تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۳ ساعت ۱۰:۲۰
کد مطلب : ۳۱۰۶۰۴
مشکلات سیاست خارجی آمریكا در دوران بایدن
گروه بین الملل: ریاست جمهوری بایدن هنوز در روز‌های اولیه خود قلمداد می‌شود، اما هنوز زود نیست که به مسائلی در سیاست خارجی دولت او اشاره کنیم که مترقی‌ها را ناامید کرده و یا حتی از دست بایدن عصبانی هستند چرا که تغییر و تحولی در سیاست خارجی ایجاد نکرده است.
به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت بایدن در باتلاق میلیتاریستی (نظامی گری) دو دهه اخیر گرفتار شده و با وعده انتخاباتی او برای تقویت مجدد دیپلماسی به عنوان ابزار اصلی در سیاست خارجی آمریكا فاصله زیادی دارد. از این نظر، بایدن راه اوباما و ترامپ را دنبال می‌کند که هر دو وعده رویکرد‌های تازه در سیاست خارجی را داده بودند، اما در بیشتر موارد جنگ‌های بی‌پایان بیش‌تری را ارائه کردند.
اوباما در پایان دوره دوم ریاست جمهوری‌اش دو دستاورد دیپلماتیک مهم داشت نخست امضای توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی و دوم عادی‌سازی رابطه با کوبا در سال ۲۰۱۴ میلادی. در نتیجه، مترقی‌های آمریكایی که به بایدن رای دادند دلایلی برای امیدواری داشتند که تجربه او به عنوان معاون اوباما باعث می‌شود وی به سرعت دستاورد‌های رئیس جمهوری سابق (اوباما) را در رابطه با ایران و کوبا که مبنایی برای دیپلماسی گسترده وعده داده شده بود احیا کند.
در عوض، به نظر می‌رسد دولت بایدن پشت دیوار‌های خصومتی که ترامپ بین آمریكا و همسایگان‌اش ایجاد کرده باقی مانده و جنگ سرد مجددی را علیه چین و روسیه از سر گرفته و تحریم‌ها را علیه کوبا، ایران ونزوئلا و سوریه و ده‌ها کشور در سراسر جهان تثبیت کرده است. هنوز خبری درباره کاهش بودجه نظامی کماکان در حال رشد آمریكا نیست.
در ادامه می‌توان به ده مورد از سیاستگذاری‌های اشتباه و یا ناامید کننده بایدن در عرصه سیاست خارجی پرداخت.
۱-ناکامی در پیوستن مجدد به برجام
ناکامی بایدن در پیوستن فوری به برجام آن گونه که «برنی سندرز» قول داده بود در صورت رئیس جمهور شدن‌اش انجام می‌دهد باعث شده تا بحرانی دیپلماتیک برای بایدن ایجاد شود در حالی که او با تعهد به دیپلماسی در انتخابات پیروز شد.خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ و کارزار فشار حداکثری او علیه ایران به طور گسترده از سوی دموکرات‌ها و متحدان آمریكا محکوم شد. با این وجود، بایدن اکنون همان سیاست ترامپ را ادامه داده و برای مماشات با تندرو‌های آمریكایی همیشه مخالف برجام از پذیرش خواسته‌های تازه ایران خودداری ورزیده است. دولت بایدن، اما باید فورا و بدون پیش شرط وارد معامله با ایران شود.
۲-راه اندازی کارزار بمباران
همانند ترامپ، بایدن نیز به حمله نظامی و بمباران علیه مواضع ایران و نیرو‌های مورد حمایت آن کشور در عراق و سوریه پرداخته است نیرو‌هایی که نقش مهمی در جنگ علیه داعش داشتند. حملات هوایی آمریكا در سوریه که توسط اعضای حزب بایدن یعنی دموکرات‌ها غیر قانونی قلمداد شده‌اند توسط دولت او ادامه یافته اند. این در حالی است که دموکرات‌ها خود درصدد لغو مجوز سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ میلادی درباره استفاده از نیروی نظامی توسط روسای جمهوری آمریكا بوده‌اند قانونی که روسای جمهور در ۲۰ سال اخیر از آن سوء استفاده کرده بودند.
