیره در نوع خود موجب نگرانیِ فزاینده اسرائیل نیز شده است. در پیِ اعلام "توافق ابراهیم" در سال گذشته و عادی سازی روابط بحرین و امارات و همچنین سودان با رژیم اسرائیل، مراکش نیز اقدام به عادی سازی روابط خود با اسرائیل کرده و در ازای این مساله خواستارِ به رسمیت شناخته‌شدنِ ادعا‌های ارضی پادشاهی مراکش بر تسلط آن بر منطقه صحرای غربی، از سوی ایالات متحده آمریکا و جامعه بین‌المللی شده است.
در بحبوحه تشدید تنش‌ها میان الجزایر و مراکش، برخی ناظران و تحلیلگران این گمانه زنی را مطرح می‌کنند که امکانِ از کنترل خارج شدنِ منازعات دو کشور وجود دارد. اخیرا وزیر دفاع اسرائیل "بنی گانتس" نیز در جریان یک دیدار رسمی از رباط پایتخت مراکش بازدید کرده و برخی موافقت نامه‌های امنیتی را با این کشور به امضا رسانده است. توافقنامه‌هایی که بر اساس آن‌ها احتمالا مراکش از اسرائیل، سامانه‌های دفاعی نظیر "گنبد آهنین" را خریداری خواهد کرد.
پیش از این بازدید، گزارش‌هایی نیز دال بر این مساله که اسرائیل به دنبالِ ایجاد یک پایگاه نظامی در مراکش است، منتشر شده اند. بر اساس آنچه رسانه اسپانیایی اِل-اسپانول مطرح کرده، این پایگاه احتمالا در منطقه "آفسو" در استان "ناظور" مراکش ایجاد خواهد شد. منطقه‌ای که در ۶۸ کیلومتریِ جنوبِ منطقه مشهورِ ملیله (یک منطقه خودمختارِ اسپانیایی) قرار دارد. منابع اطلاعاتی خارجی هشدار داده اند که این اقدام اسرائیل جهت ایجاد پایگاه نظامی در مراکش، ورای توافق ابراهیم قرار دارد و حتی تهدیدی علیه منطقه خودمختار ملیله (متعلق به اسپانیا) نیز محسوب می‌شود.
با توجه به عادی سازی روابط مراکش با اسرائیل در سال گذشته و همچنین عادی شدنِ روابط مصر با اسرائیل از سال ۱۹۷۹، اکنون دو سویِ منطقه شمال آفریقا، روابط خود را با اسرائیل عادی سازی کرده اند. در این میان، الجزایر (به عنوان کشوری که میان مصر و مراکش قرار دارد) فرصت مناسبی برای ایران است تا تهران بتواند از طریق توسعه روابط با آن، نفوذش را در این بخش از قاره آفریقا توسعه دهد و در عین حال با دستورکار‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل در منطقه شمال آفریقا نیز فعالانه مقابله کند.
همین مساله اسرائیل را به شدت نگران گرده است کما اینکه سخنگوی وزارت خارجه رژیم اسرائیل برای رسانه‌های عربی اخیرا در موضع گیری اعلام کرده که "الجزایر از زمان آغاز بهار عربی، به گذرگاهی برای تحرکات تروریست‌ها و همچنین اوج گیری نفوذ جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. توسعه روابط ایران و الجزایر، قویا ما (اسرائیل) را بویژه از این منظر که ایران قصد دارد در کشور‌های دیگری در قاره آفریقا نیز نفوذ کند، نگران کرده است".
الجزایر از جمله معدود کشور‌های عربی بوده که موضعی ضدصهیونیستی دارد و همواره حامی فلسطین بوده و اخیرا نیز اقدام برخی دولت‌های عربی در عادی سازی روابط با تل آویو را "غیرمسوولانه" خطاب کرده است. در این چهارچوب، تصور اینکه الجزایر در ادامه راه اقدام به توسعه روابط سیاسی و حتی نظامی با ایران (در آینده نزدیک) کند، کاملا محتمل است. این مساله خود در جبهه مقابلِ افزایش تلاش‌های اسرائیل جهت توسعه نفوذ و فعالیت هایش در مراکش قرار دارد. گسترش روابط میان ایران و الجزایر به نوعی حاکی از شکل گیری جبهه‌ای خاص در میان کشور‌های عربی است که برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که تنها کشور‌های عضو این جبهه، مخالف با عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل خواهند بود. مساله‌ای که تهدیدی جدی علیه اسرائیل محسوب می‌شود».