بهار نیوز - کلوت‌های شهداد؛ زیباترین کویر دنیا

گروه فرهنگی: شهداد از شهرهای بسیار قدیمی استان کرمان است و کلوت‌های شهداد شهرتی جهانی دارند. علاوه‌ بر ایرانیان، گردشگران خارجی زیادی برای دیدن کلوت‌ها به ایران سفر می‌کنند، این کلوت‌ها جزئی از بیابان لوت هستند. کلوت شهداد از جکله مکان‌های طبیعت‌گردی در ایران است که با «گرند کنیون» آمریکا مقایسه می‌شود و به عنوان یکی از گرند کنیون‌های ایران نیز معروف است.

گرند کنیون دره‌ای در ایالت آریزونای آمریکاست که رود «کلرادو» از میان آن می‌گذرد. البته طول این دره از تنگه شیرز خیلی بیشتراست. طول گرند کنیون ۴۴۶ کیلومتر است و عرض آن در برخی نقاط به ۲۹ کیلومتر هم می‌رسد. با این حال، به خاطر ساختار زمین‌شناختی مشابه این دو دره، اعطای لقب گرند کنیون ایران به تنگه شیرز بی‌انصافی نیست.در سرزمین کلوت‌ها باد نرمی در گوش زمزمه می‌کند و آدمی را به تماشای وقار کویر لوت می‌خواند.

اگر هنگام طلوع یا غروب آفتاب در میان کلوت‌ باشید، محال است چیزی جز تحسین این شگفتی به ذهن‌تان خطور کند. آفتاب که رو به غروب می‌گذارد، آرام آرام ستاره‌ها پیدا می‌شوند تا پهنه‌ سیاه آسمان را به زیباترین تصویر در دنیا بدل کنند. به هنگام شب خیلی ساده می‌توان در آسمان شهر کلوت‌ها غرق تماشای ستاره‌ها شد.

کرمان در کنار آثار تاریخی‌اش جاذبه‌های مختلف بسیاری دارد. نبکاها، جنگل‌های انبوه بافت و رابر، ارتفاعات مملو از گل لاله و گلزار در شهرستان بردسیر، دره مدیترانیه‌ای دلفارد در جنوب استان تا جنگل‌های کهور، اما کلوت‌های شهداد از شگفتی‌ها و مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و طبیعت‌گردی در این استان هستند.

کلوت چیست؟
کلوت نام عوارضی طبیعی و جغرافیایی در بیابان لوت ایران است که در اثر ساز و کار شگفت‌انگیز آب و باد و فرسایش زمین و طی حدود ۲۰ هزار سال به وجود آمده است. کلوت‌ها پدیده‌ای منحصربه‌فرد و یکی از باشکوه‌ترین مناطق دیدنی و طبیعی جهان به شمار می‌روند. کلوت شهداد با ۸۰ کیلومتر عرض و ۱۴۵ کیلومتر طول در دل کویر لوت قرار دارد. واژه‌ی کلوت از دو بخش «کل» و «لوت» تشکیل شده است، «کل» به معنای شهر و آبادی بوده و «لوت» همان کویر لوت است.

آسمان‌خراش‌های کلوت‌های شهداد
وقتی برای نخستین بار از این منطقه عبور می‌کنید و چشم‌تان به کلوت‌ها می‌افتد، احساس می‌کنید انسان در ساخت‌وساز آنها نقش داشته است، اما در واقع کلوت‌ها که در اصطلاح علمی به آنها «یاردانگ» گفته می‌شود، سازه‌هایی هستند که به دست طبیعت ساخته شده‌اند. به زبان ساده، باد و آب مهم‌ترین عوامل در شکل‌گیری کلوت‌ها هستند.

کلوت‌ها از لحاظ شکل، ناهمواری و شرایط پیدایش در دنیا بی‌نظیر هستند و اسرار بی‌شماری درباره‌ اصول و خواص پیدایش آنها وجود دارد. از دور دست که به کلوت‌ها نگاه می‌کنیم، شهری بزرگ با آسمان خراش‌های فراوان را تداعی می‌کند و همین امر باعث شده که برخی جهانگردان خارجی از آن به‌عنوان «شهر ارواح» یاد کنند. در کویر شهداد، ۱۰۰ هکتار نمکزار به شکل جوشش تخم مرغی وجود دارد که در هیچ جای دنیا مشابه آن وجود ندارد. در این شهر کسی زندگی نمی‌کند و هر چه هست سراسر سکوت و آرامش است. کلوت‌ها از شمال به جنوب حدود ۱۴۵ کیلومتر طول و از غرب به شرق نزدیک به ۷۰ کیلومتر عرض دارند و در موازات تل ماسه‌های عظیم شرق کویر قرار گرفته‌اند.

رود شور شهداد
هر بارانی که بر کویر لوت می‌بارد، صورتی تازه برای کلوت می‌سازد. در معماری زیبای کلوت‌ها عامل دیگری هم دست داشته است، رودی به نام «شور»، که در اعماق خشک‌ترین مناطق ایران جاری است، البته احتمالا این رود شور نیست و به دلیل عبور از کویر شور می‌شود.

همین رود است که بر مرطوب کردن دیواره کلوت‌ها اثر کافی گذاشته و فرسایش آنها را تسهیل کرده است. رود شور، تنها رود دائمی است که در اعماق کویر لوت جریان دارد و در طول سال پرآب است و از کوه‌های شمال غرب بیرجند سرچشمه می‌گیرد. این رود که از شورترین آب‌های جهان است و بیشترین املاح معدنی را در خود نهفته دارد، پس از طی مسافت تقریبی ۲۰۰ کیلومتر به‌سمت جنوب‌شرق، در نزدیکی شهداد و در منطقه‌ای به نام چاله‌ معدن نمک، که محلی‌ها آن را گود نمک می‌نامند، آرام می‌گیرد.شش‌ضلعی‌های نمکی ایجاد شده در اطراف دریاچه نمکی یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی کویر لوت است. وجود این رودخانه نقش مهمی در استحکام نسبی و پایداری کلوت‌ها دارد.

کلوت‌های شهداد؛ زیباترین کویر دنیا
پروفسور پرویز کردوانی، بیابان‌شناس معروف و استاد دانشگاه‌های تهران، اعتقاد دارد کویر شهداد، زیباترین کویر دنیاست. وی معتقد است بیابان دشت لوت شهداد عجایب و شگفتی‌هایی دارد که مردم ایران آنها را نشناخته‌اند و در هیچ جای دنیا نیز چنین کلوت‌های زیبایی وجود ندارد.

پوشش گیاهی کلوت‌ها
از کوه‌های سیرچ به‌سمت کلوت‌ها زندگی نباتی کاهش پیدا می‌کند. در طول مسیل‌ها درختان گز به صورت پراکنده قابل‌مشاهده هستند. در حاشیه‌ی کلوت‌ها، بوته‌های گز روی گلدان‌های ماسه‌ای قرار گرفته‌اند که به آنها «نبکا» می‌گویند. این منطقه انتهای مرز نباتی است و در داخل مسیل‌هایی که وارد کلوت‌ها می‌شوند، بوته‌های پراکنده‌ای از استراگال قابل‌مشاهده است که با پیشروی به داخل کلوت محو می‌شوند. از کویرهای پای کلوت به‌سمت شرق و در داخل چاله‌های کلوت و روی کلوت‌ها هیچ زندگی نباتی قابل‌مشاهده نیست.