۳-خودداری از پاسخگو کردن «محمد بن سلمان»
فعالان حقوق بشر از این که بایدن گزارش اطلاعاتی درباره قتل هولناک «جمال خاشقجی» ستون‌نویس واشنگتن پست را منتشر کرد از او قدردانی کردند. این گزارش تایید می‌کرد که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی با به قتل رساندن روزنامه نگار سعودی موافق بوده است. با این وجود، زمانی که نوبت به پاسخگو کردن او می‌رسد بایدن ساکت است.
حداقل کاری که دولت بایدن می‌توانست انجام دهد وضع تحریم علیه «محمد بن سلمان» و مسدود کردن دارایی‌های او و ممنوعیت سفر بود که در قبال افراد سطح پایین‌تر درگیر در قتل اعمال شد. در عوض، همانند ترامپ، بایدن نیز با دیکتاتور سعودی و ولیعهد شیطانی آن ازدواج کرده و روابط حسنه‌ای دارد.
۴-به رسمیت شناختن «خوان گوایدو» به عنوان رئیس جمهوری ونزوئلا
دولت بایدن زمانی که تصمیم گرفت «خوان گوایدو» را به عنوان «رئیس جمهوری موقت» ونزوئلا برسمیت بشناسد مذاکره با دولت مادورو را رد کرد و به نظر می‌رسد که مخالفان میانه رو که در انتخابات شرکت می‌کنند را بدون حمایت قرار داده است و فرصت را برای ایجاد رویکردی تازه در قبال ونزوئلا از دست داد.هم چنین، دولت او گفت که عجله برای لغو تحریم‌های دوره ترامپ ندارد. این در حالی است که گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در گزارش خود به تاثیر ویرانگر تحریم بر کل جمعیت ونزوئلا اشاره کرده بود. فقدان گفتگو با همه بازیگران سیاسی در ونزوئلا خطر تثبیت سیاست تغییر رژیم و جنگ اقتصادی را برای سال‌های آینده مشابه سیاست شکست خورده آمریكا در قبال کوبا در ۶۰ سال اخیر به همراه خواهد داشت.
۵-پیروی از ترامپ در مورد کوبا به جای الگوبرداری از اوباما
در مورد کوبا دولت ترامپ تمام پیشرفت‌هایی که در دوره اوباما به سوی عادی‌سازی رابطه صورت گرفته بود را لغو کرد. ترامپ تحریم علیه صنعت گردشگری و انرژی کوبا را اعمال کرد و ارسال کمک برای مقابله با شیوع کرونا به کوبا را مسدود کرد و حواله‌های ارسالی به اعضای خانواده‌های کوبایی را محدود ساخته و و بار دیگر آن کشور را در فهرست دولت‌های حامی تروریسم قرار داد و در ماموریت‌های پزشکی بین المللی کوبا که منبع درآمد اصلی برای آن کشور بودند اختلال ایجاد کرد.این انتظار وجود داشت که بایدن فورا سیاست تقابل جویانه ترامپ در قبال کوبا تغییر دهد. با این وجود، ظاهرا بایدن برای منافع سیاسی داخلی خود به حرف‌های تبعیدیان کوبایی در فلوریدا گوش می‌کند و این موضوع نسبت به اتخاذ یک سیاست انسانی در قبال کوبا برایش ارجحیت دارد.بایدن به جای آن باید همکاری با دولت کوبا را آغاز کند و اجازه بازگشت دیپلمات‌ها به سفارتخانه‌های مربوطه خود را بدهد و شرایط سفر میان شهروندان دو کشور را تسهیل کرده و با سیستم بهداشتی کوبا در مقابله با کرونا همکاری کند.
۶-تشدید جنگ سرد با چین
به نظر می‌رسد بایدن به جنگ سرد و مسابقه تسلیحاتی ترامپ با چین متعهد است. تشدید تنش‌هایی که منجر با دامن زدن به نفرت نژاد پرستانه علیه مردم شرق آسیا در آمریكا شده است.این آمریكا است که چین را از نظر نظامی محاصره و تهدید کرده نه بالعکس. همان گونه که «جیمی کارتر» رئیس جمهوری اسبق آمریكا صبورانه به ترامپ توضیح داد در دو دهه گذشته آمریكا در جنگ بوده و چین در عوض روی زیر ساخت‌های قرن بیست و یکمی و مردم خود سرمایه‌گذاری کرده و ۸۰۰ میلیون نفر را از فقر نجات داده است.بزرگترین خطر در لحظه تاریخی فعلی آن است که سیاست تهاجمی آمریكا به تدریج باعث شود چین مجبور به تبدیل موفقیت اقتصادی‌اش به قدرت نظامی شده و مسیر آمریكا را دنبال کند: مسیر تراژیک امپریالیسم نظامی.
۷- شکست در لغو تحریم‌ها در طول شیوع کرونا
یکی از میراث دوران ترامپ استفاده از تحریم‌های ویرانگر آمریكا علیه کشور‌های مختلف جهان از جمله ایران، ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه، کره شمالی و سوریه بوده است. بایدن به راحتی می‌توانست بخش عمده این تحریم‌ها را به دلیل آن که فرمان اجرایی بودند لغو کند. با این وجود، تاکنون چنین کاری را انجام نداده است. بایدن باید با لغو تحریم‌ها در شرایط کرونا اقدامات فوری و اطمینان بخشی انجام دهد که اطمینان حاصل شود هر کشوری می‌تواند به اندازه کافی به بحران بهداشتی پاسخ دهد.
۸-عدم اقدام کافی برای یمن
به نظر می‌رسید بایدن تا حدودی به وعده خود برای توقف حمایتی آمریكا از جنگ تحت رهبری عربستان سعودی در یمن عمل کند زمانی که اعلام کرد آمریكا فروش تسلیحات تهاجمی به ریاض را متوقف خواهد کرد. اما او هنوز توضیح نداده است که این توقف فروش به چه معناست و او فروش کدام تسلیحات را لغو کرده است؟آمریكا باید سهم مسئولیت خود در قبال نابودی زیرساخت‌های یمن را بپذیرد. آمریكا باید سعودی‌ها را برای بازگشایی بنادر دریایی و حریم هوایی تحت فشار قرار دهد و بر فشار دیپلماتیک بر روی فرستاده ویژه سازمان ملل برای مذاکره درباره آتش بس در یمن بیافزاید.
۹-حمایت از دیپلماسی با کره شمالی
شکست ترامپ در کاهش تحریم‌ها وعدم ارائه تضمین صریح امنیتی به کره شمالی دیپلماسی او را به سوی شکست پیش برد. این موضوع مانعی برای روند دیپلماتیک بین رهبران دو کره بود. بایدن تاکنون سیاست تحریم و تهدید کره شمالی را ادامه داده است.دولت بایدن باید بر روی روند دیپلماتیک با اقدامات اعتماد ساز از جمله افتتاح دفاتر ارتباطی، کاهش تحریم ها، تسهیل شرایط دیدار مجدد خانواده‌های کره‌ای و آمریكایی با یکدیگر، اجازه دادن به سازمان‌های بشر دوستانه آمریكایی برای از سرگیری فعالیت در شرایط کرونا در کره شمالی و توقف مانور‌های نظامی آمریكا و کره جنوبی تمرکز کند.مذاکرات باید شامل تعهدات مشخص به‌عدم تجاوز از سوی آمریكا و تعهد به مذاکره در مورد توافق صلح به منظور پایان رسمی جنگ کره باشند. این امر راه را برای خلع سلاح هسته‌ای شبه جزیره کره هموار خواهد کرد.
۱۰-کاهش هزینه‌های نظامی
در پایان جنگ سرد مقام‌های ارشد سابق پنتاگون به کمیته بودجه سنا گفتند هزینه‌های نظامی آمریكا می‌تواند طی ۱۰ سال آینده به نصف کاهش یابد هدفی که هرگز محقق نشد. اکنون مجتمع نظامی و صنعتی در اختیار بایدن است و او از آن برای تشدید جنگ سرد با روسیه و چین استفاده می‌کند.بایدن، اما باید از درگیری آمریكا با چین و روسیه جلوگیری کند و به جای آن وظیفه حیاتی انتقال پول از پنتاگون به نیاز‌های فوری داخلی را انجام دهد. او باید کار را با کاهش حداقل ۱۰ درصدی هزینه‌های نظامی که ۹۳ نماینده و ۲۳ سناتور در سال ۲۰۲۰ میلادی به آن رای داده بودند آغاز کند.
به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت بایدن در باتلاق میلیتاریستی (نظامی گری) دو دهه اخیر گرفتار شده و با وعده انتخاباتی او برای تقویت مجدد دیپلماسی به عنوان ابزار اصلی در سیاست خارجی آمریكا فاصله زیادی دارد. از این نظر، بایدن راه اوباما و ترامپ را دنبال می‌کند که هر دو وعده رویکرد‌های تازه در سیاست خارجی را داده بودند، اما در بیشتر موارد جنگ‌های بی‌پایان بیش‌تری را ارائه کردند.
اوباما در پایان دوره دوم ریاست جمهوری‌اش دو دستاورد دیپلماتیک مهم داشت نخست امضای توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی و دوم عادی‌سازی رابطه با کوبا در سال ۲۰۱۴ میلادی. در نتیجه، مترقی‌های آمریكایی که به بایدن رای دادند دلایلی برای امیدواری داشتند که تجربه او به عنوان معاون اوباما باعث می‌شود وی به سرعت دستاورد‌های رئیس جمهوری سابق (اوباما) را در رابطه با ایران و کوبا که مبنایی برای دیپلماسی گسترده وعده داده شده بود احیا کند.
در عوض، به نظر می‌رسد دولت بایدن پشت دیوار‌های خصومتی که ترامپ بین آمریكا و همسایگان‌اش ایجاد کرده باقی مانده و جنگ سرد مجددی را علیه چین و روسیه از سر گرفته و تحریم‌ها را علیه کوبا، ایران ونزوئلا و سوریه و ده‌ها کشور در سراسر جهان تثبیت کرده است. هنوز خبری درباره کاهش بودجه نظامی کماکان در حال رشد آمریكا نیست.
در ادامه می‌توان به ده مورد از سیاستگذاری‌های اشتباه و یا ناامید کننده بایدن در عرصه سیاست خارجی پرداخت.
۱-ناکامی در پیوستن مجدد به برجام
ناکامی بایدن در پیوستن فوری به برجام آن گونه که «برنی سندرز» قول داده بود در صورت رئیس جمهور شدن‌اش انجام می‌دهد باعث شده تا بحرانی دیپلماتیک برای بایدن ایجاد شود در حالی که او با تعهد به دیپلماسی در انتخابات پیروز شد.خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ و کارزار فشار حداکثری او علیه ایران به طور گسترده از سوی دموکرات‌ها و متحدان آمریكا محکوم شد. با این وجود، بایدن اکنون همان سیاست ترامپ را ادامه داده و برای مماشات با تندرو‌های آمریكایی همیشه مخالف برجام از پذیرش خواسته‌های تازه ایران خودداری ورزیده است. دولت بایدن، اما باید فورا و بدون پیش شرط وارد معامله با ایران شود.
۲-راه اندازی کارزار بمباران
همانند ترامپ، بایدن نیز به حمله نظامی و بمباران علیه مواضع ایران و نیرو‌های مورد حمایت آن کشور در عراق و سوریه پرداخته است نیرو‌هایی که نقش مهمی در جنگ علیه داعش داشتند. حملات هوایی آمریكا در سوریه که توسط اعضای حزب بایدن یعنی دموکرات‌ها غیر قانونی قلمداد شده‌اند توسط دولت او ادامه یافته اند. این در حالی است که دموکرات‌ها خود درصدد لغو مجوز سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ میلادی درباره استفاده از نیروی نظامی توسط روسای جمهوری آمریكا بوده‌اند قانونی که روسای جمهور در ۲۰ سال اخیر از آن سوء استفاده کرده بودند.
۳-خودداری از پاسخگو کردن «محمد بن سلمان»
فعالان حقوق بشر از این که بایدن گزارش اطلاعاتی درباره قتل هولناک «جمال خاشقجی» ستون‌نویس واشنگتن پست را منتشر کرد از او قدردانی کردند. این گزارش تایید می‌کرد که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی با به قتل رساندن روزنامه نگار سعودی موافق بوده است. با این وجود، زمانی که نوبت به پاسخگو کردن او می‌رسد بایدن ساکت است.
حداقل کاری که دولت بایدن می‌توانست انجام دهد وضع تحریم علیه «محمد بن سلمان» و مسدود کردن دارایی‌های او و ممنوعیت سفر بود که در قبال افراد سطح پایین‌تر درگیر در قتل اعمال شد. در عوض، همانند ترامپ، بایدن نیز با دیکتاتور سعودی و ولیعهد شیطانی آن ازدواج کرده و روابط حسنه‌ای دارد.
۴-به رسمیت شناختن «خوان گوایدو» به عنوان رئیس جمهوری ونزوئلا
دولت بایدن زمانی که تصمیم گرفت «خوان گوایدو» را به عنوان «رئیس جمهوری موقت» ونزوئلا برسمیت بشناسد مذاکره با دولت مادورو را رد کرد و به نظر می‌رسد که مخالفان میانه رو که در انتخابات شرکت می‌کنند را بدون حمایت قرار داده است و فرصت را برای ایجاد رویکردی تازه در قبال ونزوئلا از دست داد.هم چنین، دولت او گفت که عجله برای لغو تحریم‌های دوره ترامپ ندارد. این در حالی است که گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در گزارش خود به تاثیر ویرانگر تحریم بر کل جمعیت ونزوئلا اشاره کرده بود. فقدان گفتگو با همه بازیگران سیاسی در ونزوئلا خطر تثبیت سیاست تغییر رژیم و جنگ اقتصادی را برای سال‌های آینده مشابه سیاست شکست خورده آمریكا در قبال کوبا در ۶۰ سال اخیر به همراه خواهد داشت.
۵-پیروی از ترامپ در مورد کوبا به جای الگوبرداری از اوباما
در مورد کوبا دولت ترامپ تمام پیشرفت‌هایی که در دوره اوباما به سوی عادی‌سازی رابطه صورت گرفته بود را لغو کرد. ترامپ تحریم علیه صنعت گردشگری و انرژی کوبا را اعمال کرد و ارسال کمک برای مقابله با شیوع کرونا به کوبا را مسدود کرد و حواله‌های ارسالی به اعضای خانواده‌های کوبایی را محدود ساخته و و بار دیگر آن کشور را در فهرست دولت‌های حامی تروریسم قرار داد و در ماموریت‌های پزشکی بین المللی کوبا که منبع درآمد اصلی برای آن کشور بودند اختلال ایجاد کرد.این انتظار وجود داشت که بایدن فورا سیاست تقابل جویانه ترامپ در قبال کوبا تغییر دهد. با این وجود، ظاهرا بایدن برای منافع سیاسی داخلی خود به حرف‌های تبعیدیان کوبایی در فلوریدا گوش می‌کند و این موضوع نسبت به اتخاذ یک سیاست انسانی در قبال کوبا برایش ارجحیت دارد.بایدن به جای آن باید همکاری با دولت کوبا را آغاز کند و اجازه بازگشت دیپلمات‌ها به سفارتخانه‌های مربوطه خود را بدهد و شرایط سفر میان شهروندان دو کشور را تسهیل کرده و با سیستم بهداشتی کوبا در مقابله با کرونا همکاری کند.
۶-تشدید جنگ سرد با چین
به نظر می‌رسد بایدن به جنگ سرد و مسابقه تسلیحاتی ترامپ با چین متعهد است. تشدید تنش‌هایی که منجر با دامن زدن به نفرت نژاد پرستانه علیه مردم شرق آسیا در آمریكا شده است.این آمریكا است که چین را از نظر نظامی محاصره و تهدید کرده نه بالعکس. همان گونه که «جیمی کارتر» رئیس جمهوری اسبق آمریكا صبورانه به ترامپ توضیح داد در دو دهه گذشته آمریكا در جنگ بوده و چین در عوض روی زیر ساخت‌های قرن بیست و یکمی و مردم خود سرمایه‌گذاری کرده و ۸۰۰ میلیون نفر را از فقر نجات داده است.بزرگترین خطر در لحظه تاریخی فعلی آن است که سیاست تهاجمی آمریكا به تدریج باعث شود چین مجبور به تبدیل موفقیت اقتصادی‌اش به قدرت نظامی شده و مسیر آمریكا را دنبال کند: مسیر تراژیک امپریالیسم نظامی.
۷- شکست در لغو تحریم‌ها در طول شیوع کرونا
یکی از میراث دوران ترامپ استفاده از تحریم‌های ویرانگر آمریكا علیه کشور‌های مختلف جهان از جمله ایران، ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه، کره شمالی و سوریه بوده است. بایدن به راحتی می‌توانست بخش عمده این تحریم‌ها را به دلیل آن که فرمان اجرایی بودند لغو کند. با این وجود، تاکنون چنین کاری را انجام نداده است. بایدن باید با لغو تحریم‌ها در شرایط کرونا اقدامات فوری و اطمینان بخشی انجام دهد که اطمینان حاصل شود هر کشوری می‌تواند به اندازه کافی به بحران بهداشتی پاسخ دهد.
۸-عدم اقدام کافی برای یمن
به نظر می‌رسید بایدن تا حدودی به وعده خود برای توقف حمایتی آمریكا از جنگ تحت رهبری عربستان سعودی در یمن عمل کند زمانی که اعلام کرد آمریكا فروش تسلیحات تهاجمی به ریاض را متوقف خواهد کرد. اما او هنوز توضیح نداده است که این توقف فروش به چه معناست و او فروش کدام تسلیحات را لغو کرده است؟آمریكا باید سهم مسئولیت خود در قبال نابودی زیرساخت‌های یمن را بپذیرد. آمریكا باید سعودی‌ها را برای بازگشایی بنادر دریایی و حریم هوایی تحت فشار قرار دهد و بر فشار دیپلماتیک بر روی فرستاده ویژه سازمان ملل برای مذاکره درباره آتش بس در یمن بیافزاید.
۹-حمایت از دیپلماسی با کره شمالی
شکست ترامپ در کاهش تحریم‌ها وعدم ارائه تضمین صریح امنیتی به کره شمالی دیپلماسی او را به سوی شکست پیش برد. این موضوع مانعی برای روند دیپلماتیک بین رهبران دو کره بود. بایدن تاکنون سیاست تحریم و تهدید کره شمالی را ادامه داده است.دولت بایدن باید بر روی روند دیپلماتیک با اقدامات اعتماد ساز از جمله افتتاح دفاتر ارتباطی، کاهش تحریم ها، تسهیل شرایط دیدار مجدد خانواده‌های کره‌ای و آمریكایی با یکدیگر، اجازه دادن به سازمان‌های بشر دوستانه آمریكایی برای از سرگیری فعالیت در شرایط کرونا در کره شمالی و توقف مانور‌های نظامی آمریكا و کره جنوبی تمرکز کند.مذاکرات باید شامل تعهدات مشخص به‌عدم تجاوز از سوی آمریكا و تعهد به مذاکره در مورد توافق صلح به منظور پایان رسمی جنگ کره باشند. این امر راه را برای خلع سلاح هسته‌ای شبه جزیره کره هموار خواهد کرد.
۱۰-کاهش هزینه‌های نظامی
در پایان جنگ سرد مقام‌های ارشد سابق پنتاگون به کمیته بودجه سنا گفتند هزینه‌های نظامی آمریكا می‌تواند طی ۱۰ سال آینده به نصف کاهش یابد هدفی که هرگز محقق نشد. اکنون مجتمع نظامی و صنعتی در اختیار بایدن است و او از آن برای تشدید جنگ سرد با روسیه و چین استفاده می‌کند.بایدن، اما باید از درگیری آمریكا با چین و روسیه جلوگیری کند و به جای آن وظیفه حیاتی انتقال پول از پنتاگون به نیاز‌های فوری داخلی را انجام دهد. او باید کار را با کاهش حداقل ۱۰ درصدی هزینه‌های نظامی که ۹۳ نماینده و ۲۳ سناتور در سال ۲۰۲۰ میلادی به آن رای داده بودند آغاز کند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
